از روز بیست و پنجم فروردین ماه، نیجریه در صدر اخبار رسانه‌های معتبر بین‌المللی قرار گرفته است و مردمان بسیاری در کشورهای مختلف دنیا نگران سرنوشت بیش از ۱۰۰ دختر دانش‌آموز هستند که توسط یک گروه تروریستی اسلام‌گرا ربوده شده‌اند. مخصوصا با انتشار خبر فروش این دختران، فعالان مدنی و چهره‌های سیاسی از ملیت‌های مختلف، از سرنوشت دختران نیجریایی ابراز نگرانی کرده و خواستار اقدامی فوری برای بازگرداندن آنها شده اند. کاربران شبکه‌های مجازی هم در پیگیری اخبار این دختران بسیار کوشا بودند اما این حادثه بزرگ جهانی چندان کاربران ایرانی را تحت تاثیر قرار نداده است و رسانه‌های رسمی ایران هم پوشش بسیار کمی به این ماجرا دادند. جمهوری اسلامی به عنوان یک کشور اسلامی و رییس سازمان غیرمتعهدها سکوت کامل در پیش گرفته و از سوی فعالان حقوق مدنی و حقوق زنان ایران هم واکنش خاصی دیده نمی‌شود. تنها شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با گذشت حدود یک ماه از حادثه، با انتشار بیانیه‌ای آن را محکوم کرده است.
برای اطلاع از چند و چون وضعیت موجود با دو فعال حقوق زنان در ایران گفت‌وگو کرده‌ایم. یکی از این فعالان در گفت‌وگو با “روز”، انفعال موجود در ایران را از سوی جنبش زنان “طبیعی” و “اجباری” می‌داند و می‌گوید: “فعالان حقوق زن در ایران، چندان اهل حمایت از کمپین‌های بین‌المللی و یا مشارکت در بحث‌های فرامرزی نبوده و نیستند. یکی از دلایلش هم فضای ایزوله فعالیت در داخل کشور بخصوص در سالهای اخیر است.”
او یادآوری می‌کند که “همزمان با مورد سئوال قراردادن کوشندگان جنبش زنان، باید این سئوال را از مقامات دولتی و قضایی و نمایندگان مجلس پرسید که اگر این اتفاق از سوی یک گروه غیراسلام‌گرا اتفاق افتاده بود باز هم سکوت می‌کردند؟ اگر مثلا ربودن دختران دانش‌آموز مسلمان توسط یک گروه غیرمذهبی صورت می‌گرفت، تجمع‌های اعتراضی برگزار نمی‌کردید و بیانیه نمی‌دادید؟”
یکی دیگر از فعالان حقوق زن در ایران در پاسخ به سئوال “روز” توضیح می‌دهد که فضای امنیتی سایه انداخته بر فعالیت‌های مدنی، به نوعی فعالان را مجبور به انتخاب بین “اهم” و “مهم” کرده است. او می‌گوید: “ببینید وقتی بحث ربودن دختران و محروم کردنشان از حق تحصیل در میان است، منِ فعالِ جامعه مدنی شاید فرصت این را داشته باشم که با یک بیانیه یا یک کمپین یا حتی یک تجمع اعتراضم را عنوان کنم و به نوعی همین موضوع را در کشور خودم هم مورد اشاره قرار بدهم که جنسیت به هیچ عنوان نباید مانع دستیابی زنان به فرصت‌هایی مانند تحصیل شود. اما توجه داشته باشید که بحث اسلام و یک گروه تندروی اسلامی هم مطرح است. هر بند بیانیه ما، هر کامنتی مثلا که در کمپین فیس‌بوکی ما منتشر شود، می‌تواند دستاویزی برای یک برخورد امنیتی باشد. حتما می‌دانید که دستگاه‌های امنیتی بخصوص در بحث فعالان زن، همواره تلاش دارند آن ها را به ضدیت با دین متهم کنند. بنابراین این خطر، منِ نوعی را می‌ترساند.”
او هم مطالبه مشابهی را مطرح می‌کند و معتقد است که قدم اول را باید دولتمردان و بخصوص چهره‌های نوگرای دینی بردارند: “اصلا خود آقای روحانی که می‌خواهد چهره نویی از ایران نشان بدهد و بگوید که ایران اسلامی مترادف با خشونت نیست و اسلام طالبانی از دید ما مردود است، چرا موضع نمی‌گیرد؟ اگر ایشان موضع بگیرد و بعد من و همکارانم قدمی برنداشتیم، ایراد و انتقاد شما کاملا بجاست و آن وقت باید جواب بدهیم که چرا درباره یک موضوع جهانی با این اندازه اهمیت، ساکتیم و منفعلیم.”
این فعال حقوق زنان تاکید دارد که این بخش از سخنانش هم ذکر شود که او در مقام دفاع و یا توجیه نیست: “ببینید مطالبات زنان در ایران مثل یک دریاست و فعالان حقوق زن با همه تلاششان مانند کسی هستند که در کنار ساحل، آب تا مچ پایش را خیس کرده است. این قدر کار و مشکل هست که هزاران انتقاد و ایراد می‌شود مطرح کرد. هر حرکتی بکنیم با انواع سئوالات و انتقادات مواجه می‌شویم و کاری هم اگر نکنیم همین طور.”
او در پایان می‌گوید: “من پیشنهادم این است که در موارد این چنینی، رسانه‌های داخلی وارد بشوند و مسئولان را وادار به موضعگیری و اظهارنظر کنند. در این صورت فضا برای فعالان داخلی بازتر می‌شود. امکان فعالیت‌های فیس‌بوکی و اظهارنظر چهره‌های خارج از کشور هم که فراهم است. به این ترتیب همه می‌توانیم در حرکت جهانی ضد خشونت و ضد زن و غیرانسانی این گروه شرکت کنیم.”
از محکومیت جهانی تا بیانیه مولاوردی
“معلوم نیست سخنگویی و دفاع از کدام اسلام را برعهده گرفته‌اند؟ چه کسی به آنها اجازه داده خود را نماینده خدا بر روی زمین بدانند؟ آیا این افراطی گری ها واعمال خشن و غیرانسانی و افکاری که در آداب و رسوم و عادات و فرهنگ و سنن غلط جوامع رگ و ریشه دارد، با اسلامی که ندا می دهد که شما را از یک زن و مرد آفریدیم و بر خلاف سایر ادیان حکم می دهد که شیطان هر دو را به یک نسبت وسوسه کرد و دینی که بنی آدم را از کرامت ذاتی برخوردار می داند نسبتی دارد؟” این بخشی از بیانیه معاون امور زنان و خانواده رییس جمهوری در اعتراض به ربودن دختران نیجریه‌ای توسط گروه “بوکو حرام” است.
شهیندخت مولاوردی همچنین نوشته است: “امروزه سکوت در برابر این اعمال ظلم به اسلام و تشریک مساعی در این جنایت ها علیه اسلام است و براندیشمندان دین باور و مصلحان دردآشنا و زمان شناس و عدالت جو و آزادیخواه در سراسر جهان است تا با زدودن این زنگارها از چهره دین، بیش از زنان به داد اسلام برسند؛ اسلامی که بیشترین قابلیت و ظرفیت را در تطبیق و سازگاری با اقتضائات و شرایط و تحولات اجتماعی دارد و می تواند پاسخگوی سؤالات و نیازهای جدید و زمانه باشد.”
گروه شبه‌نظامی بوکو حرام که گرایشات تندروانه اسلامی دارد در آخرین روزهای فروردین ماه، نزدیک به ۲۰۰ دختر دانش‌آموز را از یک دبیرستان در شمال شرق نیجریه ربوده است. در نیمه اردیبهشت ماه رهبر این گروه، با انتشار ویدئویی خطاب به مردم نیجریه، اعلام کرد: “من دختران شما را ربودم و به خواست خدا آنها را در بازار خواهم فروخت.”
تاکنون سران چند کشور دنیا این حادثه را محکوم و اعلام کرده‌اند که آماده کمک به دولت نیجریه برای پیدا کردن این دختران هستند. از جمله، آمریکا، انگلیس و فرانسه به نیجریه نیرو فرستاده‌اند و رییس‌جمهور آمریکا هم اعلام کرده است: “هر آنچه از دستمان بر می‌آید را برای آزادی این بانوان جوان انجام می‌دهیم.”
با گذشت یک ماه از این حادثه، رسانه‌های جهانی همچنان اخبار مربوط به سرنوشت این دختران و اعتراضات مردمی در نیجریه و کمپین‌های اعتراضی کاربران شبکه‌های مجازی را پوشش می‌دهند. کاربران شبکه‌های مجازی در روزهایی که از این حادثه می‌گذرد هزاران بار از هشتگ‌های #BringBackOurGirl(دخترانمان را برگردانید) و RealMenDontBuyGirls#(مردان واقعی دختران را نمی‌خرند) استفاده کرده و عکس‌های بسیاری از خود با در دست داشتن پلاکاردهایی با این شعارها منتشر کرده‌اند. البته عکس‌های هنرپیشگان هالیوودی که پلاکارد “مردان واقعی دختران را نمی‌خرند” را در دست دارند، مربوط به سه سال پیش و کمپین مبارزه با قاچاق دختران بود که دوباره مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. عکس‌هایی از این دو کمپین را می‌توانید اینجا ببینید: (ملاله یوسف‌زی – میشله اوباما - دیوید کامرون – راهپیمایی در لندن – راهپیمایی در نیجریه )
