بی فنگ
با پیشرفت اخیر عقد موافقتنامۀ هسته ای با کره شمالی و دستاورهای احتمالی جنگ عراق، دولت بوش در ماههای پایانی دورۀ تصدی خود بر موضوع ایران، سومین عضو “محور شرارت”، تمرکز کرده است.
بر اساس گزارش ها، تهران روز جمعه به تازه ترین مشوق های پیشنهادی توسط آمریکا و پنج قدرت دیگر در قبال تعلیق برنامه غنی سازی هسته ای ایران پاسخ مثبت داده است. اما به گفته مقامات دولت آمریکا، اقدامات ایران بر ضد آمریکا در عراق تشدید یافته اند.
کنث پولاک کارشناس مسائل خاورمیانه در مؤسسه بروکینگز می گوید:“بزرگ ترین نگرانی دولت بوش در آخرین سال قدرت، ایجاد درگیری میان ایران و آمریکا در عراق است. اما این موضوع در عین حال بهترین فرصت برای آمریکاست تا به ایران پیشنهاد مذاکره بدهد.”
اگرچه منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران هفته گذشته دربارۀ چشم انداز مذاکرات جدید با آمریکا ابراز امیدواری کرد، اما وزارت امور خارجه آمریکا به این موضوع با دیدۀ تردید می نگرد. شون مک کورمک سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا خاطر نشان کرده است،”هدف ما اثربخشی دیپلماسی است. اگرچه این کلمات امیدوارکننده هستند، اما ما تا بحال ندیده ایم که ایرانیان به آنها عمل کنند.“
در این اثنا، وزارت امور خارجه آمریکا در حال بحث و گفتگو دربارۀ بازگشایی دفتر حفاظت از منافع آمریکا در تهران است، اقدامی که می تواند به اولین حضور دیپلماتیک آمریکا در ایران پس از قطع روابط دو کشور در سال 1979 بیانجامد.
متکی از طرح بازگشایی دفتر حفاظت از منافع استقبال کرده است. او خاطر نشان کرده،” ما معتقدیم که ارتباط میان ملت های ایران و آمریکا، گامی مهم و مؤثر است.” او اظهار داشته است، تهران در عین حال خواهان انجام پروازهای مستقیم میان ایران و آمریکاست.
حتی با وجود بحث های جاری، مقامات آمریکا در عراق گلایه مندند از اینکه ایران همچنان در عراق مداخله می کند. اگرچه سرکوب شبه نظامیان شیعۀ وابسته به مقتدی صدر توسط نیروهای دولتی در بصره و دیگر نقاط عراق ضربه ای برای ایران بوده است، اما مقامات دولت بوش خاطر نشان کرده اند که تهران همچنان با کمک نیروی قدس سپاه بسیاری از مبارزان عراقی را در کمپ های ایران آموزش می دهد.
اگرچه دولت بوش صحت گزارش های اخیر دربارۀ انجام فعالیت های مخفیانۀ نظامی در ایران را رد کرده، اما اقدام نظامی را از دستور کار خارج نکرده است. به گفته یک مقام بلندپایه دولت بوش،”ما می دانیم که کمپ های آموزشی نیروی قدس کجا واقع شده اند و بسیاری از دولت ها کاری دربارۀ آنها خواهند کرد. در حال حاضر ما فقط در خاک عراق مقابله به مثل کنیم، اما اگر آنها به اقدامات فعلی خود ادامه دهند، (ژنرال دیوید) پتریوس (فرماندۀ آمریکا در عراق) در ماه سپتامبر وارد مرکز فرماندهی می شود. او سر بسیار نترسی دارد.“
اما دولت بوش واقف است که حملۀ نظامی به ایران احتمالا ً باعث برانگیختن خشم عراقی ها خواهد شد و احساسات ضد ایرانی را که بنظر می رسد در میان شیعیان عراق رو به افزایش است، متوقف خواهد کرد. مذاکرات ایران و آمریکا دربارۀ امنیت عراق متوقف گردیده است. به گفته مقامات، ایران پس از اقدام نظامی عراقی ها در بصره، درخواست کرد مذاکرات بیشتری دربارۀ امنیت عراق صورت گیرد، اما آمریکا درخواست ایران را رد کرد.
ولی نصر استاد روابط بین الملل در دانشگاه تافتس می گوید:” این مذاکرات می تواند با ایفای نقش مؤثر عراق، ساختاری برای یک گفتگوی هسته ای ایجاد کند. اما اگر ایرانیان می توانند منتظر شوند، چرا می خواهند در این مرحله از بازی عراقی ها را شرکت دهند؟”
برخی معتقدند که هر دو طرف (ایران و آمریکا) از انتظار کشیدن برای به قدرت رسیدن رئیس جمهور بعدی آمریکا انگیزه دارند. رابرتس اوون، یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا در دورۀ ریاست جمهوری جیمی کارتر که به آزادی گروگانهای آمریکایی در ایران در سال های 81-1980 کمک کرد، از ممانعت دولت بوش از مذاکره با ایران مگر در صورت تعلیق فعالیت های غنی سازی تهران انتقاد کرده است.
او می گوید:“بنظر می رسد فرضیۀ دولت بوش این است که هرگونه مذاکره با آدم بدها قرار است به تسلیم آدم خوب ها منتهی شود، که البته این فرضیه خیلی معقول بنظر نمی رسد.“
منبع: شیکاگو تریبیون، 7 ژوئیه