پریسا حاتمی
همزمان با انتشار اخبار و گزارش‌هایی که از برداشته شدن گام‌های جدید در روند شکل‌گیری ائتلاف انتخاباتی بین اصلاح طلبان حکایت می‌کنند، دبیرکل جبهه مشارکت به شدت به تلاش رسانه‌های اصولگرا برای شکاف انداختن بین اصلاح طلبان از طریق مطرح کردن بحث معتدل‌ها و تندروها حمله کرد و این بحث را توطئه مخالفین اصلاحات علیه اصلاح طلبان دانست.
محسن میردامادی گفت: “آنچه که به نام «تندروها» مطرح می‌شود، توطئه‌ای است که مخالفین اصلاحات به راه انداخته‌اند و می‌خواهند با نام «تندرو» و «کندرو» زمینه ردصلاحیت‌های اصلاح‌طلبان و عدم برگزاری یک انتخابات آزاد را فراهم کنند، والا چنین موضوعی میان اصلاح‌طلبان مطرح نیست. در عین حال باید مواظب بود که گرفتار این‌گونه مسائل انحرافی نشویم.“
میردامادی و بسیاری از دیگر فعالان اصلاح طلب نگران‌اند که شعار اعتدال، دستاویز جناح حاکم قرار گیرد تا در سایه آن بتواند فراتر از موازین قانونی و دموکراتیک حرکت کند و هر انتقادی به این انحرافات را نیز با برچسب تندروی از صحنه بیرون کند.
پیش از این هم محمدرضا خاتمی، دبیرکل پیشین جبهه مشارکت با انتقاد شدید از رواج یافتن این بحث، گفته بود: ”آیا در برابر جریان ضد قانون تسلیم شدن، اعتدال است؟! اینکه ما بخواهیم روند را یک روند شفاف کنیم می‌شود تندروی، اما اگر بخواهیم این روند را از دید مردم پنهان کنیم می‌شود اعتدال؟ اگر ایستادگی در برابر انحرافات تندروی است، من افتخار می‌کنم تندرو هستم، اگر تسلیم شدن در برابر انحراف اعتدال است، من خودم را آلوده این اعتدال نمی‌کنم. حتی اگر مجبور شوم از سیاست کناره گیری کنم.“
اشاره دبیران کل پیشین و فعلی مهمترین حزب اصلاح طلب به مبحثی است که از چندی پیش در رسانه‌های رسمی کشور تحت عنوان اصلاح طلبان تندرو مطرح شده است و به‌زعم اصلاح طلبان، در آن تلاش می‌شود تا مخالفت‌های اصلاح طلبان با برخی اعمال غیرقانونی، به نام تندروی طرد و محکوم شود.
به‌زعم اصلاح طلبان پیشرو، محافظه‌کاران می‌خواهند با جا انداختن “اعتدال” به عنوان ارزشی در برابر “قانون گرایی” که یکی از شعارهای اصلی محمد خاتمی در انتخابات دوم خرداد بود، سکوت در برابر رفتارهای غیرقانونی را ترویج کرده و معترضان به این وضعیت را نیز با حربه ردصلاحیت و ابزارهای فراقانونی دیگر، به حاشیه برانند. آنها “اعتدال” مورد بحث را که این روزها بیش از اصلاح طلبان، رسانه‌های محافظه‌کاران مبلغ و پیگیر آن هستند، به معنای نوعی “انفعال” می‌دانند.
اتهام تندروی، واکنشی به تلاش ائتلافی؟
جناح اصلاح طلب از ماهها پیش تلاش‌های گسترده‌ای را برای رسیدن به یک ائتلاف فراگیر برای حضور در انتخابات مجلس هشتم آغاز کردند که به نظر می‌رسد با وجود همه موانع، این تلاش‌ها به نتیجه رسیده است و هواداران اصلاحات با یک لیست مشترک در انتخابات مجلس حضور خواهند یافت.
جلسه‌ای که در پایان هفته گذشته با حضور سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین و بسیاری از وزیران دولت وی و دبیران کل احزاب اصلاح طلب برگزار شد، نشانه به ثمر رسیدن تلاش‌ها و آغاز فعالیت ائتلافی اصلاح طلبان برای انتخابات است، نکته‌ای که برای جناح حاکم اصولگرا قابل تحمل نیست.
اصولگرایان که در نتیجه عملکرد خود در دولت نهم و مجلس هفتم نگران از دست دادن انتخابات آینده هستند، مدت‌هاست که تلاش می‌کنند در صفوف اصلاح طلبان شکاف بیندازند و مانع یکی شدن لیست انتخاباتی آنها شوند. یکی از جدی‌ترین ابعاد این تلاش‌ها، مطرح شدن موضوع “اعتدال و تندروی” است. رسانه‌ها و تریبون‌های وابسته به اصولگرایان با دامن زدن به این موضوع تلاش می‌کنند بخشی از اصلاح طلبان را با پرچم “اعتدال‌گرایی” از بخش دیگری که از نگاه آنها “تندرو” نامیده می‌شوند، جدا کنند. صدا و سیما در این تلاش کاملا همره دیگر تریبون‌های اصولگراست و آشکارا علیه احزابی که آنها را اصلاح طلب تندرو می‌نامند، خبرپراکنی می‌کند.
تندرو هراسی
اگرچه در جنگ روانی رسانه‌های جناح حاکم علیه اصلاح طلبان، برچسب غیرمستقیم “تندرو” بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفت، اما از توصیف‌هایی که می‌شد واضح بود که احزابی همچون جبهه مشارکت، سازمان مجاهدین انقلاب و سازمان ادوار تحکیم و در کنار اینها نهضت آزادی و نیروهای ملی- مذهبی مصداق اتهام تندروی هستند.
در هفته‌های اخیر، اصولگرایان حملات خود به این گروه از اصلاح طلبان را شدت داده‌اند و برای اشاره کردن به مصادیق تندروهای مورد نگرانی خود نیز چندان پروایی به خرج نمی‌دهند. اشاره‌های مکرر به فعالیت‌های نمایندگان مجلس ششم، خصوصا تحصنی که در اعتراض به ردصلاحیت‌های غیرقانونی در انتخابات مجلس هفتم شکل دادند، محور بسیاری از اظهارات رسمی و تبلیغات غیررسمی فعالان و تریبون‌های اصولگرا بود.
این روند به طور ملموسی در حال تداوم است، به طوری که ترساندن مخاطبان تریبون‌های اصولگرایان از شکل‌گیری دوباره مجلسی همانند مجلس ششم، به ترجیع‌بند بسیاری از سخنرانی‌های انتخاباتی افراد شاخص جبهه اصولگرایان تبدیل شده است. در آخرین مورد، دیروز بادامچیان و نادران، دو عضو مرکزیت جبهه اصولگرایان، در نشست استانی این جبهه در هرمزگان به شدت به مجلس ششم و اکثریت اصلاح طلب آن حمله کردند آنها را ”نااهلان و نامحرمان” نامیدند؛ چرا که: “برخی از عناصر تندروی افراطی در مجلس ششم به جای پرداختن به مشکلات مردم و تقویت نظام به راه‌اندازی تحصن‌های سیاسی و حرف‌های دشمن شادکن مشغول بودند.“
به عقیده کارشناسان ایجاد هراس از بازگشت اصلاح طلبان به مجلس، یکی از ابزارهای اصولگرایان برای متقاعد کردن طیف‌های مختلف به عدم انشعاب و حضور در ائتلاف این جناح نیز بوده است. به طوری که بارها سران اصولگرا سهم‌خواهی‌های طیف‌های به حاشیه رانده شده را با هشدار نسبت به خطرات بازگشت اصلاح طلبان به قدرت پاسخ می‌دهند.
با این حال، حتی اگر این هراس‌افکنی‌ها برای محکم کردن چسب ائتلاف اصولگرایان موثر باشد - که دست‌کم تاکنون اینطور نبوده است – تاثیری بر متزلزل کردن ائتلاف بین گروه‌های اصلاح طلب نداشته است. اعلام لیست احزاب و گروه‌های شرکت‌کننده در ائتلاف اصلاح طلبان پس از نشست اخیر این ائتلاف، نشانه آشکاری از این موضوع است.
گام جدید در مسیر ائتلاف
هفته گذشته اولین گردهمایی ستاد مرکزی ائتلاف اصلاح طلبان با حضور مسئولان این ستاد در استان‌های سراسر کشور برگزار شد. این نشست به لحاظ حضور طیف‌های مختلف اصلاح طلب، بسیار بااهمیت تلقی شد و سخنانی هم که در آن مطرح شد، بازتاب گسترده‌ای یافت.
حضور محمد خاتمی در این جلسه، از این جهت که اولین حضور رسمی وی در جلسات تبلیغاتی این ائتلاف محسوب می‌شد و به معنای پذیرش محوریت ائتلاف از سوی وی تلقی شد، حانز اهمیت بود. خاتمی در سخنان خود در این گردهمایی که بازتاب گسترده‌ای هم یافت، به شدت از عملکرد دولت احمدی نژاد انتقاد کرد و نسبت به خطراتی که در کمین کشور است، هشدار داد.
پس از این گردهمایی نیز عبدالله ناصری، سخنگوی ائتلاف اصلاح طلبان، از حضور رسمی 19 حزب و گروه در مرحله آغازین این ائتلاف خبر داد که به نظر می‌رسد اولین موفقیت عملی این ائتلاف باشد. این 19 گروه عبارت‌اند از: مجمع روحانیون مبارز، جبهه مشارکت ایران اسلامی، حزب کارگزاران سازندگی ایران، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، حزب همبستگی ایران اسلامی، حزب اسلامی کار، خانه کارگر، حزب جوانان ایران اسلامی، مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، انجمن اصلاحات، انجمن اسلامی معلمان، انجمن اسلامی جامعه پزشکی، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها، مجمع نمایندگان ادوار مجلس، حزب اراده ملت، انجمن روزنامه‌نگاران زن، مجمع نیروهای خط امام، مجمع فرهنگیان ایران اسلامی و فراکسیون اقلیت مجلس هفتم.
در میان این گروهها نام طیف‌های مختلف اصلاح طلب به چشم می‌خورد؛ طیف‌هایی که تبلیغات اصولگرایان برخی از آنها را معتدل و بعضی را تندرو می‌نامد، و همین نشان می‌دهد که ائتلاف اصلاح طلبان دست‌کم تا این لحظه در عبور کردن از تلاش تبلیغاتی جناح حاکم برای اختلاف‌افکنی، موفق بوده‌اند.