این سومین خردادی است که حسن روحانی در مقام رییس‌جمهوری اسلامی در یک نشست خبری به سوالات رسانه‌ها پاسخ می‌دهد. او هنوز نتوانسته خیلی از وعده‌های داده شده در نشست ۲۷ خرداد ۹۲ را جامع عمل بپوشاند و اقداماتی که در این مدت داشته، به ویژه در حوزه انرژی هسته‌ای، مخالفت‌های علنی و صریح رسانه‌های اصولگرار را به دنبال داشته است. از سوی دیگر نشست خبری اخیر که در تاریخ شنبه ۲۳ خرداد ۹۴ برگزار شد، مورد گلایه برخی رسانه‌های منتقد هم قرار گرفته که مدعی‌اند ریاست جمهوری با گزینش خبرنگاران سوال‌کننده، اجازه طرح سوال به منتقدان و مخالفان را نداده است. خبرنگار روزنامه همشهری هم در اینستاگرام خود عنوان کرده دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت با لگد به پایش کوبیده تا سخنانش را قطع کند. او مدعی شده که “می‌دانم که دیگر هیچ وقت روزنامه همشهری و یا حداقل بنده به نشست خبری رئیس جمهور روحانی دعوت نخواهیم شد.”
اما روحانی در این سه نشست خبری چه گفته و آیا رویکرد و مواضع او تغییری هم داشته است؟
جمهوری اسلامی، جدی در مذاکره
انرژی هسته‌ای و تغییر سیاست جمهوری اسلامی برای باز کردن گره این موضوع و رفع تحریم‌ها یکی از اصلی‌ترین محورهای برنامه تبلیغاتی حسن روحانی برای رسیدن به ریاست جمهوری بود و تاکنون نیز در این زمینه تلاش کرده است. اما برخلاف رای‌دهندگان به روحانی و موافقان توافق هسته‌ای با آمریکا و اروپا، طیف‌هایی از سیاسیون جمهوری اسلامی، رویکرد دولت یازدهم را نمی‌پسندند و به آن انتقاد بسیار دارند.
او در اولین نشست خبری پس از پیروزی در انتخابات گفته بود: “اقدامی خواهد شد تا ما بتوانیم قدم به قدم مساله تحریم را کاهش دهیم و در درجه بعد باید در مسیر شفافیت بیشتر قدم برداریم. باید برای همه دنیا روشن کنیم که اقدامات جمهوری اسلامی ایران کاملا در چارچوب‌های بین‌المللی و ثانیا در راستای اعتماد متقابل بین ایران با سایر کشورهاست. ما هرجا که اعتماد خدشه‌دار شود تلاش می‌کنیم این اعتماد را برگردانیم. البته اول از همه باید تلاش کنیم که تحریم جدیدی صورت نگیرد.”
روحانی با تاکید بر اینکه “موضوع هسته‌یی صرفا راه‌حلش مذاکره است و بس” در مورد رابطه با آمریکا وعده داده بود: “هرگونه سخن گفتن با آمریکا علاوه بر اینکه باید بر مبنای احترام متقابل باشد، حتما دارای شرایطی است که باید عمل شود.اول اینکه آمریکایی‌ها همانطور که در بیانیه الجزایر قید شده، باید تصریح کنند که در امور داخلی ایران هرگز مداخله نمی‌کنند و دوم اینکه باید تمام حقوق حقه ملت ایران از جمله حقوق هسته‌یی را به رسمیت بشناسند و سیاست‌های یکجانبه‌گرایی و زورمدارانه را نسبت به ایران کنار بگذارند و البته با این شرایط زمینه آماده می‌شود که این احساس به وجود بیاید که حسن‌نیتی وجود دارد.”
موضع روحانی مبنی بر پایبندی به مذاکره در نشست خبری سال بعد هم مورد تاکید قرار گرفت: “توافق هسته ای به نفع جهان و منطقه است، حالا ممکن است اقلیت تندرویی در داخل آمریکا، یا رژیمی تندرو در منطقه و یا تعداد کمی در ایران باشند که خیلی از این توافق خوشحال نباشند، اما اینها مهم نیست، بلکه مهم آن است که ایران به دنیا نشان داده به طور جدی دنبال مذاکره است.”
او نظام تحریم را “ترک خورده” توصیف کرد و با خوشبینی نسبت به نهایی شدن مذاکرات در تابستان ۹۲ گفت: “اگر قبلا کسی در این اراده جمهوری اسلامی تردید داشت، امروز دیگر فکر می‌کنم هیچ کس در این مسئله تردید ندارد. امروز برای همه روشن است که جمهوری اسلامی ایران اهل مذاکره جدی است.”
در نشست امسال که انتقادات نسبت به رویه مسالمت‌جویانه ایران بالا گرفته و طیف گسترده‌ای از اصولگرایان مخالفت صریح خود را با تفاهم حاصل شده ابراز کرده‌اند، روحانی عنوان کرد: “امروز هیچ کس تردید ندارد که اجرای توافق توأم با رفع تحریم‌های اقتصادی و مالی خواهد بود. دوسال پیش کسی اذعان نمی‌کرد که با یک توافق نهایی همه قطعنامه‌های ظالمانه شورای امنیت سازمان ملل لغو خواهد شد. آنچه تاکنون به دست آوردیم یک پیروزی بزرگ برای ملت ایران است و این پیروزی از آن ملت است و این ملت با ایستادگی و مقاومت به حقوق خود دست یافته است.”
او از آیت‌الله خامنه‌ای به دلیل “ترسیم خطوط اصلی در مذاکرات و برای حمایت جدی ایشان از مذاکره‌کنندگان” تشکر کرد و توضیح داد که در چارچوب‌های کلی مذاکرات هسته‌ای، توافق حاصل شده اما در جزئیات هنوز اختلاف نظرهای فراوانی وجود دارد.
روحانی دلیل طولانی شدن مذاکرات را طرف مذاکره‌کننده غربی معرفی کرد: “طرف مذاکره کننده، در برخی از موارد که در یک چارچوبی به تفاهم می‌رسیم در جلسه بعدی در آن مورد به چانه‌زنی برمی‌گردد و این کار را عقب می‌اندازد و مذاکرات را طولانی‌تر می‌کند.”
تورم را کاهش دادیم اما معیار جیب مردم است
نه فقط حسن روحانی که سایر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ نیز با اشاره به اوضاع نابسامان اقتصادی پایان دوره دولت‌های احمدی‌نژاد، وعده‌های متعددی در حوزه کاهش تورم و بهبود شرایط اقتصادی عنوان کرده بودند.
روحانی در اولین نشست خبری خود پس از پیروزی در انتخابات گفته بود: “راه‌حل اساسی اقتصاد، رونق تولید و هدایت پس‌انداز‌های مردم و همچنین هدایت نقدینگی به سمت تولید است. مشوق‌های تولید در این راستا اولین قدم است، ضمن اینکه در بخش تولید ظرفیت‌های لازم باید پر شود. بحث سرمایه از یک طرف و بهره‌وری از سوی دیگر می‌تواند حرکت اول را به وجود بیاورد.”
او ابراز امیدواری کرده بود که “هرچه زودتر” رونق اقتصادی شکل بگیرد و کسب و کار نیز رونق پیدا کند؛ همچنین نرخ بیکاری کاهش یافته و به نرخ قابل قبولی برسد.
رییس دولت سال بعد کم‌تر وعده داد و بیشتر به شرح دشواری‌های موجود در زمینه مشکلات اقتصادی پرداخت. او با بیان اینکه “نمی‌خواهم بگویم اگر تحریم ادامه یابد ما اشتغال را حل نخواهیم کرد” توضیح داد که چشم امید به سرمایه‌گذاری خارجی در ایران دارد و این موضوع جز با پایان تحریم‌ها محقق نخواهد شد.
روحانی همچنین در خرداد ۹۳ عنوان کرد که “کاهش تورم را مردم همین امروز هم می‌‌توانند لمس کنند” و اضافه کرد: “نرخ تورم باز هم قابل قبول نیست [اما] دولت عنان اسب سرکش تورمی که می‌‌دوید را کشیده است و الان خیلی آرام راه می‌‌رود.”
وی امسال هم مدعی تغییر محسوس در شرایط اقتصادی شد: “دولت همه برنامه‌هایش را در شرایط تحریم وضع و اجرا کرده است. یعنی در زمانی که تحریم بوده توانسته تورم بالای ۴۰ درصد را به ۱۵ درصد برساند و کشور را از رشد منفی ۶.۸ به رشد مثبت برساند. سرمایه‌گذاری منفی را به سرمایه‌گذاری مثبت برساند. در زمینه صنعت، کشاورزی ما دارای رشت مثبت در سال ۹۳ هستیم. در بعضی از زمینه‌ها مثل معدن رشد بالای ۱۰.۸ داشته ایم. رشد صنعت بالای ۵ است. بازرگانی بالای ۳ است. در کشاورزی حرکت ما به پیش است تنها در یک سال گذشته ما برای واردات کشاورزی و محصولات غذایی بیش از ۸ میلیارد دلار صرفه‌جویی کردیم و تولیدات داخلی ما بالا رفته است.”
خبرنگار روز قدس پرسید: “شما در نخستین نشست خبریتان در کسوت رئیس جمهور تأکید کردید که معیار تورم برای ما، جیب مردم است نه آمار بانک مرکزی و مرکز آمار، این روزها که افزایش قیمت بنزین و حذف برخی یارانه بگیرها اتفاق افتاده است، آیا همچنان معیار تشخیصتان جیب مردم است یا آمارها؟” روحانی پاسخ داد: “آنچه دولت و به عبارت بهتر مراکز رسمی اعلام می‌کنند، یک مبنایی دارند و یک سبدی دارند و بر مبنای آن محاسبه می‌کنند. ما خودمان هم روزانه قیمت اجناس را می‌گیرم. خودم حداقل هفته‌ای یکی دوبار قیمت اجناس در بازار را می‌گیرم. معیار باز هم جیب مردم است. در زمینه گرانی و ارزانی و زندگی معیار جیب مردم است.”
ترکیب رسانه‌های حاضر در نشست خبری
رسانه‌های مخالف دولت بار دیگر مدعی شده‌اند که در نشست خبری با رییس‌جمهور فرصت طرح سوال به آنان داده نشده و به نوعی دولت را متهم به سانسور مخالفان کرده‌اند. در نشست خرداد ماه امسال ۱۲ رسانه داخلی و ۶ رسانه خارجی این فرصت را پیدا کردند که پشت تریبون بروند و از حسن روحانی سوال بپرسند. مدیریت این جلسه نیز با پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس جمهور بود و اجرای جلسه را حسن روحانی‌نژاد، مجری تلویزیون برعهده داشت. به گزارش سیاست‌روز مجری برنامه در ابتدا عنوان کرده “سعی می‌کنیم، خبرنگارانی سوالشان را بپرسند که تاکنون موفق به حضور پشت تریبون نشده‌اند” و همین موضوع باعث حساسیت بیشتر رسانه‌های منتقد شده است.
رسانه‌های داخلی سوال کننده در این جلسه عبارت بودند از خبرگزاری ایرنا، خبرگزاری برنا، خبرگزاری ایلنا، صدا و سیما،شبکه خبر و روزنامه‌های ایران، همشهری، آفتاب یزد، ابتکار، جهان اقتصاد، قدس. از میان خبرگزاری‌ها ایرنا و برنا کاملا دولتی هستند و ایلنا نیز متمایل به دولت است. شاید در این زمینه خق با مخالفان باشد و نبود خبرگزاری‌هایی مانند فارس و تسنیم کمی موازنه را برهم زده باشد. اما نکته جالب اینجاست که منتقدان با بی‌طرف دانستن روزنامه‌های قدس، همشهری و صدا و سیما، به طور کلی مدعی حذف منتقدان هستند.
اما روزنامه اعتماد هم که نوبت طرح سوال پیدا نکرد، منتقد این جلسه بود و در گزارش خود نوشت: “حسن روحانی در چهارمین نشست خبری‌اش سوالاتی «بی روح»تر از قبل شنید و جواب‌هایی «بی‌روح»تر از قبل داد. چرایش هنوز مشخص نیست. اما شاید پیش از موعد ۱۰ تیر که احتمالا ایران یک مقطع تاریخی را تجربه خواهد کرد، نیازی به سوال‌های تند و تیز رسانه‌ها و جواب‌های روشن‌تر رییس‌جمهوری نبوده. حسن روحانی هر چند خیلی وقت صریح‌تر و رک‌تر از آن چیزی که قابل پیش‌بینی بود، سخن گفته اما حرف و سخنش در این روزها شاید واکنش‌هایی داشته باشد که خیلی برایش خوشایند نباشند.”
