یکی از فرماندهان سپاه پاسداران گفته است: “راهیان نور پاتک فرهنگی بسیج در جنگ نرم هستند.” سید محمد تقی شاهچراغی، فرمانده سپاه کربلا تاکید کرده: “سفرهای راهیان نور موجب می شود بخشی از اهدافی که در مقابله با تهاجم فرهنگی مطرح است، تامین شود.”
احمد رحیمی‌زاده،مسئول روابط عمومی ستاد مرکزی راهیان نور نیز در گفتگویی با خبرگزاری ایسنا تاکید کرد: “همانطور که رهبر فرزانه انقلاب فرمودند دفاع مقدس گنج عظیمی است که باید استخراج شود ما معتقدیم که در حوزه راهیان نور که برگرفته از فرهنگ ناب دفاع مقدس است سوژه‌های فراوانی داریم که با پرداختن به آن می‌توانیم خلاءهای جامعه را به خوبی پوشش دهیم.”
او اضافه کرد: “آنقدر نگفتیم و نگفتیم که فرصت عرض اندام برای محدود مغرضانی که بهتر از ما فهمیده‌اند بهترین و سریعترین راه انتقال ارزش‌ها به نسل‌های بعدی، حرکت راهیان نور است فراهم شد. شاید کمتر در فرآیند فرهنگی در سطح کشور این همه اتفاق نظر بر اثرگذاری و تاکید وجود داشته باشد. مردم پیام رهبر معظم انقلاب که فرمودند من از این حرکت راهیان نور خرسندم و آن را حرکت با برکتی می‌دانم را به خوبی گرفتند و استقبال روزافزون را به خوبی می‌بینید.”
اما کاروانهای موسوم به “راهیان نور”، فقط ابعاد ایدئولوژیک ندارند؛ ابعاد مالی و منافع اقتصادی گسترده‌ای نیز در این ماجرا وجود دارد.
به گزارش بی‌بی‌سی بودجه مستقیم کاروانهای موسوم به “ راهیان نور” ۱۴ میلیارد تومان در بودجه رسمی کشور ثبت شده اما بودجه کلی سازمان بسیج ۶۲۷ میلیارد تومان است که تقریبا دو برابر بودجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
این در حالی است که دانشجویان و دانش‌آموزان برای حضور در این اردوها هزینه شخصی نیز پرداخت می‌کنند. برای نمونه بیست و چهارم اسفند گذشته مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال در گفتگو با خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران، خبر داد که ثبت‌نام اینترنتی اردوی راهیان‌نور بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد واحد تهران شمال آغاز شده است. او تاکید داشت که دانشجویان می‌توانند “با اتصال به درگاه اینترنتی بانک طرف قرارداد، هزینه سفر را نیز اینترنتی پرداخت کنند.”
در حالی که شرکت‌کنندگان در اردوی راهیان نور هزینه سفر خود را نیز می‌پردازند، لحاظ کردن بودجه‌های میلیاردی به عنوان بودجه راهیان نورنشان دهنده آن است که حداقل بخشی از اصرار نهادهای نظامی برای تداوم این سفرها به سود هنگفتی مربوط می شود که در آن وجود دارد. چند سال پیش دبیر ستاد مرکزی راهیان نور کشور به کم بودن بودجه این ستاد و عدم افزایش آن اعتراض کرده بود. او مشخص نکرده بود که وقتی شرکت‌کنندگان در اردو مجبور به پرداخت هزینه‌ها هستند، این ستاد چه نیازی به ردیف بودجه جداگانه دارد و چرا از کم بودن آن گله می‌کند.
اما هزینه اردوهای به اصطلاح “راهیان نور” تنها هزینه مالی نبوده است. این اردوها، در طول سال ها و از جمله تعطیلات نوروز امسال نیز چندین کشته بر جای گذاشته است. این اردو توسط سازمان بسیج سازماندهی وبا هدف بازدیدجوانان از مناطق جنگی طراحی شده است و از تمام نقاط ایران با اتوبوس و مینی‌بوس هزاران دانشجو و دانش‌آموز به این مناطق اعزام می‌شوند. سپاه پاسداران که متولی این سفرهاست، نام آن را اردوی راهیان نور گذاشته است.
ششم فروردین‌ماه گذشته، خبر رسید که یکی از اتوبوس‌های کاروان راهیان نور واژگون شده و دست‌کم نه نفر کشته شده‌اند. گفته می‌شد که این حادثه بیش از سی نفر مجروح نیز برجای گذاشته است. در مهرماه سال ۱۳۹۱ نیز در یک حادثه مشابه که در مسیر کاروانهای راهیان نور اتفاق افتاده بود حدود ۲۶ نفر دانش‌آموز کشته شده بودند.
در آن زمان مطابق آمار های رسمی منتشره اعلام شد که طی پنج سال حداقل در ۹ مورد اتوبوس های حامل دانش آموزان و دانشجویان راهی مناطق جنگی، دچار حادثه شده و ۸۸ نفر از مسافران آنها جان باخته اند. با افزایش انتقادها از فاجعه کشتار جوانان در این مسافرت‌ها، محمدرضا نقدی، رئیس سازمان بسیج مستضعفین، با مقصر ندانستن بسیج در کشته شدن دانش آموزان حاضر در کاروان های “راهیان نور” گفته بود: “رسانه های بیگانه با القای تصورات غلط در پی انحراف افکار عمومی هستند”.
با وجود انتقادهای گسترده‌ای که حتی توسط نمایندگان مجلس نیز صورت گرفت، اردوی راهیان نور ادامه یافت. گفته می‌شود که علاوه بر منافع گسترده مالی، مهمترین دلیل تداوم این برنامه علاقه آیت‌الله خامنه‌ای به آن و امیدواری به اثرات ایدئولوژیک آن است.
بیست و ششم اسفند ماه گذشته، رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با مسئولان اردوهای راهیان نور بازدید از مناطق عملیاتی را “یک سنت حسنه به منظور پیشگیری از دو آسیب فراموشی و تحریف” دانست و گفت: “باید از برخی حوادثی که گاهی در این اردوها پیش می‌آید جلوگیری کرد اما اینگونه حوادث نباید بهانه‌ای برای زیر سؤال بردن اصل این حرکت بزرگ و مفید شود.” او اضافه کرد: “نکته اصلی و کلیدی در اردوهای راهیان نور، ایجاد زمینه برای «زیارت با معرفت» است.”
یک روز پس از حادثه مرگ نه نفر از کسانی که عازم مناطق جنگی بودند، آیت‌الله خامنه‌ای که خود در این مناطق حاضر شده بود، طی سخنانی “با مغتنم شمردن کاروانهای راهیان نور و تاکید مجدد بر لزوم زنده نگه داشتن یاد” جنگ، از شرکت‌کنندگان در کاروانهای راهیان نور قدردانی کرد.
دیروز فرمانده سپاه بیت المقدس کردستان در مراسم اعزام کاروان اردوهای راهیان نور بسیج دانشجویی استان کردستان به منطقه جنگی جنوب کشور گفت: “انتقال معنویات و فرهنگ غنی از نسل دوران دفاع مقدس به نسل جوان امروز و نسل های آینده، همواره جزو اهداف اعزام کاروان های راهیان نور بوده و خواهد بود و باید این مهم استمرار داشته باشد.” او اضافه کرد: “وظیفه ای که جوانان و دانشجویان در مقابل شهدا دارند این است که باید مطیع ولایت باشند و با تمام توان وارد این جبهه فرهنگی شوند و در سنگر علم، دانش و مطالعه و جبهه دانشگاه جهاد کنند.”
علی فضلی جانشین سازمان بسیج مستضعفین نیز در جلسه قرارگاه راهیان نور خبر داد: “اردوهای راهیان نور غرب و شمالغرب کشور از ابتدای اردیبهشت ماه امسال به صورت رسمی آغاز می‌شود ” او اضافه کرد: “امام خامنه‌ای با حضورشان در سرزمین‌های نور مسیر و جهت فرهنگی ملت را مشخص می‌کنند که این حضور نشان از جایگاه والا و اهمیت بالای مناطق عملیاتی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت دارد.”
