افشین مولوی
مسؤولان دانشکده مهندسی الکترونیک دانشگاه استنفورد، وقتی در سال 2003 با گروهی از دانشجویان روبرو شدند که با نمرات بی سابقه ای از پس امتحانات ورودی دوره دکترا برآمده بودند، حسابی جا خوردند. اینکه این جوانان پر سر و صدا آمریکائی نبودند، جای تعجب نداشت. دانشجویانی از آسیا و سایر نقاط توانسته بودند مجوز ورود به این دوره را درآمریکا بدست آورند. به گفته مسؤولان استنفورد، نکته شگفت انگیز این بود که اکثریت برگزیدگان از یک کشور و یک دانشگاه خاص آمده بودند: دانشگاه صنعتی شریف در ایران!
دانشگاه استنفورد به مقصد مورد علاقه فارغ التحصیلان دانشگاه شریف تبدیل شده است. بروس ای وولی، رئیس سابق دانشکده مهندسی الکترونیک این دانشگاه می گوید، علت این است که در حال حاضر شریف یکی از بهترین دوره های مهندسی الکترونیک دنیا را در اختیار دارد. با درنظر گرفتن رقبای شریف نظیر دانشگاه های ام آی تی، کالتک و استنفورد در آمریکا، تسینگوا در چین و کمبریج در انگلستان، این افتخار کمی برای آن دانشگاه نیست.
اعتبار دانشگاه شریف نشان می دهد که چگونه درحالی که اظهارات جنجالی محمود احمدی نژاد و رویاروئی هسته ای او با آمریکا در دنیا خبرساز می شود، دانشجویان ایرانی در حال دست و پا کردن اعتبار بین المللی برای خود به عنوان ستاره های علمی هستند. این تنها مسؤولان استنفورد نبوده اند که متوجه این نکته شده اند. در دانشگاه های سراسر کانادا و استرالیا که دریافت ویزا با محدودیت کمتری روبرو است، جذب دانشجویان ایرانی از رونق برخوردار شده است. تعداد دانشجویان ایرانی در کانادا از سال 1985 تا کنون 240 درصد رشد کرده است و در استرالیا هم این تعداد ظرف پنج سال گذشته تا 5 برابر رشد کرده و به نزدیک 1500 نفر رسیده است.
ضمناً دانشجویان دانشگاه شریف و سایر دانشگاه های معتبر ایران نظیر دانشگاه تهران و دانشگاه فنی اصفهان به بازیگران مهم المپیادهای علمی بین المللی تبدیل شده و جوائز فیزیک، ریاضی، شیمی و مسابقات ربوتیک را به خانه برده اند. بدلیل همین موفقیت های اخیر بود که اصفهان به تازگی میزبانی المپیاد بین المللی فیزیک را به عنوان افتخاری که نصیب هیچ کشور دیگری در خاورمیانه نشده، برعهده گرفت چرا که هیچیک از کشورهای همسایه ایران از کیفیت علمی دانشجویان ایران برخوردار نیستند.
شرکت های فنی غربی هم از قافله عقب نمانده و شروع به جذب آنها کرده اند. شرکت های بزرگ از گوگل گرفته تا یاهو، و نیز مؤسسات تحقیقاتی غرب به استخدام صدها نفر از فارغ التحصیلان ایرانی روی آورده اند. برندگان المپیادها از جذابیت ویژه ای برخوردارند. به گزارش مطبوعات ایران، 90 درصد آنها برای تحصیلات تکمیلی یا کار از کشور خارج می شوند.
دانشگاه شریف در سال 1965 توسط پادشاه سابق ایران و درحالی که قصد تأسیس یک مؤسسه عالیرتبه علمی و فنی را داشت، بنیان نهاده شد. چهارچوب آن هم مطابق با راهنمای مشاوره ام تی آی تنظیم شده و بسیاری از اعضای دانشکده های آن را تحصیلکرده های آمریکا تشکیل می دادند. (بر اساس اطلاعات مؤسسه بین المللی آموزش، ایرانی ها در دوره شاه بزرگترین گروه دانشجویان خارجی مشغول به تحصیل در آمریکا را تشکیل می دادند.) رمز دیگر موفقیت دانشگاه شریف هم به سیستم دبیرستان ایران مربوط می شود که دانش آموزان را با مقدمات علوم آشنا می سازد. این چیزی است که آمریکائی ها تا پیش از کالج و دبیرستان آنرا تجربه نمی کنند.
از طرف دیگر موفقیت ایران بازتابی از تراژدی موجود در کشور است: دانشجویان ایرانی چیزی بیش از این نمی خواهند که به محض فارغ التحصیلی از آنجا دور شوند. این برای دانشگاه ها و شرکت های خارجی یک فرصت است اما از سوئی، به معنای فرار جدی مغزها از جمهوری اسلامی است. رامین فرجاد یکی از فارغ التحصیلان شریف در سال 1997 که اکنون مقام اجرائی در آکوانتینای سیلیکون ولی (منطقه ای در سانفرانسیسکو و مرکز شرکت های متعدد الکترونیک) است گفت برای فارغ التحصیلانی ایرانی شغل کافی وجود ندارد. بدتر اینکه دانشجویان ستاره ایرانی که قصد ماندن در کشور برای به راه انداختن حرفه ای را دارند، از چشم داشت مسؤولان دولتی به مزایای آنها و مانع تراشی های این افراد شکایت دارند. خیلی از ایرانی ها که از پس مهاجرت به غرب بر نمی آیند، رهسپار دوبی می شوند. همانطور که یکی از فارغ التحصیلان شریف در این شهر بندری می گوید: «به تحصیلات ما در اینجا به نحو مناسبی ارج گذاشته می شود. به ما فرصت موفقیت داده شده است. در ایران، جلوی ما گرفته می شود.»
این مشکلات طاقت فرسا، نوید خوشی را برای آینده ایران نمی دهد. این درست است که تعداد بیشماری از دانشجویان نخبه در سالهای اخیر شکل گرفته اند و اینکه تاریخ این کشور مملو از کامیابی ها و چهره هائی نظیر ابن سینا- برجسته ترین دانشمند دنیا در قرون وسطی-، محمد خوارزمی- کاشف الگوریتم ریاضی در قرن نوزدهم- و عمر خیام- منجم و ریاضیدان پرآوازه بوده است. اما اگر جمهوری اسلامی مسیرش را به زودی تغییر ندهد، تمام آن تاریخ و قابلیت ها بر باد خواهد رفت.
منبع: نیوزویک - 9 اوت