نجمه بزرگمهر
احتساب مالیات ارزش افزوده در ایران، محمود احمدی نژاد را در برابر یکی از قدرتمندترین نهادهای آن کشور، یعنی کسبه بازار قرار داده است.
رئیس جمهور ایران سال گشته احتساب این مالیات بر تمامی کالاها به جزء مایحتاج اولیه نظیر نان، سوخت، محصولات لبنی و شکر را تأیید کرده بود اما اجرای این قانون تنها از حدود دو هفته پیش آغاز شده است.
درنظر گرفتن مالیات 3 درصدی یاد شده، اعتراض و اعتصاب صنف جواهر فروشان اصفهان را به عنوان سومین شهر بزرگ ایران به دنبال داشت. آنها اعتراض خود را از روز شنبه با خودداری از باز کردن مغازه هایشان آغاز کردند.
سایر صنوف بازار اصفهان و نیز جواهرفروشان سه شهر بزرگ دیگر شامل مشهد، تبریز و تهران از این اقدام دنباله روی کردند. بازاریان از این شکایت دارند که مالیات جدید موجب افزایش قیمت ها و کاهش تقاضا می شود. رئیس جمهور ایران در حال حاضر به دلیل ناتوانی در مهار تورم 4⁄29 درصدی مورد انتقادات زیادی قرار دارد.
یک روزنامه نگار اصفهانی گفت: «اصفهان تبدیل به یک شهر مرده شده و اصولاً فقط خواربارفروشی ها و داروخانه ها باز هستند.» او اضافه کرد کسبه تهدید کرده اند اقدام بعدی آنها خارج کردن پول هایشان از بانک ها خواهد بود که می تواند به یک بحران مالی منجر شود.
دولت، علی اکبر عرب مزار- معاون مالیاتی وزیر اقتصاد- را برای آرام کردن بازاریان به اصفهان فرستاد اما مذاکره با آنها تا کنون بی ثمر مانده است. قرار است عرب مزار شنبه به مشهد برود.
اعتراض در بازارهای اصلی ایران، امری نادر اما اثرگذار است. کسبه بازار در اعتراضات منجر به انقلاب اسلامی سال 1979، نقش مهمی را برعهده داشتند.
به نظر می رسد درحال حاضر آقای احمدی نژاد جبهه جدیدی را برای انتخابات آتی ریاست جمهوری در ماه ژوئن آینده باز کرده باشد. پیش بینی می شود کسری بودجه فعلی 50 میلیارد دلار باشد و این باعث اعمال فشار به دولت برای افزایش مالیات ها در زمانی شده که بهای نفت در حال سقوط است.
نارضایتی اقشار کم درآمد و سطح متوسط، روبه افزایش گذاشته و این نگرانی وجود دارد که اعتراض طولانی مدت بازارها به کشیده شدن پای سایر گروه ها، البته به دلایل متفاوت، نیز شود.
فضل الله صلواتی- فعال سیاسی اصلاح طلب با افکار اقتصادی در اصفهان، می گوید: «دولت باید همین الان کاری بکند، در غیر اینصورت باید منتظر واکنش معلمان و دانشجویان دانشگاه ها باشد.»
شایعاتی مبنی بر تعلیق این طرح مالیاتی به مدت شش ماه به گوش می رسد اما سازمان های مالیاتی کشور دست کشیدن از آن را رد کرده اند.
شمس الدین حسینی وزیر اقتصاد دیروزدر تلویزیون ظاهر شد و با لحنی مصالحه جویانه «خاطر نشان ساخت» مقامات مسؤول نتوانسته اند قبل از اعمال مالیات های جدید، اطلاع رسانی درستی به کسبه بکنند.
قرار بود طرح مالیات بر ارزش افزوده ابتدا دو دهه پیش اعمال شود و به آن به چشم چهارچوب نظام مالیاتی کشور نگاه می شد. اما این طرح هیچگاه به مرحله عمل درنیامد و علت آن تا حدی ترس از روبرو شدن با مقاومت اصناف بود.
دولت ایران شدیداً وابسته به درآمدهای نفتی است و دریافت های مالیاتی تنها 20درصد درآمد آنرا تشکیل می دهد. طرح های موفقیت آمیز با کاهش اتکای دولت به نفت و افزایش مالیات بردرآمد همراه هستند.
بااینحال، در کشوری که مردمش اعتقاد دارند درآمدهای نفتی برای رتق و فتق هزینه ها کفایت می کنند، فرار مالیاتی امری عادی است.
منبع: فایننشیال تایمز- 9 اکتبر