در حالی که تنش ها میان تهران و تل آویو بر سر برنامه اتمی، پس از مذاکرات استانبول نیز ادامه دارد، دیروز رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح اسرائیل در مواضعی بی سابقه گفت تصور نمی کند جمهوری اسلامی تصمیم به ادامه ساخت سلاح اتمی داشته باشد؛ آن هم در حالیکه همتای روسی وی از احتمال تولید سلاح اتمی در ایران سخن گفته است. در چنین فضایی رئیس مجلس هشتم خواستار تقویت فرهنگ “شهادت و مجاهدت” شده و امام جمعه مشهد از خواندن نماز مغرب توسط “بچه های ما” در مذاکرات اخیر استانبول استقبال کرده است.
“امسال سال بحرانی است.” این را روز گذشته بالاترین مقام نظامی اسرائیل در گفتگو با آموس هارل، روزنامه نگار هاآرتص مطرح کرد. ژنرال بنی گاتس با اشاره به اینکه برنامه اتمی جمهوری اسلامی ابعادی منفی دارد و بر منطقه و جهان تاثیر می گذارد،گفته است: “مشکل الزاما در 31 دسامبر 2012 متوقف نمی شود…. یا ایران باید برنامه خود را به سمت صلح آمیز بودن هدایت کند، یا دنیا ـ و شاید ما ـ باید کاری بکنیم.”
اما مهمترین گزاره رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح در این مصاحبه آنجایی است که وی بر خلاف سیاستمداران تل آویو می گوید به باور او “جمهوری اسلامی تصمیم به ادامه ساخت بمب اتمی ندارد.”
اگر خامنه ای بخواهد
وی به نقش مهم رهبر جمهوری اسلامی در تصمیم گیری برای ساخت سلاح اتمی اشاره می کند و می گوید: “از دیدگاه ایران، اگر رهبر مذهبی، آیت الله علی خامنه ای بخواهد، برنامه اتمی را تا فن آوری بمب اتمی گسترش خواهد داد. ” با این حال ژنرال گاتس خاطرنشان می کند: “نخست باید این تصمیم گرفته شود.” وی در این ارتباط می گوید: “این تصمیم در صورتی گرفته می شود که خامنه ای تصور کند که از مواجهه با پاسخ مصون خواهد ماند. من معتقدم این یک اشتباه بزرگ خواهد بود.”
از پاییز سال گذشته، همزمان با انتشار دو مقاله در روزنامه های گاردین و هاآرتص پیرامون نقشه اسرائیل برای حمله هوایی به تاسیسات اتمی جمهوری اسلامی، ناظران معتقدند خطر درگیری نظامی طرفین به بالاترین حد خود از زمان افشای برنامه اتمی نظام در یک دهه گذشته رسیده است.
اظهارات این مقام اسراییلی در حالی مطرح می شود که دو سال پیش رهبر جمهوری اسلامی با انتشار فتوایی ساخت سلاح های اتمی را حرام اعلام کرده بود؛فتوایی که حامیان حکومت می گویند هنوز پا بر جاست و چند هفته پیش از مذاکرات اخیر اتمی در استانبول هم بار دیگر در رسانه های داخلی و خارجی مطرح شد. سعید جلیلی مذاکره کننده ارشد اتمی هفته پیش از این فتوا به عنوان ظرفیت بزرگ اتمی جمهوری اسلامی یاد کرده بود.
ژنرال گاتس بر این باور است که “رهبری ایران شامل افرادی بسیار منطقی است” و می افزاید: “اما موافقم که چنین توانمندی در دستان بنیادگرایان اسلامی که در لحظاتی بخصوص می توانند محاسبات متفاوتی داشته باشند، خطرناک است.”
بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل اما ناراضی از مذاکرات اخیر، گفتگو میان تهران و غرب را “هدیه ای” به جمهوری اسلامی دانسته و در اظهاراتی متفاوت با تحلیل رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح اسرائیل از ساختار قدرت در تهران،گفته بود که جمهوری اسلامی ایدئولوژی اش را به بقا ترجیح می دهد.
در چنین فضایی دو روز پیش علی لاریجانی با عبدالکریم مشرقی، رئیس جمعیت دوستی فلسطین و ایران دیدار کرد تا از او بشنود: “اینک نابودی اسرائیل یک رویا نیست بلکه گام‌های بلندی در این مسیر برداشته شده است.”
او این اظهارات را پس از آن بیان کرد که لاریجانی از وی خواست تا فرهنگ “شهادت و مجاهدت” علیه اسرائیل را در فلسطین تقویت کند.
روسیه: احتمال تولید بمب اتمی وجود دارد
همزمان با مواضع معتدل بالاترین مقام نظامی اسرائیل، همتای وی در روسیه اما در اظهاراتی متفاوت گفته است: “احتمال تولید سلاح هسته ای توسط ایران وجود دارد که آن تهدیدی برای روسیه و اروپا محسوب می شود.”
ژنرال نیکلای ماکاروف، با استقبال از استقرار “سیستم دفاع ضد موشکی” ناتو در ترکیه گفته است: “اگر این سلاح در دست تندوها قرار گیرد، در آن زمان تهدید بین المللی می شود.”
این مواضع در حالی بیان می شود که سران سیاسی در کرملین همواره خواستار نرمش دنیا در برابر برنامه اتمی جمهوری اسلامی بوده اند.
مقامات سیاسی در مسکو به همراه دیگر اعضای 1+5 پس از پایان مذاکرات اتمی اخیر، از مواضع جمهوری اسلامی استقبال کرده اند؛ مذاکراتی که قرار است سوم خرداد در پایتخت عراق پیگیری شود.
دور نخست این مذاکرات ظهر و عصر شنبه گذشته در استانبول برگزار شد. ناظران از لبخند طرفین پس از اتمام بحث بر سر بحران اتمی تهران خبر داده بودند. نه دیپلمات های جمهوری اسلامی و نه کمیسر سیاست خارجی اتحادیه اروپا سخنی پیرامون مباحث مطرح شده در مذاکرات استانبول مطرح نکرده اند. در گفتگوهای دو سال پیش کاترین اشتون پس از بیرون آمدن از جلسه مذاکرات به خبرنگاران گفته بود “کاملا ناامید” شده است.
علم الهدی: قدرتمندان منتظر بچه ها ما شدند
مذاکرات استانبول نه از منظر سیاسی بلکه از منظر “اعتقادی” هم مورد تحسین امام جمعه مشهد قرار گرفته است. آیت الله احمد علم الهدی از عدم ورود همزمان سعید جلیلی و همراهانش با مذاکره کنندگان 1+5 به نوبت دوم گفتگوها به خاطر “نماز مغرب” سخن گفته و خاطرنشان کرده است: “طبق اخبار اعلام شده می بایست دو گروه ایرانی و 1+5 به صورت همزمان وارد سالن مذاکره می شدند که به علت مصادف شدن ورود طرفین مذاکرات با زمان اذان مغرب، این اتفاق رخ نداد.”
آیت الله علم الهدی، روحانی افراطی در حمایت از این رفتار دیپلمات های جمهوری اسلامی و نمازخواندن آنها در جریان مذاکره گفته است: “در این مدت، کشور های اتمی و قدرتمند دنیا منتظر بچه های ما شدند تا همزمان وارد سالن شوند.”
گرچه ناظران می گویند بر اساس سنت دیپلماتیک، پروتکل مذاکرات پیش از برگزاری هماهنگ می شود و دیپلمات های مسلمان پیش از آغاز مذاکرات برنامه نماز را به اطلاع هماهنگ کنندگان جلسه می رسانند.
در هر حال امام جمعه مشهد این “توکل و استعانت از خداوند” را مثبت ارزیابی می کنند چرا که معتقد است باعث “پیشرفت مذاکرات به نفع طرف ایرانی” شده است، آن هم “به گونه ای که صلابت و اقتدار ایران را به دنبال داشت.”
