خسرو صادق نیت، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، روز شنبه ۲۱ شهریورماه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا “وجود مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین را در توتون قلیان ها برای معتاد و وابسته کردن مشتریان این کالا” را تایید کرده و گفته است: “گزارش های متعددی داشتیم که حتی آن قدر دوز مواد مخدر، شیشه و ترکیبات آمفتامین در توتون قلیان‌ها بالا بوده که مسمومیت حاد ایجاد کرده و قطعاً تعداد مواردی که با دوز کمتر مصرف شده و مسمومیت حاد نداده، بسیار بیشتر است.”
به گفته این مقام مسئول “اغلب مصرف کنندگان این مواد در مراکز عرضه قلیان، به مواد مخدر وابستگی پیدا می کنند، معتاد می شوند و دیگر نمی توانند آن را کنار بگذارند. این یکی از روش‌های سودجویی اماکن عرضه قلیان است، تا افراد به این مراکز مراجعات مکرر داشته باشند و بتوانند هزینه های بیشتری از آنها بگیرند و در واقع برای کسب سود بیشتر مشتریانشان را معتاد می کنند.”
ن.صفری مدیر یک سفره‌خانه در تهران به “روز” می‌گوید: “از طرف بقیه قلیان‌سراها نمی‌توانم حرف بزنم. اما ما تا به حال شیشه با توتون قلیان ترکیب نکرده‌ایم، نیازی هم نداریم که این کار را بکنیم.همین الان هم تعداد مشتری‌ها از فضایی که داریم خیلی بیشتر است.”
او در ادامه می‌گوید: “وزارت بهداشت باید برای گفتن چنین مواردی احتیاط کند به هر حال خیلی‌ها از این صنف نان می‌خورد و این اتهام سنگینی است که می تواند کاسبی این صنف را کساد کند.”
صفری در عین حال می‌گوید: “افرادی که به قلیان‌سراها می‌آیند بیشتر برای دورهم‌جمع شدن و گپ زدن و چای نوشیدن می‌آیند و حالا یک قلیانی هم می‌کشند. این‌طور نیست که معتاد قلیان باشند.”
رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، اما گفته است: “مطمئن هستیم که افرادی به صورت خاص توتون را با مواد مخدر و شیشه برای مشتریانشان آماده می کنند و به دنبال وابسته کردن مشتریان خود هستند، گزارش های رسمی متعددی از این اقدام داریم که در قهوه خانه یا هر مرکز دیگر عرضه قلیان که اغلب غیر مجاز هستند، این مواد را اضافه می کنند.”
هیچ مجوز جدیدی برای عرضه قلیان صادر نشده
اواخر تیرماه امسال بود که مدیراجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات به زودی عرضه قلیان “در اماکن عمومی و از جمله قهوه‌خانه‌ها” ممنوع خواهد شد. این چندمین بار است که دولت سعی می‌کند تا ارائه قلیان را ممنوع کند اما در دفعات پیش با شکست مواجه شده است. خسرو صادق نیت، رییس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم روز شنبه ۲۱ شهریورماه گفته است که “ از سال گذشته هیچ مجوز جدیدی برای عرضه قلیان به کسی داده نشده است، ممنوعیت صدور مجوز جدید عرضه قلیان سال گذشته با همکاری وزارت بهداشت و وزارت صنعت ابلاغ شد و دیگر هیچ صنفی نمی تواند اجازه عرضه قلیان بگیرد.” به گفته او “فعلا آنهایی که از قبل مجوز داشته اند می توانند، قلیان عرضه کنند، البته یکسری مراکز غیر قانونی هستند که مجوز عرضه قلیان ندارند، به خصوص رستورانهای سنتی که وظیفه دارند، غذا و محیط سنتی سالم برای مشتریانشان ایجاد کنند، به این مراکز فعلا تذکر داده می شود، البته با برخی از آنها که به تذکرات قانونی توجه نمی کنند، برخورد شده است.” صادق نیست در ادامه عنوان کرده است: “برخی از این مراکز هم هستند که در ساعاتی که نظارت‌ها کمتر می شود (احتمالا ساعات عصر و شب) به عرضه قلیان اقدام می کنند که نسبت به برخورد با آنها باید برخورد جدی تری صورت بگیرد. اکنون سیاست دولت این است که تا جای ممکن برخورد قهرآمیز نداشته باشد و از مسیر قانونی برای کنترل این پدیده جلو برود اما اگر در نهایت این مراکز به تذکرها توجهی نکردند، اعمال قانون برای آنها صورت می گیرد.”
وزارت بهداشت هم بارها اعلام کرده که “برخلاف تصور افراد دود حاصل از قلیان به هیچ وجه کم خطر نیست بلکه حاوی مواد سرطان‌زا و سمی بی‌شماری است که باعث سرطان‌های ریه، لب و حفره دهانی، بیماری‌های قلبی عروقی و دیگر بیماری‌ها و سرطان‌ها می‌شود.” برخی متخصصان نیز هشدار داده‌اند تصور رایج مبنی بر این که قلیان از سیگار کم‌ضررتر است، درست نیست و “از نظر مواجهه و استنشاق دود هر فرد مصرف‌کننده قلیان در هر وعده مصرف معادل ۸۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار دود دریافت می‌کند”.
یک بحث چند ساله
از سال ۸۶ و در زمان حضور کامران باقری لنکرانی در سمت وزیر بهداشت، بحث بر سر استفاده از قلیان بالا گرفت. در همان سال، هشدارهای زیادی مبنی بر رواج سریع مصرف قلیان در میان جوانان و زنان منتشر می‌شد که در نهایت این وزارتخانه را به فکر ممنوعیت ارائه قلیان در سفره‌خانه‌ها و قهوه‌خانه‌ها انداخت؛ ممنوعیتی که خیلی زود برچیده شد.
در آن زمان جمعیت مبارزه با مصرف دخانیات، قدرت بالای “مافیای دخانیات” را عامل رفع این ممنوعیت می‌دانست و اعلام کرد که “به دلیل توزیع و خدمات دهی راحت قلیان در قهوه خانه های سنتی روند مصرف این ماده دخانی خطرناک در میان زنان و دختران جوان جامعه به شکل نگران کننده ای در حال افزایش است”.
چندین سال بعد و در ماه‌های نخست ریاست‌جمهوری روحانی، سردار احمدی‌مقدم، فرمانده وقت ناجا از جلسه شبانه با رییس‌جمهور و داستان ممنوعیت و رفع ممنوعیت قلیان در دولت احمدی‌نژاد پرده برداشت.
او توضیح داده بود که به اصرار وزیر بهداشت، دو جلسه ویژه شبانه با حضور اعضای ارشد دولت برگزار شده و ابتدا احمدی‌نژاد و معاون اولش تصمیم گرفته‌اند تعرفه سیگار افزایش پیدا کند اما با توجیه فرمانده ناجا که این کار باعث افزایش قاچاق سیگار و ورود سیگار نامرغوب خواهد شد، منصرف شده اند. سپس تصمیم گرفته می‌شود که با عرضه قلیان برخورد شود: “ما گفتیم نمی توان جلوی کار ۵۰ هزار قهوه خانه را گرفت و قبول کردند که در قهوه خانه هایی که فقط چای و قلیان عرضه می کنند به جای قلیان، دیزی و غذا عرضه شود تا آمدیم این طرح را اجرا کنیم با فشار اتحادیه، احمدی نژاد کوتاه آمد.”
به گفته احمدی‌مقدم، رییس‌جمهور سابق به گونه‌ای رفتار کرد که به نظر رسید ناجا می‌خواهد این طرح را به سرانجام برساند اما دولت مخالف است: “این یک اجحاف در حق پلیس بود البته ما در آن زمان سکوت کردیم و معترض نشدیم.”
در واکنش به سخنان فرمانده ناجا، یک وبسایت حامی احمدی‌نژاد عنوان کرد که مصوبه دیوان عدالت اداری در بهمن ماه سال ۹۱ عامل ممنوعیت ارائه قلیان بوده و همین مساله باعث شد تا “این معضل و خطر اجتماعی از قهوه خانه‌ها و سفره خانه‌های خاص که محل عرضه قلیان بود، به صورت شخصی به وسط پارک‌ها، محیط عمومی و خانواده ها کشیده شود”.
