هنر روز، در بخش کتاب روز می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مسائلی درخور دارند را به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود و این به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
po box 94000 creteil cedex
France10014
قانون‌گذاری درباره حقوق زن
مهرانگیز کار
نشر باران، سوئد - چاپ اول 2007
قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن نوشته‌ی مهرانگیز کار توسط نشر باران - سوئد - منتشر شد.
درحکومت اسلامی ایران، از بدو تاسیس تاکنون، قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن محل بحث و چالش بوده است. این بحث‌ها از آن‌رو ادامه دارد که در قانون اساسی، فقط احکام شرع در جای تنها منبع قانون‌گذاری به رسمیت شناخته شده است و شانس و فرصتی برای قانون‌گذاری با هدف برابری حقوقی زن و مرد اساساً قابل تصور نیست. مهرانگیز کار در آغاز کتاب با تاکید بر نکات فوق نوشته است: «از طرفی تحولات اجتماعی چنان بوده و هست که نیازها و مطالبات زنان امروز ایران نمی‌تواند در قانون‌گذاری بر پایه‌ی شریعت انعکاس داشته باشد. ناهم‌خوانی نیازهای زنان ایرانی با قوانین جاری اوضاع را بحرانی کرده و جمعی از فعالان حقوق زن با قبول درجات بالایی از خطر به برپایی اجتماعات مسالمت‌آمیز اقدام می‌کنند و اعتراض خود را نسبت به قوانین تبعیض‌آمیز با صدای بلند اعلام می‌دارند.»
کتاب قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن، در برگیرنده‌ی تعاریف و مثال‌هایی است که نشان می‌دهد دیدگاه‌های دینی در مجالس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام چگونه با حقوق زنان برخورد کرده‌اند. نویسنده نوشته است: «مقصود از دیدگاه‌های موثر در قانون‌گذاری، دیدگاه افراطیون اسلامی و دیدگاه میانه‌رو اسلامی است. هریک از این دیدگاه‌ها از آغاز انقلاب 1357 در صحنه‌ی قانون‌گذاری حاضر بوده و در بیشتر موارد دیدگاه تندرو راه را بر دیدگاه میانه‌رو بسته است. میانه‌روها زیر سلطه‌ی تندروها که در تمام حوزه‌های زمامداری نقش اول را ایفا می‌کنند جرئت نکرده یا نتوانسته‌اند در حدود نظریه‌های فقهی خود که تعدیل و بهبود حقوق زن در پناه آن میسر است به بازنگری قوانین بپردازند.»
در این کتاب پژوهشی نویسنده ضمن ارائه تعاریف دو دیدگاه دینی موثر در قانون‌گذاری، تاکید کرده است که در نظام حکومت اسلامی ایران، هرگز نظریه‌ی برابری حقوق زن و مرد که مبتنی بر ضوابط جهانی حقوق بشر است نمایندگانی در نهادهای قانون‌گذاری نداشته است. وی نوشته است: «صاحبان نظریه‌ی برابری یا غیر فعال بوده و در اکثریت خاموش زیسته‌اند، یا در حوزه‌ی حقوق زن فعال شده‌اند که همواره زیر فشارهای امنیتی به‌سر برده‌اند. این برخوردها که به‌تدریج به بحران منجر می‌شود تا زمانی که قانون اساسی تغییر نکند و دین و حکومت از یکدیگر جدا نشوند ادامه خواهد داشت.»
مهرانگیز کار با توضیح این که جوامع مسلمان جهان دیر یا زود زیر سلطه‌ی رشد و سرعت نیروهای ارتباطی خاستگاه جنبش زنان خواهد شد، نوشته است: «بسیاری از صاحب‌نظران طیف مجتهدین و کارشناسان امور دینی اطمینان می‌دهند که قانون‌گذاری بر مبنای ضوابط جهانی حقوق بشر با روح اسلام در تضاد نیست و می‌تواند بحران حقوق زن مسلمان را در جهان امروز مهار کند. هنوز صدق ادعای اینان ثابت نشده، ولی در هر حال بر پایه‌ی نیازهای روز در سراسر جهان رو به گسترش است.
سخنگویانی که این‌گونه تفاسیر اسلامی را نمایندگی می‌کنند هنوز در وضعیت حقوقی زنان مسلمان تاثیر‌گذار نبوده‌اند.»
به گفته‌ی نویسنده، «کتاب قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن در سال 1382 تدوین شده است. دو ناشر در داخل ایران، مدت دو سال کوشش کردند برای چاپ و نشر کتاب مجوز اخذ کنند. متاسفانه وزارت ارشاد از صدور مجوز خودداری کرد. بدین‌ترتیب وزارت ارشاد دولت آقای محمد خاتمی و وزارت ارشاد دولت آقای محمود احمدی‌نژاد هر دو در برابر چاپ این کتاب که می‌تواند مانند کتاب مرجع مورد استفاده قرار گیرد مانع ایجاد کردند. لذا کتاب در سوئد منتشر شد تا پژوهشگرانی که حقوق زنان ایرانی را برای تحقیق انتخاب کرده‌اند بتوانند به روند تحولات قانون‌گذاری که در آن شرح داده شده است استناد جویند.»
کتاب در سه فصل به تحولات قوانین مربوط به زنان در نیم قرن اخیر می‌پردازد. از جمله به نکاتی چون: «قانون خدمات اجتماعی زنان»، «مراکز رفاه خانواده»، «قانون حمایت خانواده»، «حق قضاوت»، «سن ازدواج»، «نکاح دختران بالغ و رشید»، «ثبت عقد نکاح یا طلاق یا رجوع در دفاتر رسمی، «تابعیت زنان»، «استخدام زنان در نیروهای مسلح»، «حضانت مادران»، «تصویب قوانین خشونت‌آمیز علیه زنان»، «سن ورود به مسئولیت جزایی»، «روابط جنسی»، «دیه‌ی زن»، «بی‌اعتنایی به عواطف و حقوق مادر»، «تصویب قوانین و مقررات سودمند به حال زنان»، «شرحی بر عملکرد سایر نهادهای مؤثر قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن»، «نمونه‌هایی از نظرات فقهای شورای نگهبان»، «نقدی بر عملکرد شورای نگهبان»، «نقدی بر عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام»، «نمونه‌هایی از مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام»، «مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی» و…
مهرانگیز کار متولد اهواز است و فارغ‌التحصیل رشته‌ی حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی از دانشگاه تهران. از او پیش از انتشار کتاب «شورش»(سوئد. نشر باران، ۲۰۰6)، کتاب‌های فرشته عدالت و پارههای دوزخ (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۰)، پژوهشی در هویت تاریخی زنان ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۱. تالیف مشترک با شهلا لاهیجی)، زنان در بازار کار ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۳)، بچه‌های اعتیاد (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۵ چاپ دوم)، حقوق سیاسی زنان در ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۸)، رفع تبعیض از زنان: مطالعه تطبیقی کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض آمیزعلیه زنان با قوانین داخلی ایران (تهران: نشر قطره، ۱۳۷۹)، ساختار حقوقی نظام خانواده در ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷۸)، خشونت علیه زنان در ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۸۰)، موانع حقوقی توسعه سیاسی در ایران (تهران، نشر قطره، ۱۳۷۹)، مشارکت سیاسی زنان ایران (تهران: انتشارات روشنگران، ۱۳۷9) و گردنبند مقدس(سوئد. نشر باران، ۲۰۰۲) منتشر شده است.
به سوی طبس
نوشته ویلی شیرک لوند- ترجمه فرخنده نیکو، ناصر زراعتی- ناشر: خانه هنر و ادبات گوتنبرگ- 2006- 120 صفحه، رقعی
ویلی شیرک لوند در هلسینکی به دنیا آمد و از اوایل دهه چهل میلادی به تابعیت سوئد در آمده است. او به فرهنگ و زبان های شرقی علاقه مند بوده و زبان های فارسی، چینی و روسی را آموخته است. منتقدان او را از مهم ترین نویسندگان معاصر سوئد می دانند.
به سوی طبس سفرنامه او به ایران است که در سال 1959 چاپ شده و به مانند سایر آثار او نثری زیبا، موجز، چند وجهی و کنایه آمیز دارد. کتاب کلاژ گونه است و به شیوه مرسوم سفرنامه نوشته نشده است.
“قفقاز، قفقاز لرمانتف، کوه های عریان با قله های درخشان از برف، چربی میش و غرور، صدای گلوله که در دره می پیچد، سبیل ها و خنجرها، می خروشد[رود] ترک وحشی…”
برداشت آخر
نگاهی به طنز امروز
نویسنده: رویا صدر
445ص، تهران:انتشارات سخن، 1385، چاپ اول
در این کتاب، نویسنده به بررسی طنز در نشریات ایران در دوران پس از انقلاب می پردازد و گزیده ای از آثار طنز پردازان در این حوزه را ارائه می دهد. چهار فصل اول کتاب به طنز در «نشریات طنز»، «نشریات غیر طنز»، «نشریات محلی» و سرانجام «نشریات دانشجویی» اختصاص دارد. موضوع فصل پنجم کتاب، «طنز نوشتاری در وبلاگ های فارسی زبان» است.
فردوسی و شاعران دیگر
نویسنده: منصور رستگار فسایی
358ص، تهران: انتشارات طرح نو، 1384، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از مقالات نویسنده در موضوع مقایسه منش ها و روش های «فردوسی» و چند شاعر بزرگ است. عناوین این مقالات عبارتنداز: «فردوسی و معاصرانش»، «فردوسی و نظامی»، «فردوسی و سعدی»، «فردوسی و خواجو»، «فردوسی و حافظ» و «فردوسی و اخوان».
بلوچ ها و دولت مدرن
مناسبات سرداران، علما و تحصیل کردگان بلوچ با دولت مدرن
قاسم سیاسر-
زاهدان: انتشارات تفتان
هدف نویسنده در این پژوهش، تبیین و تحلیل راهبردی وقایع بلوچستان است تا به کمک آن بتوان رفتارهای مختلف دولتمردان، نظامیان، خوانین، علما و تحصیل کردگان این خطه را به درستی بررسی کرد. برای این منظور، مناسبات سرداران، علما و تحصیل کردگان بلوچ با دولت مدرن با رویکردی تاریخی – تحلیلی در سه مقطع مورد بررسی قرار گرفته است: 1- از سال 1285 تا سال 1357 خورشیدی، 2- از سال 1357 تا سال 1376 خورشیدی، 3- از سال 1376 تا سال 1378 خورشیدی. به اعتقاد نویسنده هر یک از مقاطع فوق بیانگر رویدادی مهم است که از تغییر نگرش دولت مدرن نسبت به مردم و یا بالعکس حکایت می کند. او همه دولت هایی را که بعد از امضای مشروطیت در سال 1285 خورشیدی شکل گرفته اند به عنوان «دولت مدرن» تلقی می کند و خاطرنشان می سازد که این به آن معنی نیست که این دولت ها با الگوی آرمانی دولت مدرن همخوانی داشته اند.
طلسم: گرافیک سنتی ایران
(مصور، رنگی)
نویسنده: پرویز تناولی
108ص، تهران: 1385، چاپ اول
در این کتاب، ابزار، اسباب، شکلک ها و طرح های مورد استفاده رمالان و دعانویسان ایرانی، به لحاظ گرافیک و استفاده و کاربرد آنها در فرهنگ مردم، بررسی شده است. این اشیاء و شکلک ها که نویسنده با عنوان «اشیاء طلسمی» از آنها یاد می کند، بخشی از یک فرهنگ از میان رفته است. مجموعه این آثار، نه تنها بخش مهمی از هنرهای تصویری ایران به شمار می روند، بلکه در پس خود آمال و آرزوهایی را نهفته دارند. چه بسیار مادرانی که به امید بهبود فرزندانشان به آنها دل می بستند و چه بسیار انسان هایی که از ترس از دست دادن شخص یا چیزی عزیز، به آنها متوسل می شدند. چه بسیار عشاقی که با اعتماد به این دست ساخته ها به سوی معشوق می شتافتند و چه بسیار کسانی که با اتکا بر آن ها، دست به معاملات بزرگی می زدند. نویسنده در پژوهش ارزشمند خود کوشیده است تا به زوایای پرپیچ و خم علومی که تا چندی پیش زنده و مقبول همگان بوده است، دست یابد و کلید رمز نوشته های این علوم و اشیاء مربوط به آن را با زبانی ساده در اختیار همگان بگذارد.
اطلس ایران
(اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی/فارسی، انگلیسی، فرانسه(
پدید آورندگان: محمود طالقانی، گی بورژل، علی گلی، مسعود کوثری
256ص، تهران: انتشارات معین، 1384، چاپ اول
این اطلس، کتاب شماره 62 از مجموعه «گنجینه نوشته های ایرانی» است. این مجموعه که در سال 1349 به همت «هانری کربن» بنیان گذاشته شده است، از طرف «انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران» منتشر می شود و به حوزه های گوناگون فرهنگ، تمدن و تاریخ ایران می پردازد. «اطلس ایران» که بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس ومسکن در سال 1375 و سایر داده های آماری قابل دسترسی تهیه شده، شامل اطلاعات ارزشمندی درباره پارامترهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران است. این اطلس با مقایسه داده های آماری، به بررسی تحولات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دهه 1365 تا 1375 می پردازد. این مقایسه حول دو محور انجام شده است: 1- بررسی تحولات سرزمینی در دوره یاد شده، 2- ارزیابی جایگاه ایران در مقیاس جهانی. در مجموع، هدف نهایی از تدوین این اطلس، ارائه تصویری دقیق و علمی از وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور در دهه 1365 تا 1375 است تا از این رهگذر در ارتقاء شناخت پژوهشگران، کارشناسان و علاقه مندان به این سرزمین قدمی برداشته شود. «اطلس ایران» رنگی و سه زبانه (فارسی، انگلیسی و فرانسه) است و به شکلی نفیس بر روی کاغذ خوب چاپ شده است.
دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان
جلد 1: قلعه های گیلان
ولی جهانی
112ص، رشت: انتشارات فرهنگ ایلیا، 1386، چاپ اول
کتاب «قلعه های گیلان»، جلد اول از مجموعه «دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان» است. این کتاب به وسیله انتشارات «فرهنگ ایلیا» که تاکنون آثار ارزنده ای در شناخت و معرفی تاریخ، ادبیات و تمدن گیلان به علاقمندان عرضه کرده، منتشر شده است. نویسنده نخست به بررسی ویژگی های ساخت قلعه در گیلان، پیشینه فعالیت های باستان شناسی قلعه ها در گیلان و تقسیم بندی این قلعه ها پرداخته، سپس قلعه های گیلان در مناطق مختلفی هم چون آستارا، املش، تالش، رودبار، رودسر، سیاهکل، فومن و لاهیجان را معرفی کرده است.
حاج میرزا آقاسی
(صدر اعظم محمد شاه قاجار)
نویسنده: مجید اشرفی
249ص، تهران: انتشارات حکایت قلم نوین، 1385، چاپ اول
این کتاب، شرح زندگی و اقدامات «حاج میرزا آقاسی»، صدر اعظم «محمد شاه قاجار» است. دوران صدرات او یکی از حساس ترین ادوار تاریخ ایران است؛ زیرا دقیقا مصادف با زمانی است که ایران به عنوان همسایه متنفذ هندوستان برای انگلیس حائز اهمیت بسیار شد و انگلیس می کوشید تا هرات را از ایران جدا کند. به عقیده نویسنده کتاب، یکی از مسائلی که قضاوت درباره «حاجی میرزا آقاسی» را دشوار کرده، قرار گرفتن دوران صدرات او در میان دوران صدرات دو وزیر قدرتمند یعنی «قائم مقام فراهانی» و«میرزا تقی خان امیرکبیر» است. او ضمن تاکید بر ناآگاهی، تندخویی و عقب ماندگی «حاج میرزا آقاسی» به این نتیجه می رسد که [حاجی به هیچ کدام از دو کشور روس و انگلیس وابستگی نداشته است… و مقایسه عملکرد او با دیگر وزرای قاجار، چهره قابل تحمل تری از او به دست می دهد.]
اسناد کارگزاری بوشهر
به کوشش: دکتر مرتضی نورائی
426ص، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، 1385، چاپ اول
در دوره قاجار، بیشتر کشورهای بزرگ دنیا از جمله انگلستان، روسیه، آلمان، فرانسه، عثمانی و آمریکا در بوشهر، دفتر نمایندگی سیاسی داشتند و تجار بزرگ در آنجا فعالیت می کردند. به دلیل همین جایگاه مهم سیاسی و تجاری بود که وزارت امور خارجه، نمایندگی خود را با عنوان «موسسه کارگزاری مهام خارجه» در بوشهر تاسیس کرد تا مسئول آن با عنوان «کارگزار مهام خارجه»، به امور اتباع بیگانه و مسائلی که به شکل دو جانبه به اتباع خارجی و داخلی مربوط می شد، رسیدگی کند و گزارش آن را به مرکز ارسال نماید. کتاب حاضر، به معرفی و بازخوانی اسنادی می پردازد که جایگاه تاریخی بوشهر در دوره قاجار و نقش «کارگزاری مهام خارجه» در این بندر را به شکلی جامع و مستند نشان می دهد. محتوای این مجموعه اسناد، هم چنین به ما فرصت می دهد تا آگاهی بیشتری از چگونگی ارتباط مستقیم و غیر مستقیم عامه مردم ایران در سطوح مختلف و در مناطق مختلف با خارجیان داشته باشیم.