رابطه با ایران در راه است؟

نویسنده

arakobama.jpg

کریستین سپولار ‏


سه هفته پس از انتخاب رئیس جمهور جدید در آمریکا، قرار است قدرت های بزرگ برای بررسی ‏موضوع ایران و ادامه فعالیت غنی سازی اورانیوم توسط این کشور گرد هم بیایند. تا کنون هیچیک از ‏اقدامات آنها نتوانسته ایران را به دست برداشتن از جاه طلبی های خود مجاب کند. ‏

پس از آنکه آژآنس بین المللی انرژی هسته ای، پنجشنبه و جمعه به ارائه آخرین ارزیابی های خود ‏پرداخت، تحلیلگران در سراسر دنیا اعتقاد پیدا کرده اند که دولت اوباما باید راه حل مبتکرانه ای را ‏برای رقع بن بست موجود با ایران بر سر برنامه غنی سازی در پیش بگیرد. غرب بر این باور است ‏که غنی سازی در خدمت تولید بمب هسته ای است. ‏

به اعتقاد برخی تحلیلگران، قدرت های اروپائی امیدوارند باراک اوباما نه تنها به اعمال فشار بر ایران ‏ادامه خواهد داد، بلکه در پی برقراری «تماس مناسب» بر سر مسائل فیمابین و ادامه روندی است که ‏به عنوان دیپلماسی دیررس در دولت بوش مطرح شده اند. ‏

مارک فیتزپاتریک مدیر برنامه عدم اشاعه تسلیحات کشتار جمعی از مؤسسه مطالعات استراتژیک ‏لندن می گوید: «هیچکس دچار این توهم نیست که اوباما به تنهائی قادر به ایجاد یک چرخش سریع ‏است.» او گفت درخواست پاسخ اعضای شورای امنیت سازمان ملل از ایران «بسیار بی نتیجه است… ‏اما درعین حال آنها مایلند ببینند وزنۀ آمریکا قادر به ایجاد یک تغییر است.»‏

بسیاری از تحلیلگران می گویند فرانسه و انگلستان مایل به پیگیری خط مشی فعلی آمریکا هستند، اینکه ‏تعلیق غنی سازی از سوی ایران پیش شرط گفتگو است. اما برخی قدرت های دیگر به دنبال راه هائی ‏برای برقراری تماس با ایران هستند و امیدوارند از راه رسیدن اوباما به این روند جان تازه ای ببخشد. ‏

اگر دولت جدید آمریکا موفق به یافتن راهی برای گفتگو با ایران بر سر مواردی از منافع مشترک ‏نظیر قاچاق مواد مخدر از مبدأ افغانستان و نیز امنیت مرزهای عراق شود، شانس بروز برخی تحولات ‏افزایش می یابد. ‏

شنون کایل کارشناس عدم اشاعه جنگ افزار هسته ای از مؤسسه تحقیقات بین المللی صلح در استکهلم ‏که گاهی به ایران سفر می کند و آخرین بار برای شرکت در یک کنفرانس دولتی در هفته جاری عازم ‏تهران شده بود، می گوید: «چنین مسائلی مهم هستند و فرصت لازم برای گفتگو درباره مواردی از ‏منافع مشترک را فراهم می آورد که ارتباطی با مسأله هسته ای ندارند.»‏

مجموعۀ افراد اوباما پس از پیروزی 4 نوامبر با کمبود مشاوره روبرو نبوده اند. فراخوان اوباما برای ‏گفتگوی بدون پیش شرط با ایران در خلال همایش های تبلیغاتی که اخیراً آنرا به آغاز گفتگو در سطوح ‏پائینتر تغییر داده، انتظارات هشدار دهنده ای را به دنبال آورده است. ‏

گزارش هائی در سراسر جهان از سوی دیپامات های سابق و کارشناسان هسته ای درباره بازداشتن ‏ایران از تولید تسلیحات هسته ای منتشر شده است. برخی تحلیلگران می گویند دولت بوش زمام امور ‏را ظرف هشت سال گذشته از دست داد و تحریم های اقتصادی کارآیی ناچیزی در مهار ایران از ‏پیگیری اهدافش داشتند. ‏

تحلیلگران بر لزوم تجدیدنظر تیم اوباما نسبت به رفتار، لحن اظهارات و نیز اهداف موجود تأکید کرده ‏اند. ‏

ریچارد دالتون سفیر سابق انگلستان در ایران در فاصله سالهای 2002 تا 2006 می گوید: «ایرانی ها ‏همواره علاقمند به وجود یک دشمن بودند تا نسبت به بقای آرمان های انقلابی خود اطمینان حاصل ‏کنند. اروپائی ها عمدتاً به این نکته رسیده اند که کنار گذاشتن روابط معمول دیپلماتیک، چاره ساز نبوده ‏است و باید شیوه دیگری را در پیش گرفت.»‏

‏«من فکر می کنم نتیجه ای که اروپائی ها تا کنون گرفته اند، رسیدن به این نکته است که آقای اوباما ‏در این روند، انعطاف پذیرتر خواهد بود.» ‏

دولت بوش در مسیر سیاست خود در قبال ایران، تغییرات قابل توجهی را در سال 2008 ایجاد کرد. از ‏نظر بسیاری افراد، این خود صحه گذاشتن بر این حقیقت بود که رویکرد شخصی و تجدید نظر بعدی ‏در این رویکرد از سوی جورج بوش بی ثمر بوده است. صحبت از تغییر رژیم و قرار دادن این کشور ‏در «محور شرارت» رو به خاموشی گذاشت. ایدۀ پاسخ نظامی هم با توجه به نبردهای کنونی در ‏افغانستان و عراق، فراتر از توان و خواست کشورهای غربی است. ‏

والتر پوش ناظر ارشد مؤسسه مطالعات امنیتی اتحادیه اروپا می گوید: «بوش در سال آخر مسؤولیتش، ‏کارهائی می کرد که نسبت به لحن گفتارش در چند سال گذشته بسیار متفاوت بود. اکنون با (از راه ‏رسیدن) اوباما، تمام فضای سیاسی دچار تحول شده است. وقتی اوباما از تمایل خود برای گفتگوهای ‏بدون پیش شرط سخن گفت، توپ به زمین ایرانی ها افتاد.»‏

حالا کسی نمی داند آیا ایران واقعاً مایل به عقب نشستن از برنامه هسته ای خود باشد. آژانس هسته ای ‏هفته گذشته به انتشار تازه هائی از گزارش هسته ای دست زد که دربرگیرنده نتیجه گیری های تکان ‏دهنده ای بود. ایران اکنون به اندازه کافی اورانیوم غنی شده با درجه خلوص پائین برای تهیه یک بمب ‏هسته ای ضمن طی برخی مراحل دیگر را در اختیار دارد. ‏

اینکه آیا ایران این مراحل آخر را هم طی خواهد کرد یا خیر، هنوز یک معماست. ‏


منبع: شیکاگو تریبون- 27 نوامبر ‏



‎ ‎