اقتصاد، بزرگترین موضوع انتخابات

فردریک دال- هاشم کلانتری  

محسن میثاق صاحب یک رستوران در تهران می گوید محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران، قول خود برای آوردن پول نفت بر سر سفره های مردم را به نوعی عملی کرده است. همان وعده ای که چهار سال پیش او را بر مسند قدرت نشاند

 

این کاسب میانسال در مرکز تهران می گوید: «پول بیشتری وجود دارد. اما با قدرت خرید بسیار کمتر. هیچکس نیست که سختی اوضاع اقتصادی را به دلیل افزایش قیمت تقریباً همه کالاها نچشیده باشد.»

رکود در غرب باعث بالا رفتن قیمت نفت در سال گذشته شد، اما افزایش بهای کالاهای مصرفی به همراه کمبود شغل در کشور، هنوز مهمترین شکایت مردم تهران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری است. انتخاباتی که محمود احمدی نژاد را با چالش اصلاح طلبان روبرو می کند.

کسانی نظیر خانم بهجت سلطانی، خانه دار، موافق اند اقتصاد مهمترین نقطه ضعف احمدی نژاد در روز 22 خرداد خواهد بود.

این زن 41 ساله گفت: «وضعیت اقتصادی خانواده ما نسبت به چهار سال پیش، تا اندازه قابل توجهی خراب شده است.»

اما اگر قرار باشد ابزار نان و پنیر برای عده ای در پایتخت علیه احمدی نژاد کارآمد باشد، احمدی نژاد از این نظر در مناطق غیر شهری از قدرت بیشتری برخوردار است. مردم فقیر روستائی که در انتخابات گذشته به او کمک کردند، از دست و دلبازی ها و چهرۀ ساده و خودمانی او بهره مند شده اند.

کرابکر آکویونولو از مرکز مشاوره ای- کی- ای در لندن می گوید: «او هنوز از محبوبیت فراوانی در میان توده های روستائی و شهری برخوردار است، هرچند ممکن است این محبوبیت به اندازۀ چهار سال پیش نباشد.»

سیاستمدارانی که در پی کنار زدن او از دور دوم ریاست جمهوری هستند، وی را به پیشبرد اقتصاد «صدقه ای» و سعی در جلب آرا از طریق پرداخت های نقدی متهم می کنند؛ نظیر ماجرای معروف سیب زمینی های مازاد بر مصرفی که پیش تر در نقاط مختلفی از کشور توزیع شده اند.

میر حسین موسوی نخست وزیر پیشین  و کسی که به عنوان رقیب اصلی احمدی نژاد ارزیابی می شود، می گوید این اقدامات به شرافت مردم توهین می کند و کاری برای حل و فصل ریشۀ مشکل فقر نمی کند.

از نظر رأی دهندگان پایتخت کشور، که بیش از 15 درصد جمعیت 70 میلیونی کشور را شامل می شود، نابسامانی اقتصادی مهم تر از مسأله مناقشه هسته ای درنظر گرفته می شود. رقبای رئیس جمهور می گویند لجاجت و مخاصمه طلبی وی، به انزوای بیشتر و صدمه به اقتصاد کشور منجر شده است.

منتقدان دولت نسبت به هزینه کرد بدون حساب و کتاب دولت در زمان بالا رفتن بهای نفت معترض اند. ایران به عنوان پنجمین کشور بزرگ صاحب منابع نفت خام، نسبت به نوسانات قیمت ها ( که از سال 2008 آغاز شده) بسیار آسیب پذیر است.

احمدی نژاد که در جریان همایش های انتخاباتی سال 2005، وعدۀ تقسیم ثروت عظیم نفتی کشور به شیوۀ عادلانه تری را داده بود، اکنون تورم دورقمی را به بهای جهانی غذا و انرژی نسبت می دهد که در سال گذشته اوج گرفته بود. وی رئیس بانک مرکزی را که سعی در اصلاح سیاست های پولی داشت، تعویض کرده است.

احمدی نژاد می گوید یک اقتصاد وابسته به نفت با تولید ناخالص داخلی 370-360 میلیارد دلار(بر اساس پیش بینی های صندوق بین المللی پول در سال گذشته) که رشد اقتصادی سالانه 6-5 درصد را نشان می دهد، نسبت به دشمنان غربی از وضعیت بسیار بهتری برخوردار است.

وی در ماه مه گفت: «هرکجا را که نگاه کنید، رشد اقتصادی منفی است… اما در ایران رشد اقتصادی مثبت است.» وی سال گذشته گفت حتی اگر بهای نفت «به صفر دلار برسد»، ایران می تواند به کمک ذخایر ارزی ، امور خود را تا سه سال اداره کند.

یک دیپلمات غربی مقیم تهران می گوید رکود اقتصاد جهانی احتمالاً کمی دیرتر به ایران رسیده است، اما این کشور با مشکلات فزاینده ای درنتیجۀ سقوط بهای نفت تا نزدیک 60 درصد در سال گذشته روبرو است. این مسأله، به تولید و ساخت و ساز ضربه زده است.

وی که نخواست نامش فاش شود گفت: «اینجا شرایط سخت است… اگر بتوانند رشد کنند، بسیار خوب خواهد بود.»

درحالیکه تعداد زیادی از حقوق بگیران تحت فشار تورم قرار گرفته اند، سیاست های به دور از آینده نگری نیز برندگان خاص خود را داشته است. نرخ تورم هنگام آغاز به کار دولت احمدی نژاد، معادل 11 درصد بود.

وعده احمدی نژاد برای کمک به نیازمندان، از جمله بازنشستگان، به اندازه مقاومت در برابر فشار غرب بر سر برنامه هسته ای بحث انگیز ایران، طرفدارانی برایش دست و پا کرده است.

اسماعیل ملک پور کارمند بازنشسته دولت حقوق خود در دوره احمدی نژاد را تا دو برابر بیشتر می گیرد و دیگر نیازی به مسافرکشی ندارد.

این مرد موسفید 74 ساله گفت: «این دولت فقط از کمک کردن به ما حرف نزد، بلکه عملاً با اقدامات محکم، به ما کمک کرد.» وی در سال 2005 به احمدی نژاد رأی نداد اما می گوید این بار به او رأی می دهد.

موسوی دولت محکمی را در حین جنگ ایران و عراق در فاصله سال های 1980 تا 88 رهبری کرد. اما وی اکنون از آزادسازی نظام تحت ادارۀ دولت سخن می گوید. موسوی وعدۀ  پرداختن به تولید اشتغال در صورت برنده شدن را داده است.

نرخ رسمی بیکاری بیش از 10 درصد است اما یک اقتصاد دادن ایرانی می گوید این آمار شامل بسیاری از افراد که به نوعی کار می کنند اما کار بیشتر می خواهند، از جمله دانشجویان و خانه دارها، نیست.

وی گفت هر سال حدود 000/800 نفر وارد بازار کار می شوند و بر سر تنها نصف این تعداد شغل رقابت می کنند.

مهرزاد بروجردی استاد علوم سیاسی در مجله سیاست خارجی نوشت: «طرفداران موسوی می گویند سابقه موفقیت آمیز وی در مدیریت اقتصاد زمان جنگ ثابت می کند او می تواند بسیار بهتر از احمدی نژاد در زمینه مسائل اقتصادی عمل کند.»

کلیف کوپچان از مؤسسه مشاور یورو آسیا در مورد مواجه بودن ایران با معضلات اقتصادی چشمگیر هم عقیده است، اما به اعتقاد وی، سال ها رشد و انباشت ذخایر بزرگ در حکم «برخی ضربه گیرهای سیاسی» برای کشور عمل می کند.

دولت با درنظر گرفتن دارائی خارجی که از رشد 20 درصد در سال برخوردار بوده و در ماه ژانویه به 85 میلیارد دلار رسیده (بر اساس آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی ایران)، از توان کشور برای مهار شرایط به مراتب سخت تر سخن می گوید. 

اما مقامات نفتی می گویند ایران برای پاسخگوئی به نیاز سرمایه گذاری 30 میلیارد دلاری در حوزۀ انرژی، به سرمایه خارجی بیشتری نیاز دارد.

موسوی و مهدی کروبی از روابط بهتر با غرب طرفداری می کنند.

 

آقای میثاق، صاحب رستوران در تهران با این نظر موافق است و می گوید: «ما نمی توانیم با سخنان خشونت آمیزمان، دشمنان بیشتری در روابط  خارجی بتراشیم.»

 

 

 

منبع: بوستون گلوب- 1 ژوئن