بهمن ماه به نیمه رسید و از شهردار تهران که وعده تحقیق درباره حادثه آتش‌سوزی خیابان جمهوری را که منجر به مرگ دو زن کارگر شد، خبری نیست. از مجموعه شهرداری تهران تنها مدیرعامل آتش‌نشانی برای قرائت گزارشی به شورا رفت. شورای شهر تهران در جلسه روز سه‌شنبه ۱۵ بهمن، دو گزارش دیگر هم در این مورد داشت؛ گزارش‌هایی که مورد اعتراض و انتقاداعضای شورا قرار گرفت. یکی از اعضای شورا هم در مورد گزارش مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی گفت که “یک قران نمی‌ارزد”. اما معلوم نشد چرا گزارش یکی از اعضای شورا که کارنامه پر و پیمانی از مدیریت در شهرداری دارد و خود زمانی مدیر ارشد آتش‌نشانی بوده، در صحن علنی خوانده نشد؛ گزارشی که “مدیر ارشد شهرداری” را مقصر معرفی کرده و به انتخاب‌های سیاسی مدیران غیرتخصصی در شهرداری اشاره دارد.
گزارش های متناقض
“نمی‌توان همه دستاوردهای مثبت آتش‌نشانی را به بدنه این سازمان نسبت داد و همه کاستی‌ها را از چشم مدیریت دید. ابزار و نردبان بخشی از کار ماست اما تفکر ما جهادی است و نیروهای ما جانانه در حوادث خدمت‌رسانی می‌کنند.” این بخشی از گزارش رضا خوشزاد، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی است که به حادثه‌ای در یک خانه سالمندان در کانادا و ساختمانی چهار طبقه در اوکراین اشاره کرد تا بگوید: “ باید توجه داشته باشیم که این اتفاقات در همه جای دنیا رخ می‌دهد.”
او مدعی شد که پس از آتش‌سوزی خیابان جمهوری، “تزلزل روحی در میان نیروهای آتش‌نشانی، کاهش اعتماد مردم و کاهش ریسک‌پذیری نیروها در تحویل تجهیزات سنگین سازمان” به وجود آمده است.
به گفته خوشزاد، با در نظر گرفتن کل افراد نجات یافته در این حادثه، درصد موفقیت آتش‌نشانی ۹۵.۸۳ درصد بوده و این رقم برای اتاق محبوسین ۸۳ درصد تعیین شده است.
معصومه آباد، عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر هم گزارش مفصل دیگری در مورد حادثه داشت که از سوی برخی اعضای شورا، تعبیر به دفاع از شهرداری و آتش‌نشانی شد. آباد از چهره‌های اصولگرای حامی قالیباف است.
او در گزارش خود -که به طور کامل از سوی خبرگزاری تسنیم منتشر شده- دلیل سقوط زن دوم را که به مدت چند دقیقه از پنجره آویزان بود، “تخریب قرنیز نصب شده در زیر پای این فرد” عنوان کرد. در گزارش او به مجموعه سئوالات و ابهاماتی که در مورد عملکرد آتش‌نشانی وجود داشت پاسخ داده و از آتش‌نشانی رفع اتهام شده است. از جمله عنوان شده که “قطعا عملکرد سازمان ایمنی و آتش نشانی با یک عملیات ارزشیابی نمی شود. سازمان آتش نشانی در چند سال اخیر از تغییرات جهشی در بخش‌های مختلف سازمان برخوردار بوده.”
محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورا به این گزارش تذکر داد و گفت: “خانم دکتر آباد ظاهرا بهعنوان وکیل آتش‌نشانی این گزارش را ارائه کرده‌اند. من مدارکی دارم که متفاوت از گزارش ارائه شده است.”
احمد دنیامالی، رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورا هم این گزارش را در حد جلسه شورای شهر تهران ندانست و تاکید کرد: “باید گزارشی که همه جنبه‌های حادثه را در نظر می‌گیرد، ارائه شود.”
اما عباس جدیدی، عضو کمیته پیگیری حادثه خیابان جمهوری، ضعیف‌ترین گزارش را ارائه کرد که شامل هشت توصیه بود. اسماعیل دوستی، به گزارش ارائه شده توسط خوشزاد و عباس جدیدی اعتراض کرد و گفت: “این نحوه گزارش‌دهی صحیح نیست. برای گزارش‌های آقایان خوشزاد و جدیدی متاسفم. من گزارش خوشزاد را یک قران قبول ندارم. آقای قالیباف باید امروز اینجا می‌بود چون من یقین دارم آقای قالیباف در خصوص مسئله خیابان جمهوری از من جدی‌تر هستند. اما آقای خوشزاد طوری حرف زد انگار دارد سر کلاس درس می‌دهد و انگار این دو خانم خواسته‌‌اند خود را به زمین بیندازند و بمیرند.”
جدیدی نیز در پاسخ به دوستی گفت: “اگر چیزی که شما می‌خواستید را می‌گفتیم خشنود می‌شدید؟ نمی‌توان در این خصوص گزارش پلیسی ارائه کرد، ما که بازجو نیستیم.”
در نهایت احمد مسجد جامعی، رییس شورای شهر تهران برای پایان دادن به بحث و جدل، مهلت تحقیقات را یک هفته دیگر تمدید کرد. او معتقد بود که “با توجه به جایگاه و زمانی که این حادثه در آن اتفاق افتاده است و همزمانی سخنرانی مقام معظم رهبری در نزدیکی محل وقوع حادثه، سازمان آتش‌نشانی باید در بالاترین میزان آمادگی خود می‌بوده است. از طرف دیگر حادثه در یک روز تعطیل به وقوع پیوسته و نیروهای آتش‌نشانی باید در سریع‌ترین زمان ممکن به محل حادثه می‌رسیدند. باز نشدن نردبام که به دلیل آموزش ندیدن اپراتور یا خرابی نردبان به دلیل اینکه در سوم دی ماه گارانتی آنها تمام شده است، از سوی اعضای شورای شهر تهران پذیرفته نیست.”
مدیر ارشد شهرداری مقصر است
اما نکته مبهم جلسه دیروز، قرائت نشدن گزارش محمد حقانی، عضو شورای شهر تهران بود. حقانی که معاون خدمات شهری شهرداری تهران در دوره شهرداری کرباسچی و اولین معاون فرهنگی و اجتماعی شهردار تهران بوده، از مدیران قدیمی شهرداری پایتخت است. او در دوره‌ای مدیریت سازمان آتش‌نشانی را هم برعهده داشته وانتظار می رود که گزارش او از دقت و جامعیت بیشتری به لحاظ اشراف به موضوع برخوردار باشد.
خبرنگار خبرگزاری میراث فرهنگی بخش‌هایی از گزارش این عضو شورا را منتشر کرده که در آن مقصر “مدیر ارشد شهرداری” معرفی شده که با انتخاب‌های سیاسی و غیرتخصصی سازمان آتش‌نشانی را دچار مشکل کرده است.
به گزارش این خبرگزاری، متن تهیه شده توسط حقانی، دارای جزییات فنی بسیاری است و در نهایت به این جمع‌بندی می‌رسد که آسیب‌شناسی حوادث سال‌های گذشته نشان می‌دهد نمی‌توان از “نقش سطوح مدیریت ارشد در سازمان” چشم‌پوشی کرد. بر این اساس مدیریت در سازمان آتش‌نشانی که جایگاه کاملا تخصصی دارد باید از میان افراد ذیصلاح و باتجربه که “در همان سیستم درون سازمانی خود رشده کرده‌اند” انتخاب شوند که در “۳ دوره اخیر یعنی از سال ۱۳۸۲ چنین رویه‌ای نبوده و ارتباطات فردی و سیاسی به طور پررنگ و نمایان در این میان کارساز بوده است”.
”انتخاب مشاوران رده اول در حلقه مدیریتی توسط مدیران عامل از میان نیروهای بازنشسته غیرتخصصی” هم از دیگر موارد این گزارش است که به عقیده این عضو شورا باعث شده “حلقه اول مدیریت در این سازمان بدون هیچ‌گونه تخصص در زمینه آتش‌نشانی” عهده‌دار این مسئولیت باشند.
اشاره او به سید رضا خوشزاد، مدیر عامل فعلی سازمان آتش‌نشانی است که سابقه‌اش در سپاه و پلیس بوده و کوچکترین سررشته‌ای از آتش‌نشانی ندارد.
حادثه‌ای که جان دو زن کارگر را گرفت
صبح روز یکشنبه ۲۹ دی ماه، در شرایطی که کشور در تعطیل رسمی به سر می‌برد، کارگران یک تولیدی پوشاک به محل کار خود در طبقه پنجم یک ساختمان در خیابان جمهوری، تقاطع ابوریحان رفتند. کمی قبل از ظهر، واحدی که کارگران در آن حضور داشتند در محاصره شعله‌های آتش قرار گرفت و راه فرار مسدود شد. ساختمان قدیمی و غیراستاندارد هم مجهز به راه‌پله‌های اضطراری نبود؛ پس شیرین فروتنی ۴۴ ساله و آذر حق‌نظری ۶۰ ساله تصمیم گرفتند به سمت پنجره‌ها بروند.
زن جوان‌تر در همان دقایق ابتدایی به پایین سقوط کرددر حالی که تنها ماشین آتش‌نشانی حاضر در محل، یک نیسان با حداقل امکانات بود. دقایقی بعد این اتفاق هولناک برای آذر حق‌نظری هم که با تلاش بسیار به نرده‌های پنجره آویزان مانده بود، تکرار شد. بعد از این سقوط بود که تازه نردبان آتش‌نشانی برای نجات محاصره‌شدگان حرکت کرد. ضمن اینکه تا پیش از سقوط این دو شهروند هم هیچ اثری از بالشتک نجات نبود. ۲۵ کارگر دیگر اما توسط نیروهای آتش‌نشانی از ساختمان آتش‌گرفته جانِ سالم به در بردند. (شرح کامل حادثه به همراه عکس‌ها و فیلم)
