نگاهی از پشت شیشه ها به اکبر رادی…
برنامه نمایشنامه خوانی “ازپشت شیشه ها”به کارگردانی مشترک رضا شفیعیان ومحمد یعقوبی شنبه هفته جاری درفرهنگسرای نیاوران برگزار شد.دراین مراسم که با حضور چهره های برجسته تئاترایران برپا شدهادی مرزبان،محمدرضایی،فریندخت زاهدی،اسماعیل خلج،حمیده بانو عقبا،نادربرهانی مرند،نصرالله قادری و70تن ازهنرمندان به نام نمایش میهمان برنامه بودند.
“ازپشت شیشه ها”عنوان نمایشنامه ای از مرحوم اکبررادی است که پیش از این چندین بار توسط گروههای دانشجویی وحرفه ای تئاترتهران دست به اجرای آن زده اند که آخرین آن مربوط به اجراوکارگردانی امصطفی کرامتی درتاترسنگلچ بود.
دراجرای برنامه نمایشنامه خوانی بازیگرانی همچون علی سرابی، آیدا کیخایی، مسعود میرطاهری، معصومه رحمانی، صفورا کاظم‌پور، محمدرضا خرمی، شیرین اسماعیلی، حمید قاسمی و فرزانه فدوی به ایفای نقش پرداختند تا پس از یک تنفس 15 دقیقه ای بهرام بیضایی به عنوان کارگردان وپژوهشگرتئاتربه ایراد سخنرانی بپردازد.
بیضایی قبل از آغاز سخنرانی خود جای خالی رادی رادرمیان اهالی نمایش محسوس وروح آن هنرمند فقید رادرجهانی آزاد وآرام توصیف نمود.اودرادامه گفت:ای کاش این موفقیت درزمان حیات رادی رخ می داد تا اوهم درمیان همه مابه لذت اجرای دلچسب هنرمندان تئاتربنشیند.هریک از ما این متن را باسلیقه وکردارخود خواندیم وبه نقد وبررسی آن پرداختیم.
بیضایی نمایشنامه “ازپشت شیشه ها”رایکی از بهترین آثاری دانست که درزمان عمرتئاتری خود مطالعه کرده است.اودواثردیگررادی یعنی”پلکان”و”ارثیه ایرانی”راجزوآثارمحبوبی شمردکه سال هاست با آنها کلنجارمی رود.
درادامه مراسم این کارگردان سرشناس ایرانی درباره فعالیت های تئاتری رادی سخن گفت واینکه “ یک پرسش درباره فعالیت‌های تئاتری رادی مطرح است که هرگز پاسخ روشنی به آن داده نشده و آن نقطه‌ای است که رادی فعالیتش را از آن جا آغاز کرد. من فکر می‌کنم ورشکستگی خانواده در دوران نوجوانی او تاثیر زیادی روی آثار و بالاخص مفهوم زوال در کارهای او گذاشته است.”
وی افزود: نمایشنامه های “ازپشت شیشه ها” و “پهلوان اکبرمی میرد” تحت تاثیرنمایشنامه “سیر روز در شب” اثر یوجین اونیل به نگارش درآمده اند واین همان لطمه ی عمده ای است که از هنرمتعهدوام گرفته شده است.نسخه ابتدایی این نمایشنامه درسال 1345 درنشریه “پیام نوین”چاپ شد ومن با تمام علاقه ای که به آن متن اولیه داشتم حتی راجع به اجرای آن با رادی سخن گفتم.طرح ومتن اولیه متعلق به خود رادی بود اما بازنویسی آن تحت تاثیرروشنفکران سال های 1340 ومخصوصا جلال آل احمدوشخصیت باجذبه اش آن را به سمت وسوی هنر متعهد کشانید.
بهرام بیضایی درادامه به نقاط ضعف نمایشنامه پرداخت وبه عدم شخصیت پردازی منسجم دربرخی از کاراکترهااشاره داشت.
این نمایشنامه نویس وکارگردان درنهایت”مگس شدن درخشان‌ها” را یک فکر ادبی و غیر اجرایی خواند و گفت: زوج اثر”از پشت شیشه‌ها” زندگی تنفس نکردند، بلکه “ازپشت شیشه‌ها” نظاره کننده زندگی بیرونی بودند. با این همه این نمایشنامه هنوز اثر محبوب من است و امیدوار بودم روزی آن را اجرا کنم، اما اکنون دیگر نمی‌توانم به خودم اجازه دهم بدون حضو رادی در متن تحلیف یا تفحصی نمایم.
در آخر این برنامه از سوی بنیاد رادی لوح‌های تقدیری به بهرام بیضایی و حمیده بانوعنقا همسر مرحوم رادی اهدا شد.
