فیلم روز♦ جشنواره

نویسنده
رضا بهاری

آدم های بیست – فیلمی که در جشنواره فیلم فجر به نمایش در امد - از اجتماع کنده شده اند. آنها در تلاش ‏نیستند که موقعیتی بهتر را کسب و تجربه کنند آنها نگران بقا هستند. بقایی که هیچ شرایط خوبی پس آن نهفته ‏نیست.‏

bist1.jpg

نگاهی به فیلم بیست
‎ ‎پرنده های قفسی‎ ‎

رضا کاهانی سینما را باساختن فیلم های مستند اغاز کرد. سپس فیلم آدم را به عنوان نخستین ساخته اس مقابل ‏دوربین برد که داستانی سورئال دارد و هنوز هم به نمایش عمومی در نیامده است. فیلم بعدی او آنجا که فیلمی ‏ویدئویی بود سال گذشته توقیف شد. این فیلم نیز به مهاجرت می پرداخت. این فیلم توقیف شده جایزه اسکندر ‏طلایی جشنواره تسالونیکی یونان را به خود اختصاص داد. بیست سومین فیلم کاهانی به شمار می آید که پس ‏از نمایش از سوی اهالی مطبوعات مورد توجه قرار گرفت.‏

کارگردان: رضا کاهانی- نویسنده: حسین مهکام، رضا کاهانی- مدیر فیلمبرداری: مسعود سلامی- موسیقی: ‏امیر واجد سمیعی- تهیه کننده: پوران درخشنده- بازیگران: پرویز پرستویی، مهتاب کرامتی، حبیب رضایی، ‏فرشته صدر عرفایی، مهران احمدی.‏

خلاصه داستان: پرستویی که مدیریت رستورانی متوسط در جنوب شهر را برعهده دارد بنا به بیماری و بی ‏حوصله گی تصمیم می گیرد تالار را تعطیل کند. او از کارگرانش می خواهد تا 20 روز بعد آنجا را ترک ‏کنند. این کارگران هریک داستانی دارند که در این میان مرور می شود. در نهایت با پا در میانی کارگردان ‏رستوران تعطیل نمی شود.‏

رضا کاهانی سینما را باساختن فیلم های مستند اغاز کرد. سپس فیلم آدم را به عنوان نخستین ساخته اس مقابل ‏دوربین برد که داستانی سورئال دارد و هنوز هم به نمایش عمومی در نیامده است. فیلم بعدی او آنجا که فیلمی ‏ویدئویی بود سال گذشته توقیف شد. این فیلم نیز به مهاجرت می پرداخت. این فیلم توقیف شده جایزه اسکندر ‏طلایی جشنواره تسالونیکی یونان را به خود اختصاص داد. بیست سومین فیلم کاهانی به شمار می آید که پس ‏از نمایش از سوی اهالی مطبوعات مورد توجه قرار گرفت‏

کاهانی نیز همانند بسیاری از سینماگران هم نسل خود فیلمسازی را با کارگردانی فیلم های مستند شروع کرد. ‏این تجربه روی ساختن فیلم های بلندش نیز تاثیری به سزا داشت و این نگاه در جدید ترین ساخته اش بیشتر ‏خودنمایی می کند. ‏

bist2.jpg

بیست برخلاف آدم داستان کاملا اجتماعی دارد و بیشتر به آنجا فیلم دیده نشده این فیلمساز جوان وابسته است.‏
کاهانی در این فیلم سراغ افراد فرودست جامعه می رود و دغدغه های مالی و عاطفی هریک را در داستانی ‏جداگانه به تصویر می کشد. داستان بیست متعلق به افراد آسیب پذیری است که در جامعه جایگاهی متزلزل ‏دارند. انها شنیده اند که کارفرمایشان به زودی تالار را تعطیل می کند. انها می دانند به این وسیله همین ‏موقعیت متزلزل را نیز از دست می دهند. آدم های بیست از اجتماع کنده شده اند. آنها در تلاش نیستند که ‏موقعیتی بهتر را کسب و تجربه کنند آنها نگران بقا هستند. بقایی که هیچ شرایط خوبی پس آن نهفته نیست.‏
فیلم در سبک خود نیز می کوشد این نگاه را به صورت متوالی حفظ کرده و به دلیل طنز تلخ برخی صحنه ها ‏تماشاگر را دلخوش نکند.‏

اگرچه فیلم بیست قابلیت های بسیاری دارد تا به سمت ملودرامی سانتی مانتال سوق یابد اما کاهانی در بسیاری ‏از صحنه جلوی آن را می گیرد. به فرض در صحنه ای از فیلم پرستویی می خواهد گریه کند. دوربین به ‏سمت چهره وی حرکت می کند و ما در انتهای این حرکت قطره اشکی را می بینیم که بر چهره وی فرو می ‏افتد. موسیقی نیز حکمی چنین دارد. قطعه های تصنیف شده می توانست موجب احساسات گرایی شود اما ‏اینگونه نیست و تنها به کمک سایر عوامل فضای مناسب را ایجاد می کند.‏

کاهانی در بازی بازیگران نیز این نگاه را حفظ می کند. مهتاب کرامتی در این فیلم نقش زنی خسته و آسیب ‏پذیر را بازی می کند که همسرش را از دست داده و با تنها دخترش زندگی به سختی می گذراند. کاهانی به ‏عمد کرامتی را بر می گزند که چهره ای شیک دارد و تاکنون در چنین نقشی ظاهر نشده است. او سعی می ‏کند تمام آداب و حرکات کرامتی را از وی گرفته و شخصیت فیروزه را به نقشی مستند تبدیل کند. این اتفاق کم ‏و بیش در مورد بازیگران دیگر هم رخ می دهد. علیرضا خمسه که بیشتر او را به عنوان کمدین می شناسیم، ‏در بیست به عنوان یک سرآشپز تلغ ظاهر می شود که دچار نقص عضو نیز هست.‏

bist3.jpg

جسارت کاهانی در سومین تجربه برای ساختار شکنی فضای بصری برای مخاطب قابل تحسین است. او در ‏فضاسازی نیز این اصل را رعایت می کند. اکثر صحنه های فیلم در یک رستوران می گذرد و به دلیل شرایط ‏جغرافیایی این لوکیشن در داستان چندان جای مانوری برای کارگدان و فیلمبردار وجود ندارد. کاهانی با ‏هوشمندی از این فضا به درستی استفاده کرده و زندانی را برای شخصیت های نگون بخت خود فراهم می ‏آورد که قدرت رهایی از آن را ندارند و خود نیز نمی خواهند که این قفس را ترک کنند. ‏

در نهایت قصه پرستویی تصمیم می گیرد رستوران را نفروشد اما خود از غم و بیماری جان می سپارد. گویی ‏داستان ادامه پیدا می کند. تماشاگر با این نگرانی سالن را ترک می کند که برای این شخصیت ها چه اتفاق تازه ‏ای رخ خواهد داد. داستان در حالی به کار خود پایان می دهد که به این نتیجه می رسد خوشی و نا خوشی ‏نسبی هستندو نمی توان اطمینان داشت شرایط یکسان تا ابد باقی می ماند. در واقع فیلمنامه نقطه عطفی دارد ‏که با پایان داستان رخ می دهد و ادامه ساختن آن را به ذهن تماشاگر وا می گذارد.‏

کاهانی از نسل سوم سینماگران است که توانسته خوش بدرخشد. فیلم آدم او چندان مورد توجه قرار نگرفت اما ‏این فیلم با تحسین های فراوان رو به رو شده و یکی از شانس های دریافت سیمرغ های بلورین جشنواره ‏امسال محسوب می شود.‏