لادن ناصری، آنتونی دی پائولا و پراتیش ناریانان
با تشدید جریمه های آمریکا در مورد خریداران نفت خام ایران مثل چین، ژاپن و هندوستان، این کشورها مجبور شده اند نفت را با پول رایج خود خریداری کنند. وارد کنندگان نفت باید این پول را به حساب هایی واریز کنند که ایران برای خریداری کالاهای اساسی و خدمات استفاده می کند.
رابین میلز، رئیس مشاوران شرکت منار در دوبی در یک مصاحبه تلفنی گفت:“آنها باید مقدار زیادی پول نقد جمع آوری کنند و به دنبال راه هایی باشند تا آن را خارج کنند. این باعث می شود که روند تجارت دشوار شود.”
تولید نفت خام و صادرات آن در سال گذشته برای ایران کار سختی شده است زیرا آمریکا و اروپا تصمیم گرفته اند اجازه ندهند ایران با استفاده از پول نفت، برنامه های اتمی اش را ادامه بدهد. از امروز تحریم های آمریکا که سال گذشته به تصویب رسیده بود، اجرا می شود و احتمال دارد بعضی از کشور ها نتوانند به آن عمل کنند زیرا میزان صادرات آنها به ایران ، بسیار کمتر از مقدار نفتی است که از ایران وارد می کنند.
در ماه دسامبر ایران روزی ۱/۲ میلیون بشکه نفت تولید کرده که به گزارش ماه ژانویه آژانس بین المللی انرژی اتمی، ۸۴ درصد آن را به چین، کره جنوبی، ژاپن و هندوستان صادر کرده بود. بعد از تحریم نفتکش‌های ایران، این مقدار به نصف رسید.
تحریم‌های نفتی ایران منجر به بالارفتن سرسام آور قیمت کالاهایی نظیر گوشت شد. پول ملی در یک سال گذشته ضعیف شد و به ۳۸۹۰۰ ریال در برابر دلار رسید. بهمنی، مدیرکل بانک مرکزی یک سال پیش اعلام کرده بود ایران با بزرگترین مشتری نفتی اش دست به معامله نفت در برابر کالا می زند.
یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی هم روز گذشته گفت: “داد و ستد کالا یکی از راه های مقابله با تحریم های آمریکاست.”
وی در ادامه گفت: “زمان آن رسیده است که شرکت های خصوصی وارد عرصه شوند و مسئولیت اقداماتی را که دولت قادر به انجام دادن آن نیست به عهده بگیرند. جنگی علیه ایران به راه افتاده است و ما باید هرچه در توان داریم بکار بگیریم و هزینه آن را بپردازیم و از طریق شرکت های خصوصی وارد معامله بشویم.”
خریداران کره جنوبی از طریق دو حساب که بانک مرکزی در سال 2010 در بانک های صنعتی کره بازکرده بود، پول نفت را می پردازند.
حمید صافدل، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران، گفته است که “کمیته مخصوص برای مبادله کالا با نفت تشکیل شده و به تازگی کالاها با روش نفت در برابر کالا وارد کشور می شود.” ایران اخیرا در برابر نفت از پاکستان و روسیه گندم وارد می کند.
گفتگو های اتمی
ساموئل سیژوک، تحلیلگر اقتصادی در لندن، به بلومبرگ گفته است: “اوضاع هر ماه پیچیده تر می شود. تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران این واقعیت را بیشتر نشان می‌دهد که ایران تنها می تواند به گروه کوچکی از کشورها برای فروش نفت تکیه کند.”
آمریکا و متحدانش می گویند که برنامه های اتمی ایران به منظور ساخت سلاح اتمی است اما ایران این اتهام را تکذیب می کند و می گوید برنامه های اتمی این کشور صلح آمیز است. قرار است اواخر این ماه ایران و شش قدرت بزرگ جهان در قزاقستان دیدار کنند. اتحادیه اروپا می گوید ایران موافقت کرده است که این دیدار روز ۲۶ فوریه صورت بگیرد.
چین در سال ۲۰۱۲ واردات نفت خام از ایران را ۲۱ درصد کاهش داد. میزان صادرات چین به ایران در سال گذشته ۱۱/۶ میلیارد دلار بود.
واردات ژاپن از ایران هم ۳۸ درصد افت داشته است. اوسامو فوجیتساوا، تحلیلگر مسائل نفتی که برای یک شرکت نفتی عربستان کار می کند می گوید: “ایران احتمالا به صادرات نفت به ژاپن ادامه خواهد داد زیرا راه دیگری ندارد. این خبر خوشی برای ایران نیست.”
به گفته بانک مرکزی ماه گذشته میزان تورم در ایران به ۲۹ درصد رسید. صادرات کالاهای کره جنوبی به ایران مثل آهن و فولاد و فرآورده‌های پتروشیمی ۳/۲ درصد افزایش داشته و این درحالی است که واردات نفت ۲۵ درصد کاهش پیدا کرده است.
هندوستان ۱۳/۶ میلیارد دلار کالا از ایران می‌خرد که شامل نفت، آمونیاک بدون آب و اوره می‌شود. ایران نیز ۲/۴ میلیارد دلار کالا از هند وارد می‌کند که شامل برنج، شکر و سویا می‌شود.
آژانس بین المللی انرژی اتمی در ماه دسامبر گفت که صادرات ایران احتمالا نزدیک به ۱ میلیون بشکه روزانه کاهش پیدا می‌کند. ایران پیش بینی کرده است که در سال آینده در حدود ۱/۵ میلیون بشکه در روز صادرات نفت داشته باشد. غلامرضا کاتب، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در مصاحبه ای به این نکته اشاره کرده بود.
اولیور جیکوب، مدیر شرکت مشاوره پتروماتریکس سوئیس، می گوید: “ایران با همین حد صادرات، احتمالا می تواند اقتصادش را حفظ کند. با توجه به فروش نفت برنت که بشکه ای 110 دلارر به فروش می رسد، ایران مشکل فوری اقتصادی نخواهد داشت”.
چین بزرگترین خریدار نفت خام ایران است و هووا چونیینگ، سخنگوی وزارت امورخارجه چین، می گوید که گفتگو و همکاری تنها راه برای حل بحران اتمی ایران است. وی بدون اینکه چگونگی آن را مشخص کند گفته روابط ایران و چین عادی است.
هند نیز از آغاز ماه مارس قرار است بهای نفت ایران را با روپیه پرداخت کند. پالایشگاه های هند از نفت خام ایران استفاده می کند و بهای آن را به روپیه به حسابی در بانکی که دولت به همین منظور باز کرده است، واریز می کنند.
سیژوک معتقد است: “به‌خاطر تحریم‌های جدید آمریکا، وضعیت ایران برای تامین کالا و فناوری بحرانی خواهد شد زیرا بسیاری از شرکت‌ها به‌ویژه در ترکیه، ژاپن و کره جنوبی از معامله با ایران می ترسند.”
بلومبرگ، 6 فوریه