حسن روحانی سخنرانی خود در سازمان ملل را با اشاره به ماجرای کشتار حجاج در منا آغاز کرد و به تندی از دولت عربستان انتقاد کرد؛سخنانی که نشانگر بحرانی شدن هرچه بیشتر روابط ایران و عربستان است.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حسن روحانی گفت: “سالمندان، جوانان، زنان و مردانی که برای انجام مناسک مذهبی در گردهمایی عظیم معنوی و جهانی حج شرکت کرده بودند؛ ولی متاسفانه قربانی بی کفایتی و سوء مدیریت مجریان شده و حتی به دلیل عدم پاسخگویی مسوولان، از شناسایی مفقودین و بازگرداندن سریع پیکر قربانیان به خانواده های عزادارشان دریغ شده است.” او تاکید کرد: “ابعاد فاجعه جان باختن و مجروح شدن هزاران انسان بی گناه از چهارگوشه جهان، فراتر از آن است که در حد یک سانحه طبیعی یا یک مساله محلی با آن برخورد شود. […] افکار عمومی خواستار آن است که مسوولان دولت عربستان سعودی بی‌درنگ، به مسوولیت بین‌المللی خود در تأمین دسترسی کنسولی فوری برای شناسایی سریع و بازگرداندن بدون تأخیر اجساد مطهر عمل کنند. همچنین ضروری است شرایط لازم را برای بررسی مستقل و دقیقِ علل و عوامل این فاجعه و روش های پیشگیری از تکرار آن، در آینده فراهم کنند.”
سخنان روحانی علیه عربستان ابعاد بی‌سابقه تنش در روابط دو کشور را آشکار کرده است. کشته شدن ده‌ها تن از زائران ایرانی در مراسم حج و سخنان تند سیدعلی خامنه‌ای درباره این ماجرا موجب افزایش تنش میان ایران و عربستان شده و هر یک دیگری را متهم به نقش‌آفرینی در این حادثه می‌کنند. آخرین آمار ارائه شده درباره زائران ایرانی کشته شده در حادثه منا، ۲۲۶ نفر بوده است. ضمن آنکه گفته می شود ۲۴۷ نفر نیز مفقود شده‌اند و تاکنون به محل کاروان‌های خود بازنگشته‌اند.
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم دیروز از وزارت خارجه خواست که “ در چارچوب شرایط جدید، دیپلماسی جدیدی را در ارتباط با عربستان سعودی” در پیش گیرد. نوذر شفیعی سخنگوی این کمیسیون به خبرگزاری خانه ملت، گفته: “کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی حادثه منا را محکوم کرده و آن را نشانه بی کفایتی خاندان‌سعودی در اداره امور حرمین قلمداد نمود.”
رئیس کمیسیون امنیت ملی نیز با تاکید بر لزوم پیگیری قضایی حادثه منا در عربستان گفته: “پیگیری این مسئله در دستور کار قوه قضاییه قرار گرفته است. همچنین معاونت های حقوقی ریاست جمهوری و وزارت امور خارجه کشور نیز درگیر بررسی های حقوقی ابعاد حادثه مذکور هستند.” او حتی از احتمال بررسی این مساله در شورای امنیت سازمان ملل هم سخن گفته و اضافه کرده: “قبل از بررسی حقوقی حادثه منا از طریق شورای امنیت سازمان ملل لازم است نظر حقوقدانان خود را در این زمینه بدانیم.”
پیش از این هم گروهی از نمایندگان مجلس با صدور بیانیه ای خواستار آن شده بودند که سازمان کنفرانس اسلامی مدیریت جمعی مکه و مدینه را بررسی کند.
از سوی دیگر سرتیپ پاسدار سید مسعود جزایری، معاون امور بسیج ستاد کل نیروهای مسلح در گفتگو با خبرگزاری فارس از احتمال عمدی بودن “حوادث در مکه و منا” سخن گفته است. جزایری تاکید داشت: “با توجه به نفوذ رژیم غاصب صهیونیستی در آل سعود، احتمال عمدی بودن ۲ حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام و جان باختن هزاران نفر در منا بیشتر شده است. یکی از راهبردهای امریکا در منطقه، ناامن سازی کشورهای اسلامی و ایجاد روحیه تزلزل و تشویش در آحاد مختلف مردم است.”
او معتقد بود: “با توجه به روایت‌های شاهدان عینی و افزایش احتمال عمدی بودن ۲ رویداد دردناک و تأسف بار مسجدالحرام و منا، گروه‌های حقیقت‌یاب از همه کشورهای اسلامی وظیفه دارند این جنایت آل سعود را رمزگشایی کنند.”
همچنین آیت‌الله محمد یزدی، رئیس مجلس خبرگان نیز خواستار تشکیل کمیته حقیقت‌یاب شده است. او گفته: “ممکن است این اتفاق تنها ناشی از بی‌کفایتی نباشد. اینکه فکر کنیم اینگونه حوادث ناشی از ضعف مدیریت است، بعید نیست، اما بعید هم نیست ناشی از توطئه باشد. چرا باید در چنین روزی و در یک فاصله به این کوتاهی، مسیر را ببندند؟ آن هم با توجه به جمعیتی که هر ساله به همین شکل در منا حضور می‌یابند. طبیعی است که این کار عوارضی دارد و صرف بی‌کفایتی و بی‌تدبیری نمی‌تواند دلیل کافی باشد. چنانکه بعضی از رسانه‌های وابسته مثل «بی بی سی» و بعضی از رادیوهای دیگر وابسته به غرب، توجیهات بیهوده و سبکی ارائه می‌کنند.”
تاکید بر عمدی بودن حوادث اخیر عربستان ادعایی است که از سوی دیگر مسئولان جمهوری اسلامی نیز تکرار شده است.
محمدعلی اسفنانی، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس چند روز پیش گفته بود: “این روش نادرست اداره حریم الهی را به شدت محکوم می کنیم گرچه این شائبه وجود دارد که در علت وقوع این حادثه،عمدی در کار بوده است.” حجت‌الاسلام احمد سالک رئیس فراکسیون حج وزیارت مجلس هم در یک کنفرانس خبری تاکید داشت: “این حادثه نشان دهنده بی کفایتی و عدم تدبیر مقامات سعودی بوده و اگر نگوییم عمدی بوده است می توان سستی و غفلت را در به وجود آمدن آن به طور واضح دید. چراکه امسال شاهد حوادث دیگری همچون سقوط جرثقیل درحرم امن الهی و آتش سوزی هتل ها و چادرها نیز بوده ایم که نشان از ضعف مدیریت دارد.” او اضافه کرده بود: “مسئولان آل سعود تلاش می کنند با فعالیت در فضای مجازی از کنار این حادثه به راحتی گذشته و آن را به گردن دیگران انداخته و با سلب مسئولیت از خود حجاج ایرانی رامتهم کنند در حالیکه آن ها باید مسئولیت این حادثه رابپذیرند.” او درباره ادعای شعار دادن حجاج ایرانی هم گفته بود: “این ادعا بسیار مضحک است چرا که رمی جمرات جای شعاردادن نیست و حجاج در روز عرفه و در مراسم برائت از مشرکین در مکانی خاص این کار را انجام می دهند.”
همزمان با افزایش تنش های لفظی میان مقامات ایرانی و عربستانی، تجمعی هم در مقابل سفارت عربستان در تهران برگزار شد. خبرگزاری فارس در گزارشی از این تجمع آورده بود: “با توجه به اینکه وزارت کشور برای برگزاری این تجمع مجوز صادر نکرد و بسیج دانشجویی نیز صبح امروز در یک نشست خبری اعلام کرد تجمع امروز به علت عدم صدور مجوز لغو شده است، ولی دانشجویان و مردم برای نشان دادن اعتراض خود در مقابل سفارت عربستان حاضر شدند.”
