ایران بار دیگر از پاسخگویی به ضرب‌الاجل تعیین شده طفره رفت. این کشور از هفت سال پیش که گروه مخالف دولت، برنامه هسته‌ای پنهانی ایران را فاش کرد، علی‌رغم پنج قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل به منظور توقف فعالیت هسته‌ای مورد ظن، آنها را نادیده گرفته است. پس از مذاکراتی که روز 21 اکتبر در وین به اتمام رسید، محمد البرادعی رئیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به ایران و سه کشور دیگر که سعی دارند توافقی جانبی بر سرتامین سوخت راکتور هسته‌ای تهران را شکل بدهند اعلام کرد که آنها برای حصول توافق بر سر پیش‌نویس آن تنها دو روز فرصت دارند و در غیر این صورت باید آن را فراموش کنند.
در این تاریخ، در 23 اکتبر، آمریکا، روسیه و فرانسه همگی روشن کردند که آنها با پیشنهاد فعال نگهداشتن راکتور تحقیقاتی که ایزوتوپ‌های پزشکی می‌سازد موافق هستند. اما ایران نتوانست به موقع پاسخ بدهد و اعلام کرد که تا اواسط هفته آینده برای دادن پاسخ به فرصت نیاز دارد.
این می‌تواند شکاف در رژیم ایران در مورد تصمیم‌گیری را نشان دهد، یا اینکه حداقل، احتمالا ایران قصد دارد که این پیشنهاد را رد کند اما فعلا طرفین را منتظر نگاه دارد. دولت آمریکا به از دست دادن فرصت توسط ایران واکنش نشان داد و گفت “ما تا ابد منتظر نخواهیم ماند.” پاسخ منفی صریح به این توافق می‌تواند منجر به درخواست تحریم‌های جدید شود که احتمالا محدودیت معامله بنزین را نیز شامل می شود.
برنامه تامین سوخت راکتور که در اصل ایده آمریکا بوده است، 1200 کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین ایران را از انبارهای آن کشور که در تاسیسات غنی‌سازی اصلی در نطنز نگهداری میشود، تا پایان امسال (سال میلادی) به آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای می‌سپارد. آژانس آن را تا اواسط ژانویه برای غنی‌سازی بیشتر به روسیه می‌دهد؛ راکتورهایی مشابه راکتور تهران با سوخت هسته‌ای که تا 75⁄19 درصد غنی‌سازی میشود کار می‌کند، نه با سوختی با درجه زیر پنج درصد، که برای راکتورهای انرژی غیرنظامی که ایران در ساخت آن مهارت یافته است استفاده میشود. این اورانیوم از آنجا برای تبدیل به میله‌های سوخت به فرانسه فرستاده میشود و سرانجام از دسامبر 2010 که برای فعال نگهداشتن راکتور تهران مناسب است به ایران بازگردانده میشود.
برنارد کوشنر وزیر امور خارجه فرانسه اصرار کرده است که این اورانیوم که 75 درصد تولید ایران تا امروز را شامل میشود، تا پایان سال یکباره از ایران خارج شود و نه به صورت تدریجی در عرض چند ماه. در حالیکه ماشین‌های نطنز مشغول به کار باشند، ذخایر ایران تنها به صورت موقت تهی می شود. این مقدار اکنون برای ساخت یک بمب کافی است به شرط آنکه غنی‌سازی تا 90 درصد بر روی آن انجام شود. اما این توافق ایران را از هرگونه توجیه برای غنی‌سازی تا درجات بالاتر محروم می‌کند.
ایران درخواست کرده است که فرانسه از این توافق کنار گذاشته شود. یک مقام غربی ابراز داشت که این گفته «بی معنی یا غرض ورزانه» است. به جز آمریکا که راکتور تهران را دهه 1960 ساخته است، تنها فرانسه و آرژانتین قابلیت ساخت میله‌های سوخت مناسب را دارا هستند. از آنجا که ایران فردی را به عنوان وزیر دفاع خود برگزیده است که آرژانتین ادعا می‌کند در بمبگذاری سال 1994 در یک مرکز یهودی که طی آن 80 نفر کشته شدند دست داشته است، آن کشور از درگیر شدن در این قضیه خودداری کرده است.
در همین حال پس از سه هفته تاخیر با اصرار ایران، بازرسان هسته‌ای سازمان ملل قرار است از یک تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم که تا چندی پیش هنوز فاش نشده بود دیدن کنند. این تاسیسات در عمق زمین در کوهپایه‌ای در یک محوطه نظامی در نزدیکی شهر قم ساخته شده است. بازرسان به بیش از یک نگاه به ماشین‌آلات قم نیاز دارند. آنها خواستار دسترسی به اسناد و افراد نیز هستند. اما ایران از همکاری در این زمینه خودداری کرده است. همینطور در مورد سئوالات مربوط به فعالیت‌هایی که منطق و اساسی به جز ساخت بمب ندارد پاسخی نداده است. ایران می‌خواهد خود را به دور بعدی مذاکرات با آمریکا، سه دولت اروپایی، روسیه و چین که سعی دارند قصد هسته‌ای واقعی آن کشور را درک کنند بکشاند.
منبع: اکونومیست، 24 اکتبر
