محمدعلی نجفی، سرپرست وزارت علوم طی سخنانی گفت: “به طور کلی نتیجه بررسی ۳۷۰۰ بورسیه یک‌جا اعلام می‌شود و امیدواریم تا هفته آینده مشخص شود. ممکن است برخی از افراد متخلف از تحصیل محروم شوند. در این راستا ابتدا تکلیف بورسیه‌ها و بعد تکلیف مسئولان متخلف مشخص خواهد شد.” او از ارزیابی اولیه ۲۱۰۰ نفر در اداره کل بورسیه وزارت علوم خبر داد و اعلام کرد: “این ۲۱۰۰ نفر مشکلی نداشتند. پرونده ۱۱۰۰ نفر باقی مانده که پرونده ۴۵۰ نفر در کمیته بررسی شده و پرونده ۶۵۰ نفر هنوز در حال بررسی است.”
ماجرای افشای هزاران بورسیه غیرقانونی، که زمینه برکناری وزیر سابق علوم را فراهم کرد، اکنون به آرامی در حال فراموشی است و شایعاتی از احتمال عقب نشینی دولت در این زمینه منتشر شده است.
حجت‌الله درویش‌پور، عضو کمیسیون آموزش مجلس در همین زمینه به سایت آفتاب گفته بود: “به نظرم وضعیت به سمتی هدایت می‌شود که مساله فساد دامن گستر در ماجرای سه هزار بورسیه اثر بخشی خودش را از دست داده و ماجرا سرهم‌بندی شود.”
این نماینده مجلس در گفتگو با سایت پیام نو هم تاکید داشت: “وزارت علوم در مقابل منتقدان دولت عقب نشینی کرده است.” او گفته بود: “اگر دولت در پی عقب نشینی برای خاموش کردن مخالفانش است، عیبی ندارد. اما افرادی که با ضوابط نا صحیح وارد این بورسیه ها شده اند را باید از هیات علمی دانشگاه ها خارج کند. اصلا فردا بیایند و بگویند که همه این ۳ هزار و ۷۰۰ بورسیه بر اساس قوانین سال های خودشان اشکال نداشته اند. اما یک چیز محرز است و آن اینکه این افراد با ضوابطی غیر منطقی بورسیه گرفته اند و شایستگی حضور در هیات های علمی دانشگاه را ندارند. اگر غیر از این باشد دولت باید جوابگوی افت علمی دانشگاه ها کشور باشد.”
در حالی که اخباری از عقب نشینی دولت در دانشگاه ها و برنامه های خود منتشر شده، فردا مراسم نمادین آغاز به کار دانشگاه ها و شروع سال تحصیلی با حضور حسن روحانی در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار خواهد شد. سال گذشته نیز مراسم مشابهی در همین مکان اجرا شده بود. در مراسم سال پیش حسن روحانی طی سخنانی تاکید کرده بود: “دانشگاه باید محیط آزاد نقد و اندیشه و اظهارنظر باشد، این باعث سرشکستگی یک دولت است که دانشجویش و یا استادش به خاطر بهانه جویی عده ای دم فرو بندد و نتواند اظهارنظر کند.” او افزوده بود: “دانشگاه جای بیان اظهارنظر است. در دانشگاه یک زبان را می پذیریم که زبان علم و خرد و عقلانیت است. در دانشگاه باید آزادی آکادمیک در کنار اجرای قانون آکادمیک وجود داشته باشد تا ما بتوانیم به تولید علم و دانش و حکمت بپردازیم. علم و دانش تنها برای کاربرد و ساخت و ساز نیست، علم و دانش باید بتواند خلاقیت، تحلیل و فکر علمی را در جامعه به ارمغان بیاورد.” روحانی باز هم از فضای امنیتی انتقاد کرده و گفته بود: “عزیزان من شما بدانید اگر جو امنیتی ایجاد کردید نفاق را توسعه داده اید، دولت تدبیر و امید به دانشگاه آزاد و منتقد، فرهنگ درست و اندیش ورز، تعلیم دهنده و شهروند متخصص افتخار می کند و از دانشگاه می خواهد در همه زمینه ها به کمک شما بیاید، شما بودید که ۲۴ خرداد را آفریدید، شما بودید که تدبیر و امید و اعتدال را بر ناامیدی و افراط و تفریط پیروز ساختید.”
اکنون یکسال از این سخنان گذشته است و با برکنار رضا فرجی دانا، وزیر علوم، آینده وعده های روحانی در دانشگاه چندان روشن نیست.
چند روز پیش جعفر توفیقی، معاون وزیر سابق علوم به روزنامه آرمان گفت: “دانشگاه‌ها رسالت‌های متنوعی دارند در توسعه ظرفیت‌ها و استعداد دانشجویان در حوزه مسائل اجتماعی همان‌طور که دانشگاه‌ها باید دانشجویی تربیت کند که سرآمد علمی باشد باید دانشجویی تربیت کند که قدرت تجزیه و تحلیل داشته باشد، قدرت تفکر به‌ویژه تفکر انتقادی داشته باشد و بتواند مشکلات اجتماعی و سیاسی کشور را درک کند و همچنین بتواند نقد و ارزیابی کند. تجربه نشان داده است امروز دانشجوی تک‌بعدی علمی نمی‌تواند در جامعه اثر بخش باشد.”
او علت مقاومت مجلس در برابر وزارت علوم را چنین توصیف کرده بود: “بنده تحلیلم این است که بحث مخالفت‌ها در دولت یازدهم با شخص نیست بلکه با هر تفکری است می‌خواهد تغییر و تحولی در سیاست‌های گذشته ایجاد کند و افرادی این مخالفت‌ها را نمایندگی می‌کنند که خواستار تثبیت آن سیاست‌ها هستند کما اینکه شما می‌بینید بعد از من آقای فرجی‌دانا می‌آید و از این مجلس رای اعتماد می‌گیرد و حتی می‌خواهم بگویم مخالفت‌‌های با ایشان نسبت به من بیشتر هم شده بود، چرا؟! چون دکتر فرجی‌دانا وارد فاز عملیاتی آن برنامه‌ها شده بود. یعنی آقای دکتر فرجی‌دانا سیاست‌ها و برنامه‌های دکتر روحانی را نمایندگی می‌کرد و در راستای پیاده‌سازی آن سیاست‌ها گام بر می‌داشت لذا می‌بینیم که ایشان نیز با مشکل مواجه می‌شود.” توفیقی اضافه کرده بود که “فتنه” بهانه ای برای مقاومت در برابر برنامه های جدید بوده است.
روزنامه راستگرای سیاست روز، با انتشار یادداشتی در پاسخ جعفر توفیقی نوشت: “فتنه ۸۸ نه بهانه است، نه مستمسک” این روزنامه تاکید داشت: “آیا فتنه ۸۸ آنقدر بی‌اهمیت و کم‌اهمیت است که به عنوان یک بهانه و مستمسک برای استیضاح وزیر علوم مطرح شود؟ وزیر علوم خود در جریانات فتنه ۸۸ گرچه نقش نداشت اما معاونان و مشاورانش افرادی بودند که در آن جریان نقش داشتند. حساسیت‌های دلسوزان نظام به تفکری است که باعث انحراف دانشگاه‌ها بود. همه از پویایی و نشاط دانشگاه و دانشجو در هر زمینه‌ای استقبال می‌کنند اما آشوب و اغتشاش و استفاده ابزاری از دانشگاه و فضای دانشجویی سمی است که دانشگاه را از وظیفه اصلی خود دور می‌سازد. تفکرات اصلاح‌طلبان برای اداره دانشگاه‌ها به هیچ عنوان مناسب نیست و خط قرمز در وزارتخانه حساسی مانند وزارت علوم همان خط قرمز فتنه ۸۸ است.”
با وجود ناکامی هایی که دولت در انجام کامل وعده هایش در دانشگاه داشته، با اینهمه بیشترین مقاومت راستگرایان در برابر تغییر فضای دانشگاه است. با برکناری وزیر علوم، دولت تاکید کرد که برنامه های پیشین ادامه خواهد داشت و محمدعلی نجفی به عنوان سرپرست این وزارتخانه تعیین شد.
چند روز پیش سایت صراط وابسته به سپاه پاسداران در گزارشی با عنوان “روحانی چگونه یک سال مجلس را دور زد؟” نوشت: “دولت وزارت علوم را تا کنون با گزینه هایی اداره کرده که مجلس هیچ اعتمادی به آنها ندارد. گزینه بعدی هم احتمالا پس از آنکه نجفی تغییرات موردنظر را انجام داد، معرفی خواهد شد.” نویسنده این یادداشت اضافه کرده بود: “نجفی در انتساب به فتنه بی شک از همه گزینه های قبلی روحانی جلوتر است و حتی یک بار به همین دلیل از جلب اعتماد نمایندگان بازمانده است. با این وجود، با سرپرستی نجفی، توفیقی از وزارت علوم رفت تا ظاهرا یکی از دغدغه های نمایندگان رفع شود اما واقعیت چیز دیگری است.”
حساسیت راستگرایان به وزارت علوم و اقدامات صورت گرفته در آن چنان بود که حتی وزیر علوم را به “خیانت” هم متهم کردند.
روزنامه کیهان در آستانه استیضاح وزیر علوم نوشته بود: “اگر کشور ثبات و آرامش می‌خواهد که قطعا می‌خواهد، چاره‌اش در کوتاه کردن دست دراز شده فتنه‌گران است. اما استیضاح وزیر پایان کار مسئولیت مجلس نیست چرا که آثار خیانت‌های یک سال گذشته در وزارت علوم صرفا با عزل عامل آن زدوده نمی‌شود و باید با تدبیر و حوصله از وزارت علوم و دانشگاه سم‌زدایی کرد. آنها که سر اصل استیضاح جیغ می‌کشند بهتر از همه می‌دانند که عمر یک مهره انتحاری کوتاه مدت است. بنابراین هیاهو می‌کنند که پیگیری موضوع با برکناری مهره سوخته مختومه شود و ریل‌گذاری‌های آمیخته به خرابکاری مسکوت بماند. استیضاح قدم اول است و نه قدم آخر. “
اکنون باید منتظر ماند و دید که دولت برای جلب رضایت مخالفانش تا کجا عقب نشینی خواهد کرد.
