رابین رایت
به گزارش منابعی که با دانشگاه کلمبیا همکاری می کنند، ایران مشاور برنامه های موسسه انجمن آزاد جرج سوروس را زندانی کرده است. کیان تاج بخش چهارمین تبعه ایرانی ـ آمریکایی است که طی هفته های اخیر ابتدا در منزل تحت نظر قرار می گیرد و سپس بازداشت و زندانی می شود.
به گزارش منابع، خویشاوندان و همکاران تاج بخش هفته جاری از زندانی شدن وی مطلع شده اند در حالی که وی حدود 11 ماه مه دستگیر شده است. به گفته مقامات ایرانی و دانشگاهیان آمریکایی، از دیگر نشانه های تنش های موجود میان ایران و آمریکا آن است که تهران از دادن ویزا به تنی چند از آمریکایی های مدعو به دو کنفرانسی که هفته آینده در تهران برگزار می شود، خودداری کرده است. دولت ایران در اقدامی دیگر ویزاهای افراد دیگر را باطل کرده است.
به گفته تحلیلگران، احتمال می رود تنش های جدید مربوط به مذاکراتی باشد که دوشنبه هفته آینده میان دیپلمات های ایران و آمریکا در مورد آینده عراق در بغداد برگزار خواهد شد. کریم سجادپور عضو موسسه صلح بین المللی کارنگی می گوید: “یک باند متشکل از مقامات قدرتمند وجود دارد که در وضعیت موجود انزوای ایران، منافع مالی و سیاسی خود را تحکیم بخشیده و نمی خواهد شاهد هیچگونه پیشرفتی در روابط ایران و آمریکا باشند.”
به گفته همکاران تاج بخش، وی از سال 2004 در ایران با موسسه انجمن آزاد همکاری داشته و در عین حال با بانک جهانی در ایران هم کار کرده است. یکی از مقامات دولت ایران روز گذشته اعلام کرد، تاج بخش به وزارتخانه های ایران نیز مشاوره می داده است و بعنوان یک محقق علوم اجتماعی بسیار مورد احترام بوده است.
دستگیری وی سه روز پس از زندانی شدن هاله اسفندیاری عضو کانون بین المللی محققان وودرو ویلسون اتفاق افتاد. اسفندیاری بودجه ای از موسسه انجمن آزاد به منظور حمایت از برنامه های خاورمیانه در واشنگتن دریافت کرده بود. این موسسه روز گذشته اعلام کرد فعالیت های آن در ایران فقط در حیطه کمک های بشردوستانه، بهداشت عمومی و فرهنگ است. ایمی ویل سخنگوی این موسسه اظهار داشت: “این فعالیت ها با اطلاع دولت ایران و با پیروی کامل از مجوزهای خاصی که توسط وزارت دارایی آمریکا اعطا می شوند، صورت گرفته اند.” پس از زلزله بم در سال 2003، این سازمان به درخواست تهران کمک های بشردوستانه در اختیار ایران قرار داده است. در بیانیه منتشر شده از سوی این سازمان آمده:دولت آمریکا هیچ یک از فعالیت های نامبرده شده را آغاز و بودجه آن را تأمین نکرده است.
این موسسه تأیید کرده است که تاج بخش بعنوان یک مشاور نیمه وقت فعالیت داشته، اما بطور علنی تأیید نکرده که وی زندانی شده است. لورا سیلبر عضو این موسسه می گوید: تاج بخش در زمینه مسائل سیاست گذاری های شهری و بهداشت که تازه ترین آنها جلوگیری از ایدز و اعتیاد به مواد مخدر در ایران بوده، فعالیت داشته است. در وب سایت تاج بخش آمده است که وی از سال 1994 تا 2001 در موسسه جدید تحقیقات اجتماعی خط مشی و سیاست گذاری های شهری را تدریس نموده است.
سجادپور می گوید: “تاج بخش هیچگونه اهداف سیاسی ندارد. او یک شهروند آمریکایی است که می توانست بعنوان یک استاد دانشگاه زندگی راحتی را درنیویورک انتخاب کند، اما به خاطر عشق به کشورش خواست که به ایران بازگردد.”
مجلس نمایندگان آمریکا نیز روز گذشته با صدور قطعنامه مورد پذیرش دو حزب جمهوریخواه و دموکرات (دوحزبی) خواستار آزادی هاله اسفندیاری توسط ایران شد. کریس وان هولن (نماینده دموکرات ایالت مریلند)، الیجا کامینگز (نماینده دموکرات ایالت مریلند) و وین گیلچرست (نماینده جمهوریخواه ایالت مریلند) به همراه تام لانتوس (نماینده دموکرات ایالت کالیفورنیا) و گری آکرمن (نماینده دموکرات ایالت نیویورک) همگی از این قطعنامه حمایت کردند.
وان هولن در مصاحبه ای گفت: “ما می خواهیم پیام محکمی به دولت ایران بفرستیم که آزادی اسفندیاری یک اولویت است. اگر دولت ایران واقعا ً به گفتگو و پیشرفت روابط با آمریکا علاقه مند است، باید بلافاصله و بدون قید و شرط دکتر اسفندیاری را آزاد کند.”