اقتصاد ایران هنوز روی پایه استواری نیست وهمچنان در برابر چشم اندازهای بیم آور و امیدبخش که با نتیجه های محتمل
مذاکرات هسته ای پیوند می خورند، لرزان است. آمار دولتی از کاهش نرخ تورم به میزان حداقل ۱۷ درصد خبر می دهند؛ اما خبری از گشایش در رشته های گوناگون صنعت و تولید نیست. بخش مسکن با رکود روبروست و بازار بورس تهران که هر از گاه از جهش های غیر معمول بازارهای بورس برخوردار است تقریباً به حالت تعطیل درآمده است. در مورد مجموعه ای از این رویدادها و مسائل مرتبط با آنها با هوشنگ ادهمی، رئیس هیات مدیره شرکت توسعه معادن روی و از اعضای اتاق های بازرگانی ایران و تهران “روز” گفتگویی انجام داده است.
ادهمی از نام های شناخته در صنعت روی است و مدتی پیش از این در میان سی میلیاردر ایران در رسانه های داخل منتشر شد. او بعداً در مصاحبه با یکی از سایت های اصولگرا گفت که این فهرست اسامی جهت دار بوده. نشانه اش هم اینکه هر سی نفر اعضای اتاق بازرگانی بوده اند. هوشنگ ادهمی از روندهای سیاست های کلان اقتصادی راضی است و در باره انتخابات اخیر اتاق بازرگانی تهران که کم حاشیه هم نبود وانتخابات آتی اتاق ایران زیاد مایل به گفتگو نبود.
از او می پرسم در باره یک تصویر کلی از موقعیت فعلی اقتصاد ایران، و محتمل ترین چشم انداز آینده آن می پرسم؟
الان من می توانم بگویم که با آمدن دولت آقای روحانی و وضعیتی که حاکم شده است؛ گسترش دامنه تورم محدود شده و آن نوسانات شدید نرخ ارز و افزایش بی رویه قیمت کالاها می توان گفت که متوقف شده. اما هنوز رونق اقتصادی آغاز نشده است. یعنی مشکل اشتغال و بیکاری هنوز موجود است. کارخانه هایی که تعطیل شده اند هنوز نتوانسته اند آغاز به کار کنند؛ انگیزه ها برای سرمایه گذاری های جدید هم هنوز کافی نیست. چیزی که هست جهت سیاستگذاری دولت نشان می دهد که دارد در همه زمینه ها تلاش می کند.
مثلاً در کدام زمینه ها؟
مثلاً در زمینه مسکن تلاش می کنند که با افزایش وام مسکن، بازار مسکن را از رکود نسبی خارج کنند. به عنوان یکی از راهکارها، این می تواند باعث افزایش قدرت خرید مردم و بازگشت رونق به این بازار شود. در سایر رشته های تولید هم همینطور ولی هنوز نمود عینی نیافته اند که بشود در باره آنها صحبت کرد.
و در بازار بورس چه اتفاقی افتاد؟ در حالیکه در فرودین ماه صحبت از سرازیر شدن نقدینگی به این بازار بود ناگهان همه چیز متوقف شد؟
بله! با اعلام نتیجه توافقنامه لوزان که خوب قبل از عید نوروز بود، قیمت سهام به سرعت بالا رفت و حجم زیادی از پول وارد بورس شد. میزان ورود پول بیسابقه بود اگر نگاه کنید صحبت از جابه جایی ۳ ممیز ۶۲ میلیارد سهم است و ارزش معاملات به بیش از ۷ ممیز ۶۴ هزارمیلیارد ریال رسید. به من هم پیشنهاد دادند که برای خرید سهم وارد بشوم، من گفتم نه! همینطور که قیمتها در نتیجه این هیجان بالا رفته است، پایین خواهد آمد.
آیا بخشی از این نقدینگی از خارج وارد شده بود؟
من نمی دانم. شاید! به هر حال اینجا ریال وارد می شود! یعنی یک موج هیجانی که ناشی از اخبار توافق هسته ای بود موجی هم در بورس ایجاد کرد و مبالغ زیادی را وارد این بازار کرد و باز به همان ترتیب وقتی اخبار دیگری رسید که می گفت خیر! هنوز توافق قطعی نشده است، این روند برگشت خورد و این پول خارج شد. و همیشه همینطور است که سرمایه هنگام خارج شدن شتاب بیشتری می گیرد. برای ورود اگر احتیاط هایی می کنند، محاسباتی انجام می دهند، موقع خروج همه عجله دارند که زودتر فرار کنند و همین سرمایه های دیگر را نیز به فرار تشویق می کند و باعث می شود که اگر ده تومن وارد شده بود، حالا بیست تومان خارج شود.
و اینکه آقای فطانت رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، امروز در گفتگویی اعلام کرد که تا پایان خرداد ماه عرضه سهام جدید نخواهیم داشت، در ارتباط با انتظار نتیجه مذاکرات هسته است؟
شاید! البته من هنوز این خبر را ندیده ام. اما از آنجایی که تا آن زمان مذاکرات باید به نتیجه رسیده باشد، می تواند اعتماد ها بار دیگر به بازار بورس جلب شود و موج دیگری را ایجاد کند.
ولی ایجاد موج تازه آیا نمی تواند کاذب و بار دیگر هیجانی باشد؟ آیا مدیریتی برای آن هست؟
طبیعت بازار بورس این است که از سیاست تأثیر می گیرد. در بیشتر کشورها هم همینطور است. مثلاً با نوسان قیمت نفت و حامل های انرژی بازار های بورس دچار نوسان می شوند و نوسانات قیمت انرژی هم عمدتاً تحت تأثیر مسائل سیاسی هستند. به هر حال بازارهای بورس در مقابل سیاست های اقتصادی و سیاست های دیگری که دولت ها اعمال می کنند حساس هستند. از طرفی وقتی بازار در اثر هر مسئله ای راکد شود گشایش دوباره بازار همیشه یک پتانسیل خود بخودی دارد. یعنی به طور طبیعی همان روزی که باز بشود، موجی را ایجاد خواهد کرد. حالا برای کنترل و مدیریت بازار چه سیاستهایی را در نظر دارند، آیا آن سیاست ها درست است یا نه، من این را نمی دانم.
آقای ادهمی! بانک مرکزی در ماه جاری، از کاهش نرخ سود سپرده های بانکی خبر داد. ارزیابی شما از این اقدام چیست؟ آیا آن را سیاستی در جهت گشایش اوضاع اقتصادی می بینید؟
بله! مدتها بود که تصمیم به این کار داشتند و به نظر من این مسیر درستی در جهت دادن به رونق اقتصادی است و می تواند تولید را تضمین بکند. بانک ها که پولی از خودشان ندارند. سپرده های مردم را می گیرند و به تولید کننده یا تاجر وام می دهند. وقتی ۲۰ تا ۲۵ درصد سود سپرده به مردم می‌دهند همان بهره را می‌خواهداز تولید کننده یا تاجر بگیرد توی تجارت شاید سود باد آورده زیاد باشد و مشکلی نباشد که بهره زیادی به مردم بدهد و بهره زیادی هم از تجار بگیرد ولی در چرخه تولید این پول دیگر به این شکل نمی‌چرخد. یعنی شما تصور کنید که یک تولید کننده بخواهد با نرخ ۲۵ یا ۳۰ درصد وام بگیرد! یعنی او باید حتماً ۵۰ در صد سود بکند که بتواند این وام را پرداخت کند. مگر تولید چقدر سود دارد؟ چنثن سودی در تولید نیست. سود تولید در ایران نهایتاً ۱۰ تا ۱۵ درصد است. آن کسی که می‌تواند به قول معروف “فول” سود داشته باشد، ۲۵ تا ۳۰ درصد سود می برد.
و حالا با پایین آوردن نرخ سود سپرده نرخ بهره وام را هم پایین آورده اند؟
بله به تناسب آن نرخ وام هم پایین می اید. به نظر من در کل اقتصاد کاهش سود سپرده و کاهش بهره وام بانکی معقول است و به تولید یاری می رساند و حتا مثبت تر است که مردم را تشویق کنند که به جای آنکه پولشان را به حالت سپرده به بانک بدهند، بیاورند در مسیر تولید، در مسیر بورس. یعنی مستقیماً ببرند در سیستم سرمایه گذاری.
به عنوان آخرین پرسش، در استانه برگزاری انتخابات اتاق بازرگانی ایران هستیم. چه مسیری و یا چه شمایی از نتایج آن دارید؟
می خندد! کار آسانی نیست. باید منتظر شد و دید. ولی روند ها رو به جلو ست. عقب گرد نداشته است.
انتخابات اتاق های بازرگانی کشور اواخر فروردین ماه برگزار شد و اظهارات ضد و نقیض هم در باره ان کم نبود. به عنوان یکی از اعضای اتاقهای بازرگانی ایران و تهران، انتخابات ماه گذشته اتاق تهران را چگونه ارزیابی می کنید.
ببینید! من فکر می کنم نتیجه انتخابات مطابق انتظارعمومی نبود. شما ارزیابی من را از نتیجه می خواهید؛ می گویم نتیجه همیشه رو به جلو بوده است.
یعنی شما از نتایج انتخابات به عنوان یک رأی دهنده راضی بودید؟
خوب رضایت یعنی چه؟ با چه مقایسه بکنم که بگویم راضی هستم یا نه!
با انتخابات گذشته
ببینید شما آری یا نه از من می خواهید! اگر شما از من بپرسید حالا که تورم کاهش پیدا کرده ولی رونق اقتصادی نیست، آیا شما راضی هستید؟ خوب کارخانه من تعطیل است از چی راضی باشم؟ ولی روند را من مثبت می بینم.
