ویوین والت
بدنبال اظهارات روز یکشنبه جو بایدن معاون رئیس جمهور آمریکا که به عنوان چراغ سبز واشنگتن به اسرائیل برای بمباران تأسیسات هسته ای ایران تعبیر شد، این هفته فضائی پر التهاب در میان تحلیلگران نفتی حکفرما شد.
بسیاری از صاحبنظران در بازار نفت، چنین تهدیداتی را برای بازار انرژی جهان در حکم کابوس می دانند: انتقام ایران از طریق حمله به نفتکش ها در تنگه هرمز و بستن این شاهراه که سهم عظیمی از انتقال نفت خلیج فارس به دنیا را امکانپذیر می کند. لئو درولاس معاون اجرائی و رئیس اقتصادی مرکز مطالعات انرژی جهانی در لندن می گوید: “ما با مشکل بسیار بزرگی روبرو خواهیم شد. بازار با بحران عظیمی روبرو می شود.”
دولت اوباما سعی کرده از سوء تعبیرات حاصل از اظهارات بایدن مبنی بر رضایت آمریکا از حمله هوائی اسرائیل بکاهد. بایدن گفته است درحالیکه گزینه نظامی در جهت منافع آمریکا و اسرائیل نیست، اما اسرائیل به عنوان یک کشور مستقل می تواند در صورتیکه احساس تهدید کند، “به حمله نظامی علیه جمهوری اسلامی دست بزند، صرفنظر از آنکه ما موافق آن باشیم یا نباشیم.” باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه در مسکو خاطر نشان کرد با گزینه نظامی علیه ایران مخالف است و به عوض آن، مایل به استفاده از راه حل دیپلماتیک برای خروج از بن بست هسته ای است. در همین حال، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل همواره تأکید کرده اسرائیل حق استفاده از ابزارهای موجود در صورت شکست دیپلماسی آمریکا را برای خود محفوظ می داند.
اظهارات بایدن به سرخط اخبار روز تبدیل شد زیرا مقامات آمریکائی همواره دقت می کردند از ابراز سخنانی که شائبه چراغ سبز نشان دادن واشنگتن به اسرائیل برای دست زدن به یک حمله را ایجاد می کند، خودداری کنند. کلیف کوپکن مدیر اروپا- آسیای مؤسسه مشاوره واشنگتن می گوید: “این مسأله مرا به این نتیجه گیری می رساند که سخنان بایدن حساب شده بوده است. به زبان آوردن سخنان محکم درباره احتمال حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هسته ای ایران از سوی هر مقام آمریکائی که حتی در سطح پائین تری از معاون ریاست جمهوری است، امری کم سابقه بوده است”. کوپکن در نوشته روز سه شنبه خود هشدار داد ممکن است ایران، اظهارات بایدن را به عنوان “یک تهدید ضمنی برای تشدید فشارها تعبیر کند… و باعث شود تهران واکنش تندی از خود نشان دهد.”
همین احتمال است که سبب بروز نگرانی در میان تحلیلگران نفتی شده است. تحلیلگرانی که عقیده دارند سریع ترین راه برای عکس العمل ایران در برابر تهدید نظامی، ایجاد وقفه در انتقال نفت به دنیاست. حداقل 20درصد کل نفت دنیا از تنگه باریک هرمز می گذرد که میان ایران و عمان و امارات متحده عربی واقع شده است. قطر، امارات و کویت تمام نفت خود را از طریق همین شاهراه صادر می کنند درحالیکه عربستان سعودی به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت دنیا، نیمی از نفت خود را از طریق تنگه هرمز و نیم دیگر را از طریق لوله های نفت صادر می کند. از آنجا که قطر تنگه هرمز در تنگ ترین نقطه آن تنها 29 مایل دریائی است، غرق کردن تعدادی نفتکش برای ایران نسبت به پاسخ تلافی جویانه نظامی به اسرائیل که می تواند عواقب تلخی داشته باشد، امر آسانتری قلمداد می شود.
حتی درصورت مداخله فوری نیروی دریائی آمریکا برای باز نگهداشتن این شاهراه، تجار و کاپیتان های نفتکش ها مرعوب می شوند و هزینه نقل و انتقال نفت سر به فلک می گذارد. دیوید فایف رئیس شعبه تجارت نفتی آژانس بین المللی انرژی در پاریس که نمایندگی کشورهای صنعتی مصرف کننده نفت را برعهده دارد، می گوید: “این سناریوئی است که تمام افراد دست اندر کار امنیت انتقال نفت مدنظر قرار می دهند. چنین فضائی، بر سرنوشت 12 میلیون بشکه نفت در روز تأثیر خواهد گذاشت.”
برخی از صاحبنظران امور نفتی معتقدند مشکل بزرگتر به رعب و وحشت مصرف کنندگان مربوط می شود. رانندگان وسائط نقلیه که حتی ممکن است دو سوم باک اتومبیلشان هنوز پر باشد، برای پر کردن آن به پمپ های بنزین هجوم خواهند برد و این خود، تقاضا برای بنزین را تا سه برابر می افزاید. همین مسأله سبب افزایش چشمگیر بهای نفت خواهد شد. سرمایه گذارانی که پیش بینی می کنند تولید نفت کاهش خواهد یافت، نیز به نوبه خود سبب افزایش بهای این محصول می شوند. درولاس می گوید: «بهای محصولات نفتی افزایش می یابد اما مردم همچنان آن را خواهند خرید. تجار نیز آن را می خرند زیرا نگران وضعیت تأمین نفت هستند.» همه این اقدامات به اوج گرفتن بهای نفت می انجامد و به رکود اقتصاد جهانی دامن می زند. باید دید آیا به دنبال اظهارات آرامش دهنده اوباما مبنی بر خارج از دستور بودن حمله نظامی به ایران، کمکی به بهبود وضعیت بازار خواهد شد یا خیر.
منبع: مجله تایم- 7 ژوئیه
http://www.time.com/time/business/article/0,8599,1909140,00.html
