وقتی وزیر خارجه ایران با توافق امضاء شده بین این کشور و قدرت‌های جهانی به تهران بازگشت، احساس گشایشی در جامعه تجاری ایران ایجاد شد. با اینکه این توافق شش‌ماهه تاثیر فوریِ چندانی بر اقتصاد ضعیف‌شده ایران ندارد، اما بخش تجاری این کشور دیدگاه درازمدت مثبت و مصلحت‌اندیشانه‌ای اتخاذ کرده است.
ایران به عنوان بخشی از این توافق، ۲/۴ میلیارد دلار ارز خارجی در مدت شش ماه بصورت اقساط دریافت می‌کند. هنوز مشخص نیست که این پول از فروش نفت ایران در شش ماه آینده حاصل می‌شود یا از ۱۰۰ میلیارد دلار پول مسدود شده این کشور که نتوانسته است به خاطر تحریم‌ها آن را دریافت کند.
چند اقتصاددان داخلی و یک مشاور دولت که به شرط ناشناس ماندن تلفنی از تهران صحبت کردند می‌گویند، آنها مطمئن هستند که دولت ایران چانه‌زنی هسته‌ای را به آخر می‌رساند و با توافق نهایی هسته‌ای شاهد کاهش و نهایتا برداشته شدن کامل تحریم‌ها خواهند بود و به این ترتیب رشد قابل توجهی را پیش‌بینی می‌کنند.
حسین عسکری اقتصاددادن دانشگاه جرج واشنگتن که اقتصاد ایران را به دقت مطالعه کرده است می‌گوید: “فعالیت تجار آمریکایی که فقط به بخش نفت هم محدود نمی‌شود، پس از انقلاب ایران در این کشور قطع شده؛ آنها به دنبال بازگشت هستند. این دولت سعی دارد سرمایه‌گذاران بالقوه را فراخواند و بیشترین سرمایه‌گذاری‌ها در بخش انرژی خواهد بود. ایران در پنج سال آینده برای رشد تولید نفت و گاز حدود ۲۰۰ میلیارد دلار نیاز خواهد داشت.”
برخی از شرکت‌های اروپایی پیشاپیش برای مذاکره پیرامون فرصت‌های بالقوه سرمایه‌گذاری و حضور محکم در ایران نمایندگانی را به این کشور فرستاده‌اند.
در حال حاضر شرکت‌های خارجی در صورت خرید نفت ایران با جریمه واشنگتن مواجه می‌شوند مگر اینکه در ازای کاهش خرید، از تحریم‌ها معاف شوند.
طبق مفاد توافق ژنو، در شش ماه آینده خریداران نفت ایران برای معاف شدن از تحریم‌ها نیازی به کاهش خرید نخواهند داشت. تحریم‌های بخش پتروشیمی، خودروسازی و هواپیمایی نیز از کاهش تحریم‌ها بهره خواهند برد. در این مدت تحریم‌های بیمه آمریکا و اتحادیه اروپا برای تانکرهای حمل نفت نیز متوقف می‌شود.
علی دادپی، اقتصاددان ایرانی در دانشگاه ایالتی کلیتون، که متناوبا به ایران سفر می‌کند می‌گوید: “مردم در جامعه تجاری ایران الزامات درازمدت توافق را می‌بینند. اما مردم عادی کوچه و خیابان باید تغییرات فوری را حس کند. مردم کم‌درآمد به این موضوع به صورت کوتاه مدت نگاه می‌کند. اگر آنها حس کنند این توافق فقط برای پولدارها سود دارد، دولت در آینده نمی‌تواند آنها را برای مصالحه‌های بیشتر متقاعد کند.”
در دوران احمدی‌نژاد دولت صدها میلیارد دلار صرف وام‌های سوبسیدی، پروژه‌های زیرساختی و مسکن و دادن پول نقد به ایرانیان کم‌درآمد و طبقه کارگر کرد. این سیاست‌ها باعث بالارفتن تورم و کاهش ذخیره‌های ارزی در دوران بحران اقتصاد جهانی شد. با این حال احمدی‌نژاد توانست به این ترتیب از حمایت زیادی بین رای‌دهندگان عادی و نمایندگان کنونی مجلس که مردم حوزه‌های انتخابیشان از سیاست‌های او سود برده بودند برخوردار شود.
دادپی می‌گوید، از زمان به قدرت رسیدن روحانی تورم کاهش یافته و به تدریج در شش ماه آینده کمتر هم خواهد شد.
تحت تحریم‌های بین المللی، حتی ورود کالاهای اساسی نظیر غذا، دارو و تجهیزات پزشکی نیز با مشکل روبرو شده است و این برای مردم عادی بسیار مهم است. با اینکه خرید این‌گونه اقلام آزاد است، مشکلات پرداخت پول به خاطر تحریم‌های بانکی باعث می‌شود کشور دچار کمبودهای جدی در این بخش‌ها شود.
به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها کانال بشردوستانه مستقیم بین ایران و آمریکا برقرار شود. ساموئل کاتلر مشاور سیاسی می‌گوید: “در عوض مقامات خزانه‌داری آمریکا ممکن است با بانک‌های بازرگانی، که در حال حاضر از نقل و انتقال پولی برای ایران دوری می‌کنند، دیدار و آنها را تشویق به تسهیل انتقال کالاهای بشردوستانه و خدماتی به این کشور کند.”
در حال حاضر ۵۶/۵ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران در بانک‌های کره جنوبی، ۳/۵ میلیارد دلار در هند و بیش از ۵ میلیارد دلار در ژاپن مسدود شده. تا این‌جا رهبر ایران که بصورت سنتی، نقش خاموش و البته اساسی در پشت پرده سیاست‌های خارجی ایران دارد، نشان داده که از مذاکرات هسته‌ای حمایت کامل می‌کند و این پیام را رسانده که دولت روحانی و مذاکره‌کنندگان هسته‌ای از تایید او برخوردار هستند.
منبع: کریستین ساینس مانیتور - 1 دسامبر 2013
