طرح محمود احمدی نژاد برای افزایش جمعیت ایران متوقف شده است. این خبر را دیروز مخبر کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرداما هنوز هیچ مقام دولتی در این باره اظهار نظری نکرده است. گفته می‌شود هم اکنون واریز پول به حساب نوزادان ایرانی متوقف شده. با این حساب، عمر طرحی که قرار بود اجرای آن افزایش امنیت زندگی نسلهای بعدی را در پی داشته باشد به دو سال هم نکشید.
نزدیک به دو سال پیش محمود احمدی نژاد با ارائه محاسباتی به این نتیجه رسید که “ایران با ظرفیتهای کنونی قابلیت داشتن 150 میلیون جمعیت را دارد.” طرح احمدی نژاد همان ابتدا با اعتراضات زیادی مواجه شد. حتی برخی هواداران او در مجلس، چون علیرضا مرندی، وزیر بهداشت اسبق نیز انتقادات شدیدی را به طرح وارد کردند. حسن روحانی رئیس مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با بیان اینکه “تعیین سیاست های جمعیتی با رهبر است و نه دولت” تلویحا محمود احمدی نژاد را به دخالت در کار خامنه ای متهم کرد و کار تا آنجا پیش رفت که چهرههای مذهبی چون آیت‌الله جعفر سبحانی و آیت الله مکارم شیرازی طی نامههایی خطاب به رئیس دولت، خواستار توقف این طرح شدند.
مرغ احمدی نژاد یک پا دارد
اما احمدی نژاد چون بسیاری از موارد دیگر نشان داد کسی نیست که با این انتقادات حرف خود را پس بگیرد. او یک بار دیگر در فروردین ماه سال 89 در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی با شبکه اول سیما به دفاع از طرح خود پرداخت و با مقایسه امکانات فعلی کشور با 30 یا 60 سال اخیر، آن را دلیلی برای “آمادگی کشور جهت افزایش جمعیت” دانست و گفت که “داشتن دو فرزند و یک فرزند سیاست غربی است و قدیم با آن وضعیت، افراد 7 یا 8 فرزند داشتند”. البته وی در مقابل منتقدانش کسی را هم در کنار خود میدید که معتقد بود سیاست کنترل جمعیت یک “سیاست صهیونیستی” است. او کسی نبود جز آیت الله مصباح یزدی که هنوز در آن روزها لب به انتقاد از احمدی نژاد و اطرافیان وی نگشوده بود.
احمدی نژاد یک بار دیگر در همایش ملی معرفی کارگران در هفتم اردیبهشت ماه همان سال تصویری کاملتر از تمهیداتی که برای افزایش جمعیت ایران در ذهن داشت ارائه داد تا همگان بدانند او بر اجرای طرح خود اصرار دارد. در آن جلسه مشخص شد که گویا دولت در تلاش است با سیاست‌های تشویقی زمینه افزایش جمعیت را فراهم آورد. یکی از سیاست ها، اهدای یک میلیون تومان به هر نوزاد از طریق گشایش حساب بانکی بود که خانواده تا 18 سال مجاز به خرج کردن آن نبودند.بر اساس این طرح، دولت وعده داده بود که هر ساله مبلغ 120 هزار تومان به این حساب واریز خواهد کرد و البته خانواده نوزادان نیز مکلف هستند هر سال 240 هزار تومان برای فرزندان نو رسیده خود در این حساب، محفوظ نگه دارند. احمدی نژاد مدعی شده بود که “با اجرای این طرح، هر نوزاد ایرانی پس از 18 سال 120 میلیون تومان در حساب شخصی خود خواهد داشت.”
محاسبات اشتباه دولت
محاسبات کارشناسان اما نشان میداد که مبلغ مورد ادعای رئیس دولت از 18 میلیون تومان بالاتر نخواهد رفت. ضمن اینکه دکتر بیت‌الله ستاریان عضو هیات علمی دانشگاه تهران و کارشناس برجسته مسکن نیز گفته بود که این 120 میلیون تومان “در 20 الی 25 سال آینده تکافوی خرید 5 متر مربع واحد مسکونی را خواهد داد و از این رو این مهم حاکی از آن است که اصل این طرح بدون نیاز سنجی و مطالعات کارشناسی صورت گرفته است.”
این طرح ناگهانی بی آنکه در بودجه سال 89 منابع آن تعریف شده باشد برای دولت هزینه‌ای معادل یک و نیم میلیارد دلار در سال نخست به دنبال داشت و در صورت ادامه طرح میزان آن نیز هر سال به طور تصاعدی افزایش مییافت. مجلسیها هر چه اعتراض کردند فایده نداشت و نهایتا پس از آنکه معاون سجلی ثبت احوال گفت “طرح آتیه فرزندان ایرانی در صورت تخصیص بودجه در سال جاری اجرایی می شود”، رئیس سازمان ثبت احوال کشور در ابتدای سال جاری از “اختصاص 2500 میلیارد تومان برای طرح آتیه فرزندان ایرانی در سال 90” خبر داد.
گفتنی است، بودجه سالانه کل کشور به ترتیبی که در قانون مقرر می شود از طرف دولت تهیه و برای رسیدگی و تصویب به مجلس شورای اسلامی تسلیم می گردد وهر گونه تغییر در ارقام بودجه نیز تابع مراتب مقرر در قانون خواهد بود. دولت احمدی نژاد اما طرح مذکور را بدون تصویب مجلس در دستور کار خود قرار داد.
این در حالی است که مطابق با برآوردهای جمعیتی مرکز آمار در سال 89 بالغ بر یک میلیون و 82 هزار کودک در کشور متولد می شوند که با این مبلغ، تنها نیمی از کودکان متولد سال 89 می توانند از حساب آتیه برخوردار شوند.
در آخرین روزهای فروردین سال جاری نیز شمس الدین حسینی در مقام سخنگوی اقتصادی دولت و در توضیح سیاست افزایش جمعیت گفت: “بخشی از منابع آزاد شده از قانون هدفمند کردن یارانه ها صرف گسترش تامین اجتماعی می شود و آتیه مهر در جهت ایجاد آرامش خاطر برای نیازهای اساسی مثل تحصیل، اشتغال، ازدواج، درمان بیماری ها و اعزام به عتبات عالیات در نظر گرفته شده است.”
احمدی نژاد بارها در مقابله با منتقدان این طرح از “محاسبات دقیق” دولتش برای اجرای آن خبر داده بود؛ محاسباتی که قرار بود تازه 18 سال بعد مردم ایران، ثمرات آن را ببینند. اما این محاسبات حتی یک سال هم نتواست سرنوشت طرح جنجالی آتیه فرزندان را بیمه کند.
هدیه بی هدیه
اکنون هدیه یک میلیونی احمدی نژاد به نوزادان پس گرفته شده و طرح آتیه فرزندان در کنار دهها طرح اقتصادی دیگر ناکامی جدیدی برای دولت محمود احمدی نژاد به ارمغان آورده است. سید جواد زمانی، مخبر کمیسیون اجتماعی مجلس، دیروز رسما توقف این طرح را اعلام کرده و گفته است که “هرماه دولت به دور از منطق و کار کارشناسی طرحی ارائه می‌دهد که فقط برای دلخوش کردن مردم و بازی گرفتن افکار عمومی است و پس از مدتی فراموش می‌شود.” به گفته زمانی، اجرای چنین طرح هایی از عقل و منطق به دور است؛ چون هیچ کار کارشناسی پشت آن نیست و طرحی احساسی است که برای مدت کوتاهی اجرا و سپس متوقف می شود.
اکنون در حالی صحبت از توقف این طرح به میان آمده است که گفته شده نه تنها از این پس دولت به نوزادان تازه متولد شده هیچ پولی نمیدهد بلکه مبالغی نیز که قبلا به حساب آتیه فرزندان واریز کرده از این حسابها برداشته شده است. پیش تر محمد ناظمی اردکانی، رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفته بود که “همه متولدین سال 89 که شناسنامه شان صادر شده است” نیز مشمول این طرح میشوند، گر چه اجرای رسمی آن از اواخر سال 89 و اوایل سال 90 شروع شده است. برداشت پولهای واریز شده به حساب نوزادان در حالی صورت گرفته که دولت هیچ اطلاع رسانی درباره آن نکرده است.
کارشناسان پیش تر اعلام کرده بودند که فارغ از مسائل اجتماعی و سیاسی افزایش “جمعیت” ، دو نکته فردی در این خصوص مورد غفلت قرار گرفته است: اول “قدرت مالی” والدین و دوم “توانایی” آنها در تربیت.
“مشکلات نسل بعد پیش کش”
مخبر کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به اینکه از ابتدا نیز این طرح نباید مطرح می شد، گفت: “در شرایطی که سه میلیون جوان بیکار در کشور وجود دارد و همچنین مردم برای مسکن، اشتغال و ازدواج و همچنین تحصیلشان با مشکل روبرو هستند نباید اولویت دولت برای 18 سال آینده فرزندان باشد.” وی همچنین تاکید کرد: “دولت باید حل مشکلات مهم فعلی مردم را در اولویت برنامه ها و طرحهای خود قرار دهد و سپس برای سالهای بعد نوزادان برنامه ریزی کند.”
پیش از این بسیاری از نمایندگان مجلس این طرح را غیرکارشناسانه و مغایر با واقعیات جامعه دانسته بودند. مخالفتهای مجلس تا آنجا پیش رفته بود که در بررسیهای کمیسیون اصل 90 مجلس بر روی این طرح عنوان شده بود که “افزایش جمعیت بدون وجود امکانات لازم، خلاف عقل و شرع است.” در همین ارتباط، مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس گفته بود: “ایراد اصلی این طرح در مشخص نبودن منابع تامین کننده بودجه آن است. در هیچ جای قانون بودجه و در هیچ یک از بندها و مصوبات آن کوچکترین اشاره ای به این طرح و مبلغ مورد نیاز آن نشده است.”
منتقدان، یکی از مشکلات اساسی موجود در طرح افزایش جمعیت محمود احمدی نژاد را در این می دانستند که چنین طرحی دولت‌های آتی را با مشکلات جدی اقتصادی و اجتماعی مواجه خواهد ساخت. اصل یکصد و دهم قانون اساسی، تعیین سیاست‌های بلندمدت که از نوع سیاست‌های کلی نظام تلقی می‌شدند را در حوزه اختیارات دولت قرار نداده است. اما طرح افزایش جمعیت به گونهای بود که در صورت استمرار دو یا سه ساله آن، امکان بازگشت به سیاست‌های کنترل جمعیتی را برای دولت‌های آتی بسیار سخت و پیچیده میکرد.
این بار مثل بسیاری از موارد دیگر کمبود بودجه و نبود اعتبارات دامن طرحها و پروژههای دولت را گرفته و این چندان در دولت محمود احمدی نژاد چیز غریبی نیست. کمبودجه بودجهای که خود زائیده اجرای طرحهای شتاب زده و غیر کارشناسی چون هدفمند کردن یارانهها و بنگاههای زود بازده است. اما نکته اینجاست که بر خلاف تمام طرحها و پروژههای دیگری که تا کنون اجرا نشدهاند اکنون طرحی بر زمین مانده که توقف آن، منتقدان دولت را خوشحال کرده است؛ چرا که از یک سو خیالشان بابت نتایج مخرب اجرای این طرح راحت شده و از سوی دیگر شکستی دیگر در کارنامه ناموفق اقتصادی محمود احمدی نژاد به ثبت رسیده تا دلیلی بر حقانیت انتقادهای وارد شده به او در منظر طرفداران و حامیانش باشد؛ البته اگر این شکستهای پیاپی، حامیان خاص احمدی نژاد را نسبت به ناکارآمدی دولت و برنامههای وی قانع کند.
