روسیه به سوی غرب می رود

نویسنده

noshabehamiri.jpg

‏ نوشابه امیری

‏ خانم الهه کولایی، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت اسلامی و متخصص سیاست خارجی، در گفت و گو با روز، ‏ترجیح می دهد در بررسی معانی رابطه روسیه با ایران، تاثیر سیاست های آمریکا و اروپا را در این ارتباط برجسته تر ‏ببیند. او با این حال این نکته را ناگفته نمی گذارد که “بدون تردید وقتی قرار به انتخاب بشود، مطمئنا روس ها، توسعه ‏روابط و ملاحظات شان با اروپا و آمریکا را مورد توجه قرار خواهند داد.” متن این گفت و گو در پی می آید.‏

elahekolaee.jpg

‎ ‎ارزیابی شما از سفر پوتین به تهران و معانی این حرکت چیست؟‎ ‎‏ ‏

سفر پوتین به تهران در شرایطی صورت می گیرد که روسیه ظرف یک دهه گذشته، یعنی سال های 1990، چرخش ‏قابل ملاحظه ای را در سیاست خارجی خود تجربه کرده است. امروز برخلاف دوران اولیه بعد از فروپاشی که اولویت ‏مسکو، تحت نفوذ غرب گراها رابطه با اروپا و آمریکا بود، به تدریج توسعه روابط با کشورهای آسیایی، توجه به ‏خاورمیانه و جوامع اسلامی مد نظر قرار دارد. در همین چارچوب است که در نیمه این دهه همکاری هسته ای روسیه ‏با ایران شروع می شود. بر همین اساس ما شاهد هستیم که به تدریج تلاش روسیه برای اجرای یک سیاست خارجی ‏مستقل افزایش می یابد.لذا در شرایط فعلی و در ادامه این تحول، و همچنین با توجه به اینکه روسیه به رهبری پوتین ‏اختلافاتش با آمریکا و اروپا را بیشتر مورد توجه قرار می دهد، سفر پوتین به تهران به نمادی از استقلال عمل سیاست ‏خارجی این کشور بدل می شود. به این ترتیب به نظر می رسد پوتین با این کار خواست به آمریکایی ها نشان دهد که ‏روسیه در سیاست خارجی خود از آنها تبعیت نمی کند و آن طوری که صلاح بداند سیاست خارجی خود را اداره می ‏کند.علاوه بر این سفر پوتین در شرایطی انجام می شود که فشار غرب بر ایران افزایش پیدا کرده و روس ها به این ‏ترتیب می خواهند به آمریکایی ها نشان بدهند که در سیاست خارجی خود، بر اساس تشخیص منافع شان عمل می کنند. ‏

‎ ‎این منافع با ایران هم مشترک است؟‎ ‎

بدون تردید. ایران و روسیه دو کشور همسایه ای هستند که به دلیل همجواری، به دلیل تاریخی که دارند، نزدیکی هایی ‏که دارند و دوره هایی که تجربه کرده اند می توانند و باید منافع مشترکی را دنبال کنند. در واقع جغرافیا ومنطق اقتصاد ‏حکم می کند که این دو کشور روابط خوب و سازنده ای داشته باشند؛ اما در شرایط فعلی که اروپا و آمریکا فشارهای ‏خود برایران را افزایش داده اند، طبعا این همکاری از اهمیت بیشتری برخوردار می شود….‏

‎ ‎یعنی شما در این وضعیت نوعی همسویی منافع می بینید؟‎ ‎

ببینید در شرایط کنونی که اروپا و آمریکا فشارهای خود را بر ایران افزایش داده اند طبیعی است که جمهوری اسلامی ‏از امکانات دیگری که در اختیارش هست، استفاده بکند. در واقع به نظر می رسد سیاست نگاه به شرق ایران اساسا ‏حاصل فشارهای مستمر و پایداری باشد که در طول سال های گذشته بر جمهوری اسلامی ایران اعمال شده.‏

‎ ‎در این شرایط به نظر شما، از زاویه منافع روسیه که نگاه کنیم، آنها با توجه به مجموعه مسائل داخلی و ‏خارجی، در انتخاب نهایی، جمهوری اسلامی را برمی گزینند یا غرب را؟‎ ‎

روس ها هم بی تردید مانند همه کشورهای جهان در تنظیم روابطشان با کشورهای دیگر، با توجه به منافع خود و ‏گسترش و افزایش آن حرکت می کنند. در واقع وضعیت موجود هم الزاماتی را برای روسیه به وجود آورده که از ‏توسعه روابط با ایران، منافع گوناگون خود را به دست بیاورد.یعنی هم در سطح بین المللی و هم در سطح منطقه ای ‏توسعه روابط با ایران برای روسیه مزایای بسیاری در بر دارد؛ ولی در عین حال نمی توانیم از یاد ببریم که روسیه در ‏توسعه روابط با اروپا و آمریکا هم می تواند مزایای بی شماری به دست آورد. لذا بدون تردید وقتی قرار به انتخابی ‏بشود، روس ها مطمئنا توسعه روابط و ملاحظات شان با آمریکا و اروپا را مورد توجه قرار خواهند داد. ‏

‎ ‎گفته می شود جمهوری اسلامی در طول این سال ها برای حفظ همین وضعیت، امتیازات زیادی به روس ها ‏داده است. حال شما می گویید جمهوری اسلامی و روسیه به هر دلیل در جایی قرار گرفته اند که باید با هم همکاری ‏کنند؛‎ ‎آیا این همکاری و رابطه باید مبتنی بر برابری باشد؟‏‎ ‎

ببینید توسعه روابط همه جانبه و سازنده با روسیه منافع مارا تامین می کند. حتی در دوران رژیم شاه که به عنوان یک ‏نظام وابسته به آمریکا حیاتش در منطقه ادامه پیدا می کرد، در دهه های 60 و 70 میلادی، یعنی قبل از انقلاب اسلامی، ‏ما روابط بسیار سازنده ای با دولت شوروی کمونیست داشتیم. یعنی در واقع این الزام جغرافیاست که ما رابطه خوب و ‏گسترده و همه جانبه خود را با روسیه حفظ کنیم. اما به نظر می رسد در شرایطی می توانیم این منافع را حداکثری بکنیم ‏که بتوانیم از تعارض کشورهای دیگر به نفع خود بهره ببریم. یعنی ما باید به سمت و سویی حرکت کنیم که بتوانیم با ‏درک ملاحظات و منافع کشورهای دیگر، منافع خود را افزایش دهیم واین لازمه اش این است که به شرایط جغرافیایی ‏بسیار ویژه و استثنایی کشور توجه بیشتری داشته باشیم. در واقع نباید اجازه داده شود که کشورهای دیگر پیرامون ما از ‏مسائل منطقه ای و بین المللی مربوط به کشور ما به نفع خودشان بهره برداری کنند. تاریخ نشان داده که کشور ما در ‏وضعیتی قرار دارد که می تواند از رقابت ها و تعارضات قدرت های دیگر به نفع خود استفاده کند؛ لذا من فکر می کنم ‏نکته مهم نفی توسعه روابط با روسیه نیست، بلکه گسترش این روابط به صورتی است که بتوانیم از بازیگران دیگر هم ‏در بهبود روابط با روسیه بهره بگیریم.‏

‎ ‎دیپلماسی موازنه منفی به هر حال جوانب و ظرایف مختلفی دارد؛ به نظر شما جمهوری اسلامی به ‏

این ظرایف توجه داشته یا اینکه همه تخم مرغ هایش را در یک سبد گذاشته؟‎