حرف روز

نویسنده
زهره مسعودی

زنجیره کنسرت‌های استاد «محمدرضا شجریان» و گروه شهناز،‌ از ۱۳ شهریور (4 سپتامبر) تا امروز در چند شهر بزرگ اروپا از جمله فرانکفورت، کلن، هانوفر، گوتنبرگ، استکهلم و برلین برگزار و با استقبال گسترده ایرانیان خارج از کشور و علاقه‌مندان موسیقی سنتی ایران روبه‌رو شده است.  

این گروه به سرپرستی «مجید درخشانی»، نوازنده تار و آهنگساز، تا به امروز در روزهای 13، 14، 16، 21، 22 و 24 شهریور (4، 5، 7، 12، 13 و 15 سپتامبر) به ترتیب در شهرهای فرانکفورت، کلن، هانوفر، گوتنبرگ، استکهلم و برلین به اجرای کنسرت پرداخته است. برگزارکنندگان این برنامه، اعلام کرده‌اند که این گروه در مجموع در چهار کشور آلمان، سوئد، فرانسه و هلند، 11 کنسرت به روی صحنه خواهد برد.

در این سلسله کنسرت، چند کار از گروه شهناز و محمدرضا شجریان، از جمله «پیام نسیم»، «مرغ خوش‌خوان»، «دیدار»، «زنگ شتر»، «چشم یاری»، «باد صبا»، «شوشتر»، «بیداد»، «رندان مست»، و «غم مخور» عرضه شده است.  

برای اجرای این آثار، 14 نوازنده که بیشتر آنها جوان هستند محمدرضا شجریان و مجید درخشانی را همراهی می‌کنند: محمدرضا ابراهیمی (نوازنده بربط، کرشمه)، مهدی امینی (نوازنده ساغر)، نگار خارکن (نوازنده کمانچه و صراحی سوپرانو)، رامین صفایی (نوازنده سنتور)، حامد افشاری (نوازنده قیچک باس)، سحر ابراهیم (نوازنده قانون)، مهرداد ناصحی (نوازنده کمانچه آلتو و صراحی آلتو)، رادمان توکلی (نوازنده تار)، شاهو عندلیبی (نوازنده نی)، سینا جهان آبادی (نوازنده کمانچه و صراحی آلتو)، کاوه معتمدیان (نوازنده سبو)، حمید قنبری (نوازنده تمبک)، حسین رضایی‌نیا (نوازنده دف و دایره) و مژگان شجریان (نوازنده سه‌تار).

آنچه تا امروز در سلسله کنسرت‌های اخیر شجریان و گروه شهناز مشترک بوده، درخواست مردم برای اجرای تصنیف «رزم مشترک» (همراه شو عزیز) و «مرغ سحر» است. تمام کنسرت‌ها، با اجرای این تصنیف و همخوانی پرشور حاضران با شجریان خاتمه یافته و شرکت‌کنندگان حاضر در محل اجرای کنسرت، بخصوص تصنیف «همراه شو عزیز» (سروده سیاوش کسرایی، ساخته پرویز مشکاتیان) را از حفظ بوده‌اند. این تصنیف نخستین بار در دوران انقلاب سال 1357 منتشر شد.

کنسرت‌های شجریان در کشورهای مختلف اروپایی همواره با استقبال گسترده طرفدارانش روبه‌رو بوده اما چنین اتفاقی و بدین‌شکل، طی سی سال اخیر سابقه نداشته است. به نظر می‌رسد برخورد صریح محمدرضا شجریان با صدا و سیما، همراهی او با جنبش اعتراضی مردم ایران و هم‌چنین نیاز ایرانیان به همبستگی و اتحاد از جمله دلایل چنین اتفاقی است.

دیگر اینکه بسیاری از ایرانیان شرکت‌کننده در این سلسله کنسرت، به نشانه همبستگی با مردم معترض ایران، از نشانه‌های سبز استفاده کردند. به عنوان نمونه در کنسرت گوتنبرگ تعداد زیادی از حاضران، از بلوز، پیراهن، شال و مچ‌بند سبز استفاده کرده بودند.

 در این روز، تندیسی به رسم یادبود از طرف یک رادیوی محلی فارسی در شهر گوتنبرگ به شجریان اهدا شد. استاد آواز ایران ضمن تشکر از مردم گفت: «من این تندیس را به عنوان هدیه‌ای از شما مردم نجیب و شریف، به نمایندگی از طرف همه هنرمندانی دریافت می‌کنم که در داخل ایران در شرایطی که اصلاً جالب نیست کار و فعالیت می‌کنند.»

کنسرت روز بعد او در استکهلم نیز اگرچه به ظاهر از هرگونه شعار سیاسی به دور بود اما متاثر از جنبش اعتراضی مردم ایران به نظر می‌رسید. علاوه بر اینکه تعدادی از شرکت‌کنندگان در پوشش خود از رنگ سبز استفاده کرده بودند، «بیرگیتا انگلین» مدیر عامل تئاتر ملی سوئد و یکی از میزبانان گروه، با شالی سبز بر روی شانه‌ها روی سن حاضر شد و به شجریان به عنوان استاد مسلم آواز خوشامد گفت.

«رستم میرلاشاری»، خواننده و مسئول انجمن فرهنگ و دیگر میزبان این گروه نیز با اشاره به همراهی شجریان با جنبش اعتراضی مردم در ایران، او را «وجدان بیدار مردم ایران» خواند.

در فاصله بین دو آواز، مردی در سالن با صدای بلند شعار داد: «درود بر شجریان، مرگ بر خامنه‌ای». شجریان اگرچه با لبخندی بر لب از حاضران در سالن خواست تا اجازه بدهند «در سالن کنسرت، فقط برنامه هنری پیش برود»، اما شور و همخوانی مردم با شجریان هنگام خواندن تصنیف «همراه شو عزیز» حکایت دیگری داشت.

کنسرت بعدی شجریان طی روزهای 27 و 28 شهریور (18 و 19 سپتامبر) در شهرهای زوریخ و اشتوتگارت، و 30 و 31 شهریور (21 و 22 سپتامبر) نیز در شهرهای پاریس و رن فرانسه برگزار خواهد شد. طبق برنامه‌ریزی، آخرین برنامه گروه شهناز و محمدرضا شجریان روز 4 مهر (26 سپتامبر) در آمستردام خواهد بود.

آلبوم«رندان مست»، تازه‌ترین کار محمدرضا شجریان است که طی ماه اخیر در تهران منتشر شده است و شامل قطعاتی چون قطعه دیدار (ساخته مجید درخشانی)، زنگ شتر (برگرفته از ردیف میرزا عبدالله)، ساز و آواز (غزل حافظ)، تصنیف چشم یاری (غزل حافظ ساخته‌ شجریان با تنظیم مجید درخشانی)، ادامه ساز و آواز (غزل حافظ)، تصنیف باد صبا (شعر ملک الشعرای بهار، ساخته حسام‌السلطنه مراد)، آواز شوشتری (غزل سعدی)، چهارمضراب بیداد (ساخته مجید درخشانی) و تصنیف رندان مست (غزل مولانا، ساخته‌ مجید درخشانی) است.