آیت‌الله علی خامنه‌ای، بالاترین مقام سیاسی ایران، به پیشنهاد پرزیدنت باراک اوباما برای بهبود روابط با ایران پاسخ داده است. به گفته یک دیپلمات ایرانی، آقای اوباما در ماه اکتبر نامه‌ای برای ایران فرستاد که در صورت حل و فصل مسئله هسته‌ای احتمال همکاری دو کشور در نبرد علیه داعش را بالا می‌برد. این دیپلمات می‌گوید، پاسخ رهبر ایران محترمانه، اما غیرتعهدآور بوده است.
مقامات ارشد کاخ سفید از تایید چنین نامه‌ای خودداری کرده اند اما خبرها حاکی از آن است که در دوره اول ریاست‌جمهوری اوباما نیز نامه دیگری نیز از جانب آقای خامنه‌ای برای او ارسال شده است.
به گفته مقامات آمریکا که این مکاتبه را رویت کرده‌اند، محور کلی نامه ظلم‌هایی بوده که به زعم رهبر ایران، در شصت سال گذشته آمریکا در حق ایران روا داشته است. مقامات کاخ سفید تایید کردند که رئیس جمهور آمریکا نامه را در سال ۲۰۰۹ دریافت کرده است.
کاخ سفید و دولت ایران هیچ‌کدام رسما مکاتبات بین دو رهبر را تایید نکرده‌اند. با این حال، مقامات ایرانی در ماه‌های اخیر به رسانه دولتی این کشور گفته‌اند، تعدادی از نامه‌های آقای اوباما پاسخ داده شده اما اشاره‌ای به مقام پاسخ‌دهنده نکرده‌اند.
علی شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی ایران در ماه نوامبر گفت: “نامه‌های رئیس‌جمهور آمریکا سابقه چندساله دارد و در مواردی به آن نامه‌ها پاسخ داده شده است.” وی افزود، بین سیاست‌های عنوان شده در نامه‌ها و اقدامات آمریکا تناقض وجود دارد.
این نامه‌ها یخ سی‌وچندساله بین دو کشور را مقداری آب کرده و آقای خامنه‌ای احتمال مصالحه با آمریکا را منتفی ندانسته است. این موضوع امید کاخ سفید برای از سرگیری روابط، در دوره پرزیدنت اوباما را بالا برده است. یکی از مقامات کاخ سفید که نامه را دیده است می‌گوید: “او در را باز گذاشته است.”
حالا این تلاش‌ها بر سر دوراهی قرار دارد. آقای اوباما این ماه گفت، یا مذاکرات هسته‌ای با ایران تا ۳۱ مارس به نتیجه می‌رسد یا این‌که واشنگتن اقدامات لازم، از جمله احتمال حمله نظامی را به منظور جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در دستور کار قرار خواهد داد.
آقای اوباما گفته است، شکست مذاکرات می‌تواند به بی‌ثباتی خاورمیانه دامن بزند و تلاش‌های آمریکا برای مبارزه با داعش را، که تهران نیز درگیر آن است، تضعیف کند.
آقای خامنه‌ای علائم متناقضی به سمت غرب فرستاده است. او هفته گذشته عنوان کرد که از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای حمایت می‌کند. بسیاری از مذاکره‌کنندگان ایران از جمله محمدجواد ظریف، تحصیل‌کرده آمریکا هستند و این اعتقاد وجود دارد که آنها از احیای روابط با واشنگتن حمایت می‌کنند.
اما در همان سخنرانی شرایطی را برای توافق قید کرد که یکی از آنها سرعت لغو تحریم‌های غرب است که قطعا مورد قبول کاخ سفید، کنگره و مقامات آمریکایی نخواهد بود. وی گفت: “بنده با توافقی که بتواند انجام شود موافقم، البته توافق بد نه. توافق نکردن بهتر از توافقی است که ناقض منافع ملی ما باشد.”
آقای خامنه‌ای در پاسخ مکتوب خود از اتحاد طولانی‌مدت نظامی واشنگتن با محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران و حمایت از صدام حسین در جنگ هشت ساله ایران و عراق شکایت کرده است.
برخی از مقامات دولت آمریکا اعتقاد دارند، همین که رهبر ایران به نامه پاسخ داده است نشان‌دهنده تمایل وی برای مصالحه در پرونده هسته‌ای است. نه او و نه آیت‌الله خمینی تاکنون بصورت مستقیم با رئیس‌جمهور آمریکا ارتباط نداشته‌اند.
به گفته مقامات ایران و آمریکا، آقای خامنه‌ای هرگز به نامه دوم آقای اوباما در سال ۲۰۰۹ پاسخ نداده است. مقامات دولت آمریکا، ایران را به تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری که محمود احمدی‌نژاد را در سمت خود نگهداشت، متهم کرده بودند.
انتخاب حسن روحانی به ریاست‌جمهوری ایران در سال ۲۰۱۳، جان تازه‌ای به روند دیپلماتیک بین دو کشور دمید. همان سال آقای اوباما مکالمه تلفنی ۱۵ دقیقه‌ای با آقای روحانی انجام داد و حالا جان کری، وزیر خارجه آمریکا بطور متناوب بر سر مسئله هسته‌ای این کشور با جواد ظریف وزیر خارجه ایران دیدار می‌کنند.
به گفته یک دیپلمات ایرانی، آقای خامنه‌ای در پاسخ به آخرین نامه رئیس‌جمهور آمریکا عنوان کرده است، بهبود روابط تنها بر پایه اعتماد متقابل ممکن است.
کریم سجادپور، تحلیلگر امور ایران در بنیاد صلح بین‌المللی کارنگی می‌گوید: “آقای خامنه‌ای با مذاکرات هسته‌ای برخورد سه بخشی داشته است. حمایت از مذاکرات، تضعیف مذاکره‌کنندگان با ایجاد خطوط قرمز ناممکن و آماده کردن کشور برای اقتصاد مقاومتی که به معنای عدم توافق است.”
منبع: وال استریت ژورنال - 13 فوریه 2015
