تنها چند ساعت پس از انتشار متن سخنان عباس عراقچی در جلسه غیرعلنی مجلس توسط حمید رسایی، این عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای خبر از لغو موافقت برای مصاحبه با دانشمندان ایرانی به دستور آیتالله خامنهای داد.
عراقچی با حضور در یک برنامه تلویزیونی گفت که در جریان گفتوگوها “به یک سری راه حل درباره PMD با طرف مقابل رسیده بودیم،از جمله آن مصاحبه با یک سری افراد بود که رهبر انقلاب قاطعانه وشجاعانه آن را رد کردند”.
این سخنان عراقچی در حالی بیان شده که روز گذشته حمید رسایی، نماینده مجلس و عضو جبهه پایداری، در وبلاگ خود بخشی از سخنان عراقچی در جلسه غیرعلنی مجلس را منتشر کرد. براساس گفتههای رسایی متنی که او منتشر کرده “بخشی از دست نوشتههای دیروز بود که آن را در جلسه علنی با سرعت نوشتم ولی با تکذیب روز گذشته آقای عراقچی در نوشتهام شک کردم، مجددا در اتاق صوت آن را بازبینی کردم”.
براساس متنی که رسایی منتشر کرده، عراقچی در جلسه غیرعلنی مجلس گفته است که بدون پروتکل الحاقی امکان رسیدن به توافق وجود ندارد و براساس این معاهده “دسترسی به مراکز غیر هستهای شامل مراکز نظامی” نیز وجود دارد. به گفته عراقچی در صورتی که دو طرف درباره راه جایگزین توافق نکردند “بازرسین آژانس را به صورت چشم بسته میبرند در آن نقطه و چشمانشان را باز میکنند و اگر تاسیساتی هست که نمیخواهید بازرسان ببینند، روی آن را میپوشانید و آنجا را آژانس یک نمونهبرداری محیطی میکند. یعنی یک دستمالی آژانس دارد که میکشد به دستگاه یا به سقف و کف و میبرند در وین تا ببینند مواد هستهای در آن هست یا نه”.
عراقچی همچنین گفته بود که به نظر تیم مذاکرهکننده، این مساله مصداق “بازرسی از مراکز نظامی و دست رسی به اطلاعات سری کشور و آنچه رهبری فرمودند” نیست، اما اگر باشد “ما پروتکل را نمیپذیریم”.
رهبر جمهوریاسلامی تاکنون چندین بار با بحث بازرسی از مراکز نظامی توسط بازرسان آژانس مخالفت کرده بود. در آخرین مورد از این دست او هفته گذشته در دانشگاه امام حسین - وابسته به سپاه پاسداران - گفته بود: “اجازه نمیدهیم از هیچیک از مراکز نظامی هیچ بازرسیای از سوی بیگانگان صورت بگیرد. میگویند بایستی ما بیاییم با دانشمندان شمامصاحبه کنیم یعنی در واقع بازجویی کنیم. ما اجازه نمیدهیم به حریم دانشمندان هستهای ما و دانشمندان در هر رشتهی حساس و مهمی، اندکاهانتی بشود. من اجازه نمیدهم بیگانگان بیایند با دانشمندان ما، با فرزندان برجسته و عزیز ملت ایران که این دانش گسترده را به اینجا رساندهاند، بخواهند بنشینند حرف بزنند”. آیتالله خامنهای اضافه کرده بود که “این اجازه مطلقا داده نخواهد شد؛ این را هم دشمنان بدانند، هم کسانی که منتظرند ببینندتصمیم نظام جمهوری اسلامی چه میشود، بدانند”.
رهبر ایران ماه گذشته نیز در این باره گفته بود: “بههیچوجه اجازه داده نشود که به بهانهی نظارت، اینها به حریم امنیتی و دفاعی کشور نفوذ کنند؛ مطلقا. مسوولین نظامی کشور بههیچوجه ماذون نیستند که به بهانهی نظارت و به بهانهی بازرسی و مانند اینحرفها، بیگانگان را به حریم و حصار امنیتی و دفاعی کشور راه بدهند، یا توسعهی دفاعی کشور را متوقف کنند. اینکه یک بازرس خارجی به پادگان نظامی سر بزند، به معنی اشغال سرزمین است چون همه اسرار و رازهای دفاع ما در اینجاست. این به معنی تحقیر ملی است. حتی گفتگو در این موضوع”.
در واکنش به اعتراضهای اصولگرایان به بحث بازرسی از اماکن نظامی و مصاحبه با دانشمندان هستهای، محمدجواد ظریف به وبسایت خانه ملت - وابسته به مجلس شورای اسلامی - گفت که بحث مصاحبه با دانشمندان هستهای “ارتباطی به اصل مذاکرات” ندارد، بلکه “یک مساله کناری و فرعی” است که در ده سال گذشته “کشور برای حل این ادعاها و بهانهها اقداماتی کرده است”.
وزیر امورخارجه همچنین گفت که “در دولت سابق مصاحبههایی با دانشمندان هسته ای کشورمان از سوی ماموران آژانس انجام شد. در آن دوران با افراد مختلف در ایران مصاحبه شد و حتی آنها از مراکز و اماکن مربوطه بازدید کردند، اما هیچ ابهامی پیدا نشد که این موضوع نشاندهنده بهانهجویی غربیها است”.
در واکنش به این مصاحبه، وبسایت رجانیوز سخنان ظریف را “دروغ بزرگ” توصیف کرد و نوشت: “زمانی که آقای روحانی دبیری شورای عالی امنیت ملی و مسوولیت پرونده ایران در آژانس را برعهده داشته بازرسان اجازه بازدید از مراکز نظامی و مصاحبه با دانشمندان هسته ای و همچنین دانشمندان نظامی را دریافت کرده و این اقدام را انجام داده اند”.
رجانیوز نوشت که در دورانی که حسن روحانی مدیریت پرونده هستهای را به عهده داشت، آژانس بینالمللی انرژی اتمی “۲۷ بار به تاسیسات و دانشمندان در ایران دسترسی پیدا کرده” که در این مدت “دانشمندان نظامی” نیز مورد “مصاحبه یا بازجویی” بازرسان قرار گرفتند. به نوشته این وبسایت نزدیک به جبهه پایداری “آژانس تنها در یک نوبت پس از آغاز به کار دولت نهم –که دقیقا در ماه های اولیه استقرار دولت بوده- به پارچین دسترسی پیدا کرده و این امر دیگر هرگز تکرار نشده است”.