با آغاز مذاکرات تازه دیپلمات های جمهوری اسلامی و ۶ ابرقدرت جهان برای نگارش توافق جامع هسته ای ، مقامات ارشد در قوه قضائیه نسبت به مواضع اخیر حسن روحانی، – رئیس دولت واکنش نشان داده اند. همزمان روزنامه کیهان مدعی شده از نگاه غربی ها اظهارات روحانی به معنای فروش منافع ملی ایران است.فرمانده بسیج هم از “خواسته هایی” سخن گفته است که ربطی به تحریم ها ندارند.
روز چهارشنبه صادق آملی لاریجانی – رئیس قوه قضائیه- در جلسه عالی مقامات قضائی بدون نام بردن از کسی از بزرگ جلوه دادن اثر تحریم ها بر اقتصاد کشور انتقاد کردو گفت:“اینکه در مقابل دشمن به گونه ای سخن بگوییم که گویا تمام مشکلات کشور معطوف به تحریم ها است و کشور بر اثر این تحریم ها کاملاً وا مانده و راهی به جلو ندارد، کار غلطی است.”
به نظر می رسد اظهارات دیروز رئیس دستگاه قضائی پاسخی است به اظهاراتی که رئیس قوه مجریه روز یکشنبه مطرح کرده بود. وی ضمن تاکید بر تاثیر مهلک تحریم ها بر اقتصاد کشور گفته بود :” تحریم مانند یک بیماری است که از یک تب کوچک آغاز می‌شود… در ابتدا به این تب کوچک توجهی نشد، اما وقتی بیمار به زمین افتاد و دیگر نتوانست تکان بخورد به دنبال درمان بیماری رفتیم. بعضی معنای تحریم را نمی‌دانستند اما قدم به قدم مشکلات ما زیاد شد.”
ظاهرا منظور روحانی از “ّبیماری” که دیگر قادر به “تکان خوردن” نبوده اقتصاد جمهوری اسلامی است؛ تحلیلی که ۱۸۰ درجه با آنچه آیت الله خامنه ای ۱۶ اردبیهشت در جمع مسئولان آموزش و پرورش کشور گفت تفاوت دارد. در آن زمان رهبر جمهوری اسلامی به طور صریح گفته بود :” اگر تحریم ها و فشارهای کنونی بر ضد ملت ایران، علیه هر کشور دیگری اعمال می شد، آن کشور منهدم می شد اما جمهوری اسلامی ایران مقاوم و استوار ایستاده است.”
صادق لاریجانی نیز برای انتقاد از اظهارات روحانی به یادآوری تذکرات آیت الله خامنه ای متوسل شد: “با وجود تذکر این مسئله از سوی مقام معظم رهبری و مسئولان نظام باز هم می شنویم که عده ای تمام مشکلات کشور را به مسئله تحریم ها و مذاکرات گره می زنند و به راحتی تمام سرمایه های ملی و داخلی، توانمندی های جوانان و استعدادهای داخلی را نادیده می گیرند.”
دادستان کل: آب خوردن به مذاکرات بسته نیست
کنایه تندتر اما از جانب ابراهیم رئیسی بود ، دادستان کل کشور دیروز برای آنکه روشن کند مخاطب وی کسی جز روحانی نیست، اشارات نزدیک تری کرد و گفت: “این را که برخی‌ها می‌گویند آب خوردن ما هم بسته به مذاکرات است، یک خطای راهبردی می‌دانم.”
روحانی در سخنرانی ۴ روز پیش خود از تاثیر تحریم ها بر محیط زیست نیز سخن گفته و خاطرنشان کرده بود: “تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود.”
رئیسی می پندارد که این دست اظهارات باعث سو استفاده غرب در مذاکرات هسته ای می شود و می گوید: “این‌گونه صحبت کردن کددادن به دشمن محسوب می‌شود و دشمن نیز از آن سوءاستفاده خواهد کرد و باعث می‌شود که ما را محتاج مذاکرات بداند. این نگاه در بحث امنیتی می‌تواند یک خطای راهبردی محسوب شود.”
۹ اردبیهشت نیز آیت الله خامنه ای در جریان یک سخنرانی ارتباط کامل میان بهبود وضعیت اقتصادی با رفع تحریم ها را انکار کرد: “تاثیر تحریم های ظالمانه علیه ملت ایران را انکار نمی‌کنیم اما اینکه تحریم ها بتواند جلوی تلاش برنامه‌ریزی شده برای تولید را بگیرد انکار می‌کنیم.”
وی سپس با نام بردن از برخی شهرهایی که در سال های اخیر مذاکرات هسته ای تهران و ابرقدرت های جهان در آنجا انجام گرفته تصریح کرده بود: “کلید حل مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست بلکه مبتنی بر تقویت تولید داخلی است”.
مواضع رهبر جمهوری اسلامی پیرامون تاثیر تحریم ها بر اقتصاد کشور حمایتی که مقامات ارشد در جناح راست از این تحلیل ارائه می کنند در شرایطی مطرح می شود که بسیاری از ناظران اقتصادی می گویند بدون لغو تحریم های بانکی و اقتصادی و بازگشت تهران به جریان کلان فروش نفت جهانی، چشم اندازی برای بهبود واقعی اوضاع اقتصادی ایران متصور نیست.
شریعتمداری و فروشنده منافع ملی
حسین شریتمداری ، مدیر مسئول روزنامه تندرو کیهان نیز دیروز با نگارش سرمقاله ای تند علیه روحانی وی را “فروشنده ای بدهکار” توصیف کرد که از نگاه غرب مشغول “فروش منافع ملی کشورش” است.نماینده ولی فقیه در موسسه کیهان نوشت: “چرا باید رئیس‌جمهور محترم کشورمان از نگاه طرف مقابل ایران در مذاکرات هسته‌ای، «یک فروشنده بدهکار»! تلقی شود که در «وضعیت‌اضطراری»! قرار گرفته و خود را «ناچار به فروش منافع ملی کشورش» می‌داند؟!”
از سوی دیگر فرمانده بسیج هم روز چهارشنبه در زنجان با ذکر مشاهدات خود از سفری به غرب کشور گفته است برخی مشکلات به تحریم ها مربوط نیست. سردار محمدرضا نقدی نقل کرده: “من چند روز پیش در اردبیل بودم که آنجا نیز مشکلاتی بود و برخی از واحدها خواسته‌هایی داشتند که می‌شود توسط خود کشور رفع کرد و این دیگر ربطی به تحریم ندارد و دست خودمان است.”
در عین حال وی اهمیت لغو تحریم ها را چنان بالا می داند که در بخشی دیگر از همین سخنرانی گفته است: “تحریم‌ها برداشته نشود، همان بهتر که توافق نشود و ما خواستار برداشتن همه تحریم‌ها هستیم.”
مقامات سپاه در دو سال گذشته حمایت تلویحی از مذاکرات هسته ای دولت روحانی با غرب داشته اند، در چند مورد این حمایت ها به شدت آشکار شده است. برای نمونه پس از انتشار بیانیه لوزان در ماه فروردین، سردار محمد علی جعفری – فرمانده کل سپاه – و سردار حسن فیروزآبادی – رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح – با انتشار بیانیه هایی به تیم مذاکره کننده هسته ای به خاطر دست یافتن به چنین توافق اولیه ای تبریک گفتند.
به نظر می آید سپاه که بخش های بسیار بزرگی از اقتصاد کشور را تحت کنترل خود دارد در شرایط امروز لغو تحریم ها را به نفع منافع اقتصادی خود می داند.
در شرایطی که در ایران مشاجرات در خصوص تاثیر تحریم ها بر اقتصاد ادامه دارد، در قاره سبز معاونان وزرای خارجه جمهوری اسلامی ، ایالات متحده، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین گرد هم آمده اند تا به تکمیل متن توافق جامع هسته ای مشغول شوند. دیروز پس از برگزاری نشست عباس عراقچی – معاون جواد ظریف – و همتایان اش در شهر وین ، بلافاصله نشست کارشناسی به ریاست حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی و رئیس هیأت کارشناسی ایران در مذاکره با ۵+۱ آغاز شد.
ظریف – وزیر خارجه – در این مذاکرات حاضر نشده و جان کری – همتای آمریکایی – وی هم که پایش شکسته است هنوز در بیمارستان به سر می برد. از این دو دیپلمات به عنوان معماران اصلی توافق جامع هسته ای میان تهران و قدرت های جهانی یاد می شود. دیروز مرضیه افخم – سخنگوی دستگاه دیپلماسی – در جریان کنفرانس هفتگی خود با خبرنگاران در پاسخ به این پرسش که آیا وزرای جمهوری اسلامی و اعضای گروه ۵+۱ در سطح وزیران نیز مذاکره خواهند کرد گفت: “هنوز برنامه‌ای برای دیدار وزرا تنظیم نشده و مذاکرات در سطح معاونان و کارشناسان برگزار می‌شود و هنوز جدول زمان‌بندی شده‌ای برای حضور وزرا نداریم.”
