دولت اوباما درهفته های اخیر در باره احتمال رسیدن به توافقی در مورد برنامه هسته ای ایران ابراز خوشبینی کرده بود. مذاکرات پایان هفته در بغداد باید چنین انتطاراتی را کاهش داده باشد. مذاکره کنندگان ایران از پذیرفتن بسته پیشنهادی آمریکا و پنج کشور دیگر غربی برای اعتماد سازی خودداری کردند و خواهان به رسمیت شناختن حق این کشور برای غنی سازی اورانیوم شدند؛ امتیازی که آمریکا می گوید حاضر است آن را بپذیرد. تنها توافق انجام شده برگزاری نشست دیگری در ماه آینده در مسکو بوده است.
تا کنون طولانی شدن دیپلماسی به نفع دو طرف بوده است. ایران می تواند به برنامه هسته ای خود ادامه دهد: گزارشات بازرسان بین المللی حاکی از آن است که ایران به افزودن سانتریفوژها در سایت زیرزمین فردو ادامه می دهد. آمریکا و متحدان آن هم با نزدیک تر شدن تاریخ اعمال تحریم های بیشتر در پایان ماه ژوئن، بهانه کافی برای این کار پیدا خواهند کرد. هر دوطرف مایل به جلوگیری از حمله نظامی اسرائیل به تاسیسات هسته ایران هستند، که بعید است در دوره ادامه مذاکرات بتواند انجام شود.
آنچه مذاکرات بغداد نشان داد این بود که طرف ایرانی نتوانست نشان دهد که رژیم تحت رهبری علی خامنه ای تصمیم استراتژیک به رسیدن به توافق را اتخاذ کرده است. به عوض آن، تهران به دنبال چیزی بود بدون اینکه چیزی در مقابل آن ارائه دهد: یعنی قبول غنی سازی اورانیوم از سوی غرب در برابر اینکه ایران قول دهد که ساخت سلاح هسته ای را دنبال نمی کند و با بازرسان بین المللی همکاری می کند.
در واقع در پیمان ان پی تی هیچ «حقی» برای غنی سازی اورانیوم پیش بینی نشده است و قطعنامه های مکرر سازمان ملل نیز خواهان توقف غنی سازی توسط ایران شده است. دولت اوباما به درستی گفته است که پذیرفتن غنی سازی اورانیوم توسط ایران را در انتهای مذاکرات می پذیرد؛ حتی در آن مرحله هم چنین امتیازی پر خطر خواهد بود و مورد قبول اسرائیل نخواهد بود.
در حال حاضر مساله آن است که حتی توافق کوتاه مدتی برای خریدن وقت عملی است یا نه. خوش بینی دولت آمریکا بر این پایه بیان شده بود که ایران با توقف بخش پیشرفته غنی سازی اورانیوم خود موافقت کند و ذخیره اورانیوم غنی شده خود را به خارج بفرستند و عملیات غنی سازی در فردو را متوقف سازد و درازای آن غرب قطعات هواپیما و سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران را در اختیار ایران قرار دهد. ایران در مذاکرات بغداد این پیشنهاد را یک جانبه خوانده و خواهان برداشتن بخش مهمی از تحریم ها در برای توقف غنی سازی شده است.
این خواسته نیز ظاهرا برای غرب غیر قابل پذیرش است. تحریم ها که رژیم ایران را بطور جدی تحت فشار قرار داده است باید تا زمان برطرف شدن خطر فعالیت های هسته ای ایران بر جای بماند. احتمال تسلیم شدن خامنه ای به این امر دور از ذهن است.
هرچند رسیدن به توافقی مقدماتی برای جلوگیری از اقدامات نظامی علیه ایران مطلوب به نظر می رسد، ولی نمی توان به ایران زمان نامحدودی برای ساخت و بکار گیری سانتریفوژ ها داد. دور بعدی مذاکرات قطعا باید سازنده تر باشد.
منبع : واشنگتن پست – 26 مه
