پس از ابراز نگرانی ها درباره خشکسالی و بحران بی آبی در ایران و درحالی که برخی منابع این موضوع را یکی از چالش های امنیتی جمهوری اسلامی در سال های پیش رو می دانند، رحیم صفوی مشاورنظامی آیت الله خامنه ای از دستور وی برای کنترل آب های مرزی و همچنین شیرین سازی آب دریاهای خزر، عمان و خلیج فارس خبرداده است.
سرلشگر پاسدار رحیم صفوی در بازدید از نیروگاه های خورشیدی برق منطقه ای خراسان رضوی گفته: “بحران آب و انرژی ارتباط تنگاتنگی با امنیت ملی و دفاع ملی، آسایش و پیشرفت دارد و از مباحث اصلی کشور به شمار می رود. در دو بخش آب و انرژی، دو پیشنهاد برای رهبری فرستادیم و ایشان هر دو پیشنهاد را برای اجرایی شدن به دولت دستور داده‌اند.”
به گفته او “کنترل آبهای مرزی در بخش آب، و در بخش انرژی استفاده از انرژی‌های خورشیدی” از جمله تاکیدات رهبر جمهوری اسلامی در این ارتباط بوده است.
او با گفتن اینکه “مشکل در مسائل مدیریتی و راهبردی است که با عزم دولت و حمایت مجلس این قبیل مشکلات بر طرف خواهد شد” تاکید کرده: “در بخش آب مسئولین مملکت نگرانی هایی دارند که مجبور هستیم به سمت تولید آب شیرین از منابع دریای عمان، خلیج فارس و دریای خزر حرکت کنیم که برای این کار و تولید آب شیرین می بایست انرژی خورشید را به ساحل دریا ببریم.”
این اظهارات دستیار نظامی و مشاور عالی آیت الله خامنه ای در حالی است که به نظر می رسد کنترل آب های مرزی و همچنین شیرین کردن آب دریا برای مصرف نیز همراه با چالش های امنیتی و همچنین اقتصادی همراه باشد. کنترل آب های مرزی در استانهای شرقی وغربی کشور که به کشورهای همسایه سرازیر می شود می تواند در صورت مسدود سازی راه آن مشکلاتی میان ایران و همسایگان، به ویژه در شهرهای مرزی بوجود بیاورد و از سویی دیگر بنا بر گفته مقامات دولتی شیرین سازی آب دریا نیز به دلیل هزینه بالا برای مصرف مقرون به صرفه نخواهد بود.
۳ خردادماه سال جاری وزیر نیرو در این ارتباط گفته بود: “شیرین کردن و انتقال آب دریا کاری هزینه‌بر است و انجام این کار با اعتبارات دولتی ممکن نیست اما این امر با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی امکان‌پذیر است.”
حمید چیت چیان در این ارتباط تاکید کرده بود: “شیرین کردن هر متر مکعب آب ۶۰ سنت یعنی حدود ۲۴ هزار ریال هزینه دارد و اگر بنا باشد این یک متر مکعب آب صرف تولید محصولات کشاورزی شود که تنها ۱۰ هزار ریال برای ما بازده اقتصادی به همراه دارد، این کار به هیچ وجه عقلانی نیست.”
او با گفتن اینکه “ بحث شیرین کردن و انتقال آب دریا در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد” همچنین اضافه کرده بود: “ با توجه به این امر شیرین کردن آب دریا و استفاده از این آب در بخش کشاورزی مقرون به صرفه نیست اما در بخش صنعت و برای آشامیدن می‌توان از آن استفاده کرد.”
این درحالی است که در سال ۱۳۸۹ مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب از دستور محمود احمدی نژاد به قرارگاه خاتم الانبیای سپاه برای شیرین کردن آب دریای خزر و انتقال آن به استانهای مرکزی از جمله سمنان خبرداده بود؛ موضوعی که به سرانجام نرسید.
البته در سال ۲۷ فروردین ۱۳۹۱ نیز محمدرضا عطارزاده معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا خبرداده بود که عملیات اجرایی طرح شیرین سازی و انتقال آب دریای خزر به حوضه فلات مرکزی ایران، ۲۸ فروردین با حضور مقام های عالی کشور آغاز می شود که این موضوع هم علی رغم قراردادها بین سپاه و دولت و صرف، هزینه نتیجه ای در بر نداشت.
بحران امنیتی آب
بحران کمبود آب و خشکسالی از زمستان سال گذشته توسط مقامات جمهوری اسلامی در سطح رسانه ها مطرح شده،هرچند پیش از آن کارشناسان بارها در این ارتباط هشدار داده بودند.
در دی ماه سال گذشته معاون نظارت بر بهره برداری شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور به صراحت اعلام کرد که “ در حال حاضر ۵۱۷ شهر در معرض تنش آبی قرار دارند و حدود ۵۴ متر معکب در ثانیه کمبود آب در کشور داریم.”
حمید رضا تشیعی همچنین گفته بود:” در پی تداوم خشکسالی ها و کاهش بارندگی ها نسبت به سال قبل در حوزه های آبریز کشور، بیش از ۴۰درصد افتِ روان آبهای سطحی داشته ایم و ظرفیت آبی برخی از سد ها نیز به کمتر از ۳۰ درصد رسیده است که این وضعیت در کلان شهرها به دلیل وابستگی آنها به منابع آبهای سطحی بسیار نگران کننده تر است.”
۲۷ فروردین ماه سال جاری نیز او در اظهاراتی خبرداد که “در شرایط کنونی ۳۷ میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض تنش آبی قرار دارند که این میزان ۵۰ درصد جمعیت کشور را شامل می شود.”
رحیم میدانی در این ارتباط تاکید کرده بود که “تهران، اراک، اصفهان، شیراز، قزوین، قم، کرج، کرمان، مشهد، همدان و یزد کلانشهرهایی هستند که هم اکنون در تنش آبی قرار دارند.”
اما در اردیبهشت ماه سال جاری وزیر نیرو در دولت حسن روحانی برای توضیح درباره کمبود آب در مجلس حاضر شدو گفت: “مصرف آب در کشور ما ۹۶ هزار میلیارد متر مکعب است که با توجه به اینکه ۱۲۰ میلیارد متر مکعب آب تجدیدشونده در کشور داریم، یعنی ۸۰ درصد از منابع آب تجدید شونده را استفاده می‌کنیم که بر اساس تعریف‌ها اگر بیش از ۶۰ درصد باشد آن کشور در مرحله بحران قرار دارد، لذا ما در مرحله بحران آب هستیم.”
حمید چیت چیان افزوده بود: “خشک شدن تالاب‌ها و دریاچه‌های داخل کشور، بحران منابع آب زیرزمینی، روان‌آب رودخانه‌ها که طی ۱۰ سال گذشته به ۴۶ درصد رسیده و افزایش نیاز آب از نشانه‌های خشکسالی در کشور است اگر وضعیت مصرف آب همین‌گونه ادامه پیدا کند، وضعیت حاد ما حادتر خواهد شد.”
او همچنین تاکید کرده بود که “کمبود آب در برخی مناطق کشور منجر به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شده است و در برخی موارد نیز به مسائل امنیتی کشیده شده است.”
