جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر بابرنامه امنیتی ـ نظامی سرداران حاکم بر سینمای ایران به پایان رسید. جوایز اصلی جشنواره بدستور وزیر ارشاد به یک فیلم بی ارزش جنگی مبلغ جنگ داده شد. گزارش هنر روز را از روزهای پایانی جشنواره بخوانید.
جشنواره بیست و پنجم تمام شد
جوایز اصلی بدستور وزیر ارشاد برای فیلم مبلغ جنگ
امسال جشنواره فیلم فجر 25 ساله شد وتحت مدیریت سرداران سپاه بدترین دوران خود را تجربه کرد. جشنواره ای کاملا دولتی که همه اجزایش کنترل شده بود و اعمال نظر از انتخاب فیلم ها گرفته تا اعلام اسامی نامزدها خود را به نمایش می گذاشت.
سیاست ارشاد که رهبری آن در دست سردار محمد حسین صفار هرندی، سردبیر سابق کیهان است و به شکلی بسیار آشکار اعمال شد، دو هدف اصلی را پیش می برد: حذف یا دلسرد کردن سینمای مستقل ایران و بازگرداندن جریان تولید به ساختن فیلم های جنگی مطابق دیدگاه سردارانی که دارند ایران را شتابان بسوی جنگ دیگری می برند.
بسیاری از کارگردانهای مستقل سینمای ایران حضور نداشتند، ماجرای حذف فیلم علی سنتوری ساخته داریوش مهرجوئی باشکست روبرو شد و سرانجام نسخه پاره، پاره آن به نمایش در آمد و برخی چهره های نامدار مانند مسعودکیمیائی و رخشان بنی اعتماد یافیلم خود را از جشنواره بیرون کشیدند یا از دایره رقابت بیرون رفتند.
سیاست جاری ارشاد خشم بسیاری از سینماگران را بر انگیخت. مازیار میری که امسال فیلم پاداش سکوت را در باره منفی جنگ بر جامعه ساخته است، در نشست مطبوعاتی فیلم خود گفت: “این جشنواره آبروی خود را برده است و من دیگر در بخش رقابتی آن شرکت نخواهم کرد. حالا می فهمم که چرا بهمن فرمان آرا و رسول ملاقلی پور فیلم های خود را به این جشنواره ندادند و پیش از جشنواره آنها را به اکران سپردند. “
جعفر پناهی در نشست فیلم فرش ایرانی در جشنواره گفت: “آقای وزیر تحویل بگیرید. کنترل همه جانبه فیلم ها از بدو نگارش تاکنون، می شود فیلم های جشنواره فیلم فجر. آیا واقعا شما چنین فیلم هایی می خواهید. این فیلم ها از حوزه میز وزارت شما فراتر نخواهد رفت. “
سیاست اعمال سلیقه “کیهان” بر سینمای ایران، حتی سبب اعتراض کارگردان های حزب الهی هم شد.
ابوالقاسم طالبی، مدیر مسئول وسردبیر نشریه سینمائی “سینما ویدئو” که به گفته علی فلاحیان با هزینه وزارت اطلاعات زمان وزارت او آغاز به انتشارکرده است؛ و اکنون بعنوان کارگردان در جشنواره حضور دارد، اعلام کرد که عوامل فیلمش را برای بازی در این فیلم تهدید کرده اند. مریلا زارعی بازیگر فیلم هم با فریاد های مکرر حرف او راتائید کرد. زارعی که از بازیگران ممتاز سینمای ایران است درجلسه مطبوعاتی این فیلم گفت: “نامزد نشدن این فیلم در هیچ رشته توطئه نادیده انگاشتن فیلم است. ” و سپس گریست.
مسعود ده نمکی هم که فیلم تازه اش به نام “اخراجی ها” تا روز پایان در صدر فیلم های منتخب مردم بود، درجلسه مطبوعاتی فیلم بسیارناراحت بود. او گفت: “از همه بازیگرانم عذرخواهی می کنم، شاید اگر در فیلم دیگری این بازی ها را داشتند، مورد توجه قرار می گرفت. یقین دارم در عالم هنر هم مانند سیاست باند بازی حاکم است. حیف شد که بازی ها و زحمت هنرمندان این فیلم دیده نشد.
آقای کاسه ساز ( تهیه کننده فیلم ) گفته اند این چیزها را نگو، اما من می گویم. همه را برای کار در این فیلم تخریب کردند. به رضا شریفی نیا گفتند با من کار نکند. به او گفتند تو چماق دار شده ای. به من گفتند لیبرال شده ام. “
آنچه از کلیت جشنواره امسال با مرور کلی فیلم ها می توان دریافت نوعی حمایت بسیار ویژه از سینمای دفاع مقدسی دهه 60 است. نامزد شدن فیلم روز سوم در 12 رشته نشان می دهد مسئولین به چه فیلم هایی علاقه نشان می دهند. اهالی سینما و خبرنگاران اطلاع دقیق دارند که هیات داوران که کاملا تحت نظر مسئولین برگزار کننده بوده اند، رای های خود را بین 4 یا 5 فیلم مشخص تقسیم کرده اند. معاونت سینمایی به سینماگران اجازه داد در هر گرایشی از دفاع مقدس فیلم بسازند، اما هنگام توزیع جوایز سمت و سوی خود را کاملا آشکار ساخت.
در هر دوره از جشنواره که پرویز پرستویی و داریوش مهرجویی که در جشنواره فیلم داشتند نامزد دریافت جایزه می شدند. اما این بار چون قرار بود این فیلم ها نادیده گرفته شوند، طبیعتا نامزد هم نشدند. همه اهالی سینما و مطبوعات نیز این پیام مسئولین را دریافته اند و با ناراحتی سال آینده را یک سال بد برای فرهنگ وهنر پیش بینی می کنند. سال آینده فیلمهای پرفروش کم نخواهند بود همه ظاهر الصلاح هم هستند اما خالی از هرگونه ارزش مضمونی و ساختاری.
امسال 10 فیلم در حوزه دفاع مقدس، 6 فیلم کودک و نوجوان و باقی فیلم ها در حوزه های عمومی اجتماعی بودند. اما هیچکدام چنگی به دل نمی زدند.
فیلم های جنگی امسال بغیر از یک فیلم، به حواشی جنگ پرداخته بودند. تنها فیلم روز سوم ساخته محمد حسین لطیفی به روایت و تقدیس جنگ به شیوه دهه شصت پرداخته بود. کارگردان این فیلم که اساسا سازنده سریال های بازاری است، در سابقه فعالیت هنری خود یک فیلم کمدی کم ارزش دارد.
فیلم روز سوم که با هزینه کلان تلویزیون ساخته شده، فیلمی در ستایش جنگ است. قهرمان اصلی آن وقتی شهید می شود، از جیبش تصویرآیت اله خمینی را در می آورد و می بوسد.
یک کارگردان صاحب نام سینمای ایران به “روز” گفت: “حتی داوران که اکثریت آنها خودی سرداران مدیریت ارشاد هستند، موافق نبودند همه جوایز به این فیلم داده شود که نامزد 12 سیمرغ بلورین شده بود. آنها دوجلسه هشت ساعته تشکیل دادند و وقتی به نتیجه نرسیدند، سردار صفارهرندی به اتاق آمد و رای چهار جایزه اصلی و مهم را برای این فیلم گرفت. “
درپایان مراسم وقتی تهیه کننده فیلم “اخراجی ها” جایزه خود را به کارگردان این فیلم یعنی مسعود ده نمکی اهدا نمود، او با جنجال خاص خود بر روی صحنه رفت، پشت تریبون قرار گرفت وگفت : “من نه مرغ می خواهم نه سیمرغ، سینمای ایران مثل سیاست آن شده است، سینمای ایران مثل انتخابات ایران شده، دراین مملکت همه نخبگان عقب تر ازعوام هستند ومن دیگر برای این سینما فیلم نمی سازم. “
چند روز پر هیاهو
سینمای مطبوعات به واسطه فیلم هایی که چند روز گذشته در آن به نمایش درآمد روز های پر هیاهویی را پشت سر گذاشت. از داریوش مهرجویی گرفته که فیلمش به نمایش د رآمد تا فریدون جیرانی و مسعود ده نمکی توانستند فضای سرد روز های قبل را رونقی ببخشند. فیلم مهرجویی در دو سانس و فیلم ده نمکی در 3 سانس برای اهالی مطبوعات به نمایش در آمد. اما اعلام اسامی کاندیدا ها خشم و سر خوردگی را جایگزین گرمی موقت کرد.
فیلم رئیس هم به در خواست مسعود کیمیایی از جشنواره خارج شد. متن نامه کیمیائی نشان می دهد که مشکل صدا ی فیلم فقط بهانه است یا نه: “خدمت آقای علیرضا رضاداد ریاست محترم جشنواره فیلم فجر
فیلم رئیس متاسفانه به دلیل درهم شدگی صدا ها به شکل غیرقابل پسند که در قسمت هایی ناهنجار است و مانع شنیدن گفتگوهای فیلم است قابل نمایش عموم نیست.
از آن ریاست می خواهم که از بخش مسابقه و نظر داوران و جمع منتقدین خارج شود. سینمای دلخواسته من استوار بر گفتگوی لحن و زبان است که ترسیم انسان و جامعه می کند در سالن سینما شنیده نمی شود و در هم شدگی صدا اثر را مخدوش کرده است.
در این چند نمایش در سالن های سینما فقط جواب شوق مردم را برای دیدن فیلم می دادم. چون هر آنچه مهم است سقف حضور مردم عزیز است که هرآنچه بضاعت دارم از آنها دارم. “
رخشان بنی اعتماد کارگردان “خون بازی” طی نامه ای از دبیرجشنواره درخواست کرد فیلمش دربخش های بهترین فیلم وکارگردانی، داوری نشود: “با پذیرش فیلم “خون بازی” دربخش رقابتی سینمای ایران که با پی گیری ودفاع خانه سینما ازحقوق حرفه ای عوامل سازنده آن عملی شد. به منظوررعایت حقوق دیگرفیلم های بخش مسابقه سینمای ایران، ازهیئت محترم داوری درخواست می شود فیلم “خون بازی” راازقضاوت دردوبخش بهترین فیلم وکارگردانی حذف کنند. “
از زمانیکه اعلام شد فیلم علی سنتوری قرار است در سینما فلسطین برای اولین بار روی پرده برود در سالن جا برای سوزن انداختن نبود. بسیاری ساعت ها قبل حتی روی زمین جا گرفته بودند که فیلم را نشسته بر کف سالن سینما تماشا کنند. پس از نمایش فیلم نیز داریوش مهرجویی به همراه عواملش در سالن حاضر شد و پاسخگوی سئوالات اهالی مطبوعات بود.
او درباره حذف برخی از صحنه های فیلم گفت: “در این ورسیون که الان مشاهده کردید، بعضی از قسمت‌های موزیکال و خوانندگی فیلم فعلا حذف شده است. اما موقع اکران فیلم و بعد از ماه محرم قرار است، آن چند صحنه اضافه شود. مورد دیگر به خواننده جوان فیلم برمی‌گردد که اولین کارش بود و ما نمی‌دانستیم باید برای او مجوز بگیریم، بنابراین درصدد گرفتن مجوز برای او هستیم. یک مقدار اصلاحاتی به فیلم خورد. بعضی‌ها مصلحتی و بعضی‌ها سلیقه‌أی. ما طرح مساله موسیقی را که کردیم فقط جنبه اعتیاد و خمودگی نیست. آنچه مهم است موسیقی ما، مثل شعرمان و هنرمان، موسیقی شادی نیست. اگر به دستگاه‌های موسیقی ایرانی نگاه کنیم، بعد از شروع شدن با یک درآمد حماسی، به چهار مضراب (شاد) برمی‌گردیم و این موضوع به روحیه کلی موسیقی ما برمی‌گردد. باید به محتوای فکری این فیلم فکر کنیم. سرگذشت تراژیک یک هنرمند که از اوج به شرایط پایینی می‌رسد و این سوژه غم‌انگیزی است و تم‌ها و اشعار هم در جهت همین موضوع است. “
نامزدها وجوایز
نامزدهای بهترین فیلم:
۱- فیلم اتوبوس شب به تهیه کنندگی مهدی همایونفر
۲- فیلم روز سوم به تهیه کنندگی علیرضا جلالی
۳- فیلم مینای شهر خاموش به تهیه کنندگی امیر شهاب رضویان.
سیمرغ بلورین بهترین فیلم : “روزسوم”به تهیه کنندگی علیرضا جلالی
نامزدهای بهترین کارگردانی :
۱- کیومرث پوراحمد برای کارگردانی اتوبوس شب
۲- بهرام توکلی برای کارگردانی فیلم پابرهنه در بهشت
۳- امیر شهاب رضویان برای کارگردانی فیلم مینای شهر خاموش
۴- محمد مهدی عسگرپور برای کارگردانی فیلم اقلیما
۵- محمد حسین لطیفی برای کارگردانی فیلم روز سوم
سیمرغ این بخش به کارگردان “روزسوم”به کارگردانی محمد حسین لطیفی اهدا شد.
جایزه ویژه این بخش هم به امیرشهاب رضویان برای کارگردانی “مینای شهرخاموش” اهدا شد.
نامزدهای بهترین فیلمنامه
۱- رخشان بنی اعتماد، فرید مصطفوی، محسن عبدالوهاب و نغمه ثمینی برای فیلمنامه خون بازی
۲- مهدی سجاده چی برای فیلمنامه روز سوم
سیمرغ بلورین به فیلمنامه نویسان فیلم”خون بازی”اهدا شد.
نامزدهای بهترین بازیگر نقش اول زن :
۱- رویا تیموریان برای بازی در فیلم گوشواره
۲- باران کوثری برای بازی در فیلم خون بازی
۳- باران کوثری برای بازی در فیلم روز سوم
۴- پریوش نظریه برای بازی در فیلم تک درخت ها
سیمرغ بلورین به باران کوثری برای بازی درفیلم “روز سوم”اهدا شد.
نامزدهای بهترین بازیگر نقش اول مرد:
1 ـ پوریا پورسرخ برای بازی در فیلم روز سوم
۲- سعید پورصمیمی برای بازی در فیلم تک درخت
۳- بهرام رادان برای بازی در فیلم سنتوری
۴- مسعود رایگان برای بازی در فیلم خون بازی
۵- خسرو شکیبایی برای بازی در فیلم اتوبوس شب
سیمرغ بلورین این بخش به بهرام رادان برای فیلم “سنتوری”اهدا شد.
نامزدهای بهترین فیلمبرداری:
۱- همایون پایور برای فیلمبرداری تک درخت ها
۲- فرج حیدری برای فیلمبرداری قاعده بازی
۳- حمید خضوعی ابیانه برای فیلمبرداری پابرهنه در بهشت
۴- ابراهیم غفوری برای فیلم روز سوم
۵- محمود کلاری برای فیلم خون بازی
سیمرغ بلورین به حمید خضوعی ابیانه برای فیلمبرداری فیلم “پابرهنه دربهشت اهدا شد. همچنین سیمرغ بلورین برای استفاده از امکانات تجربی برای عنوان “هنر تجربه فیلمبرداری به محمودکلاری برای فیلمبرداری “خون بازی”اهدا شد.
نامزدهای بهترین تدوین :
۱- بهرام دهقانی برای فیلم پابرهنه در بهشت
۲- محمدعلی سجادی برای فیلم مخمصه
۳- سپیده عبدالوهاب برای فیلم خون بازی
۴- فرامرز هوتهم برای فیلم مینای شهر خاموش
دیپلم افتخار به محمدعلی سجادی برای فیلم “مخمصه” و سیمرغ بلورین این بخش به سپیده عبدالوهاب برای فیلم “خون بازی”اهدا شد.
نامزدهای بهترین موسیقی متن :
۱- داریوش تقی پور برای فیلم مینای شهر خاموش
۲- کامبیز روش روان برای فیلم بچه های ابدی
۳- اردوان کامکار برای فیلم سنتوری
۴- علیرضا کهن دیری برای فیلم روز سوم
دراین بخش هیات داوران هیچ نامزدی را حائز شرایط دریافت سیمرغ ندانسته و دیپلم افتخار خود را به آقای کامبیز روشن روان برای فیلم “بچه های ابدی”اهدا کردند.
نامزدهای بهترین بازیگر زن نقش مکمل :
۱- پانته‌آ بهرام برای بازی در فیلم بچه های ابدی
۲- بیتا فرهی برای بازی در فیلم خون بازی
۳- پریوش نظریه برای بازی در فیلم پاداش سکوت
سیمرغ بلورین به خانم پانته آبهرام برای فیلم “بچه های ابدی”اهدا شد.
نامزدهای بهترین بازیگر مرد نقش مکمل
۱- صابر ابر برای فیلم مینای شهر خاموش
۲- حامد بهداد برای فیلم روز سوم
۳- مهرداد صدیقیان برای فیلم اتوبوس شب
۴- جعفر والی برای فیلم پاداش سکوت
۵-افشین هاشمی برای فیلم پا برهنه در بهشت
سیمرغ بلورین به افشین هاشمی برای بازی درفیلم “پابرهنه دربهشت” اهدا شد.
نامزدهای بهترین صدا برداری :
۱- حسن زاهدی و داریوش صادقپور برای فیلم پابرهنه در بهشت
۲- یداله نجفی برای فیلم خون بازی
۳- یداله نجفی برای فیلم مینای شهر خاموش
۴- بهروز معاونیان برای فیلم روز سوم
سیمرغ بلورین به آقایان حسن زاهدی و داریوش صادقپر برای فیلم “پابرهنه دربهشت”اهدا شد.
نامزدهای بهترین طراحی صحنه و لباس :
۱- مهرداد زاهدیان برای فیلم مینای شهر خاموش
۲- مجید لیلاجی برای فیلم پابرهنه در بهشت
۳- احمدرضا معتمدی برای فیلم قاعده بازی
۴- مجید میرفخرایی و محمدرضا شجایی برای فیلم اخراجی ها
۵- محسن نوری برای فیلم روز سوم
سیمرغ بلورین به آقای محسن نوری برای فیلم “روز سوم”اهدا شد.
نامزدهای بهترین جلوه های ویژه :
۱- محسن روزبهانی و علا‌ء الدین پژهان برای فیلم قاعده بازی
۲- محسن روزبهانی برای فیلم روز سوم
۳- محمدجواد شریفی راد و بهنام خاکسار برای فیلم اخراجی ها
سیمرغ بلورین برای محسن روزبهانی وعلا الدین پژهان برای فیلم قاعده یازی اهدا شد.
نامزدهای بهترین چهره پردازی :
۱- علی سام خواه برای فیلم روز سوم
۲- سعید ملکان برای فیلم پابرهنه در بهشت
۳- مهرداد میرکیانی برای فیلم خون بازی
سیمرغ بلورین به مهرداد میرکیانی برای فیلم “خون بازی”اهدا شد.
نامزدهای بهترین فیلم کوتاه داستانی :
فیلم پشت سر من به کارگردانی کیارش اسدی زاده
فیلم صفر درجه به کارگردانی امید خوش نظر
فیلم مترسک به کارگردانی شاپور شهبازی
فیلم وزن بودن به کارگردانی حمید بهرامی
فیلم ویزیت به کارگردانی ناصر ناصرپور
فیلم یک روز زیبا به کارگردانی ارشیا شکیبائیان
سیمرغ بلورین به “یک روز زیبا”به کارگردانی ارشیا شکیبائیان اهدا شد.
نامزدهای بهترین فیلم مستند،
۱- تهران انار ندارد ساخته مسعود بخشی،
۲- خاطرات یک هفتاد و پنج ساله ساخته محمدرضا اصلانی،
۳- سرزمین گمشده ساخته وحید موسائیان
۴- لیلی کجاست؟ ساخته محمد شیروانی
سیمرغ بلورین به دو فیلم “سرزمین گمشده”و “خاطرات یک هفتادوپنج ساله اهدا شد.
نامزدهای بهترین کارگردان مستند
۱- مسعود بخشی برای مستند تهران انار ندارد،
۲- مهرداد اسکویی برای روزهای بی تقویم،
۳- محمود کیانی فلاورجانی برای زیستن،
۴- وحید موسائیان برای سرزمین گمشده،
۵- کاوه بهرامی مقدم برای سفر در امتداد سرزمین کهن
۶- محمد شیروانی برای لیلی کجاست ؟
دیپلم افتخار به مهرداد اسکویی برای “روزهای بی تقویم”و سیمرغ بلورین به مسعود بخشی برای فیلم “تهران انار ندارد”اهدا شد.
نامزدهای بخش تحقیق و پژوهش مستند نیز عبارت بودند از :
۱- پیروز کلانتری برای تهران، چند درجه ریشتر،
۲- محمدرضا اصلانی برای خاطرات یک هفتادو پنج ساله،
۳- منوچهر طیاب برای دریای پارس،
۴- امید بنکدار و کیوان علی محمدی برای سرخ،
۵- وحید موسائیان برای سرزمین گمشده
۶- محمدرضا درویشی برای لیلی کجاست ؟
سیمرغ بلورین این بخش به پیروز کلانتری برای چند درجه ریشتر اهدا شد.