گلن کسلر
مقامات اروپایی بیش از پیش نگرانند که وعدۀ انتخاباتی سناتور باراک اوباما در خصوص آغاز مذاکرات مستقیم بدون پیش شرط با ایران دربارۀ موضوع هسته ای این کشور احتمالا ً باعث قطع روابط آمریکا با متحدان مهم اروپایی اش در ابتدای دولت احتمالی اوباما گردد.
شورای امنیت سازمان ملل تاکنون چهار قطعنامه به تصویب رسانده که ضمن آنها از ایران خواسته شده است غنی سازی اورانیوم را متوقف نماید و در صورت تعلیق غنی سازی توسط تهران، هر بار بر ارائۀ مشوق های مالی و دیپلماتیک از سوی ائتلاف کشورها به رهبری اروپا تأکید شده است. اما اوباما گفته است که این تعلیق، موضوع مورد بحث با ایران و نه پیش شرطی برای هرگونه مذاکره خواهد بود.
اگرچه مقامات اروپایی پس از سال ها تنش با دولت بوش مشتاقند از رئیس جمهور آمریکا که وعدۀ اتخاذ دیپلماسی جدید و سیاست خلع سلاح چندجانبه را داده است، استقبال کنند، اما به شدت احساس می کنند که مسیر فعلی ادامه خواهد داشت.
فرانکوا هیسبورگ تحلیلگر نظامی مؤسسه بین المللی مطالعات استراتژیک در پاریس می گوید:” حذف یکی از شروط متفق القول شورای امنیت صرفا ً در نزد ایران و متحدان آمریکا بعنوان تسلیم بی قید و شرط تلقی خواهد شد و دوستان آمریکا این امر را تأیید بی اعتباری اساسی آمریکا خواهند دانست. آغاز دورۀ ریاست جمهوری شروع یک مسیر جهنمی است.“
آمریکا برخلاف دیگر کشورهای عضو ائتلاف 1+5، روابط رسمی دیپلماتیک با ایران ندارد. مشاوران اوباما مدعی اند که تمایل آمریکا برای اتخاذ سیاست نزدیکی به ایران باعث بهبود فرآیندی خواهد شد که بواسطۀ جلوگیری از بلندپروازی های ایران حاصل نخواهد شد. سوزان رایس مشاور اصلی اوباما در امر سیاست خارجی می گوید:“مردم می گویند ما نمی توانیم چیزی در ازای هیچ چیز بدهیم. اما با گذشت هر روز، ایرانیان چیزی در قبال هیچ چیز می گیرند- پیشرفت برنامه هسته ای شان.“
بنظر می رسد مشاوران اوباما بین مذاکرات همه جانبه و مذاکرات مقدماتی با ایران تمیز قایلند و تأکید می کنند که نخستین نتیجۀ رویکرد آنها همراهی یک مقام آمریکایی با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به هنگام دیدار با مقامات ایرانی است. به گفته مقامات اروپایی، این امر تحولی در سیاست خارجی آمریکاست که مورد استقبال آنها قرار خواهد گرفت.
با این وجود، فیلیپ گوردون، کارشناس اروپا در مؤسسه بروکینگز که مشاور انتخاباتی اوباما نیز هست، می گوید:” مقامات اروپایی هم اکنون از کنار گذاشتن پیش شرط غنی سازی اورانیوم ناراضی هستند. در سال های اخیر روندهای مذاکرات بگونه ای تغییر کرده اند که مذاکره کنندگان اروپایی بسیار دربارۀ ایران سخت گیر شده اند.“
در همین حال، مقامات اروپایی خاطر نشان کرده اند که تعلیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران در بدو امر یک مفهوم اروپایی است، نه چیزی که توسط دولت بوش به آنها تحمیل شده باشد. در سال 2003، سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در حین مذاکره با ایران، تهران را متقاعد کردند فعالیت های غنی سازی خود را به حال تعلیق درآورد. تعلیق غنی سازی به قوت خود باقی ماند تا زمانی که ایران در سال 2006 اعلام کرد که مذاکرات بی ثمر هستند و برنامه هسته ای خود را از سر گرفت.
مقامات اروپایی اعلام کرده اند، مادامی که ایران فعالیت های غنی سازی خود را ادامه دهد، حاضر نیستند مذاکره دربارۀ بسته مشوق ها را آغاز کنند. در نامۀ مورخ 12 ژوئن خطاب به وزیر امور خارجه ایران که به امضای وزرای خارجه 1+5 از جمله رایس وزیر امور خارجه آمریکا رسیده، آمده است:“به محض تعلیق فعالیت های مربوط به غنی سازی و فرآوری مجدد، می توان مذاکرات رسمی با ایران را آغاز کرد.“
اما سوزان رایس، مشاور اوباما، در مصاحبه اخیر خود با سی ان ان به صراحت از رویکرد فعلی انتقاد کرد. او گفت:“قبل از اینکه ما با ایرانیان دربارۀ مسأله هسته ای آنها مذاکره کنیم، باید برنامه هسته ای خود را به حال تعلیق درآورند. این یک پیش شرط است.“
از سوی دیگر سناتور جان مک کین، رقیب جمهوریخواه اوباما، از تلاش های اروپاییان قدردانی کرده است. او در سخنرانی خود در ماه آوریل خاطر نشان کرد:“تلاش های گستردۀ این ائتلاف (1+5 ) برای ارائه آخرین دور یک بازی مثبت قابل تقدیر است.“
رندی شونمان مدیر مبارزۀ انتخاباتی مک کین در امر امنیت ملی می گوید:” اوباما از فرآیند چندجانبه انتقاد می کند و مساعدت اروپاییان را کوچک می شمرد. مک کین موافق است که ما قبل از پیشروی بیشتر، به معیارهای اساسی مانند تعلیق نیازمندیم. او خواستار افزایش قابل توجه تحریم ها در صورت امکان از طریق سازمان ملل و در صورت لزوم از طریق متحدان همراه است.”
منبع: واشنگتن پست، 22 ژوئن