عامر مدحانی
ماه هاست که رهبران نظامی آمریکا، ایران را متهم می کنند که برای طالبان اسلحه می فرستد و به نیروهایشان آموزش می دهد تا علیه نظامیان آمریکا و افغانستان بجنگند. چه باید کرد؟
ژنرال استانلی مک کریستال، فرمانده ارشد سابق آمریکا در افغانستان کمی قبل از استعفایش در ماه گذشته اعلام کرد که شواهد مشخصی وجود دارد که نشان می دهد ایران طالبان را تجهیز می کند و تعلیم می دهد.
رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا در ماه مارس اعلام کرد که ایران در افغانستان دودوزه بازی می کند و در حالیکه دم از بهبود روابط با کابل می زند، تلاش های آمریکا را نقش بر آب می کند. یک هفته بعد از این اظهارات، آدمیرال مک مولن، رئیس ستاد مشترک آمریکا گفت که شواهدی وجود دارد که ایران به افغانستان اسلحه قاچاق می کند.
ارتش آمریکا به شکل عمومی این اتهامات را مطرح نکرده است اما برخی تحلیلگران می گویند اگر این اظهارات درست باشد، ایران و طالبان برای غلبه بر آمریکا وارد یک رقابت شده اند.
محسن میلانی، استاد دانشگاه فلوریدای جنوبی، می گوید: “طالبان از طرف ایران حمایت می شود و خودشان بخوبی می دانند که این حمایت به دلیل علاقه مفرط نیست بلکه فقط به این دلیل است که ایران از حماقت آنها استفاده می کند تا کارهای پنهانی که خود نمی خواهد در آن وارد شود یا قادر به انجام آن نیست، از طریق آنها انجام دهد.”
رهبران طالبان روحانیون سنی هستند که قوانین سختگیرانه اسلامی را تا زمانی که در حمله سال 2001 آمریکا سقوط کنند، در افغانستان پیاده می کردند. ایران یک کشور شیعه است که از دید طالبان مرتد است.
روابط ایران و طالبان بارها خدشه دار شده است. در سال 1998، تروریست های طالبان 11 دیپلمات ایرانی را در مزارشریف کشتند و ده ها هزار افغانی در دوران طالبان به ایران پناهنده شدند.
با این حال ایران همواره از گروه های سنی حمایت کرده است. وزارت کشور آمریکا می گوید که ایران پول و اسلحه در اختیار حماس، گروه سنی در غزه که اتحادیه اروپا و آمریکا آن را ترویست می داند، قرار داده است. پنتاگون گفته است که ایران به گروه القاعده نیز کمک می کند.
جیمز فیلیپس، تحلیلگر مسائل خاورمیانه در موسسه هریتاژ در واشنگتن می گوید که کمک ایران به طالبان در مقابل حجم کمک های مالی و فرستادن اسلحه که از طریق پاکستان که متحد آمریکا هم هست به آن می رسد، بسیار ناچیز است. اما او می گوید دولت اوباما نباید تحرکات ایران را نادیده بگیرد.
فیلیپس می گوید: “احتمال حمله نظامی به ایران وجود دارد اما به این دلیل نخواهد بود.”
او پیشنهادد می کند که آمریکا برای مقابله باید کردهای جدایی طلب را در ایران مسلح کند یا به سازمان ملل فشار بیاورد تا اقدامات ایران را محکوم کند.
کارشناسان معتقدند اگرچه ممکن است ایران در کشتن سربازان آمریکایی به طالبان کمک کند، اما نمی خواهد شاهد قدرت گرفتن دوباره طالبان باشد. گری سیک، استاد دانشگاه کلمبیا می گوید: “طالبان هم دلش نمی خواهد ایران نقش تاثیرگذاری در غرب افغانستان که اقلیت های هزاره و تاجیک در آنجا زندگی می کنند، داشته باشد. آنها از هم متنفرند اما این به آن معنا نیست که در بعضی از پروژه ها با هم همکاری نکنند.”
رائول مارک گرشت، تحلیلگر سابق مسائل خاورمیانه در سیا، می گوید که این درست است که ایران نمی خواهد یک هرج و مرج مثل سال 1996 باعث شود که طالبان بر سر کار بیاید اما بدش هم نمی آید که به کمک آنها آمریکا را از افغانستان بیرون کند. او می گوید: “تنفر از حضور آمریکا در افغانستان باعث می شود که آنها بر هراس خود از بازگشت به افغانستان قبل از حمله آمریکا، غلبه کنند.”
میلانی می گوید که راهکار رهبران ایران در مورد آمریکا ضربه زدن و مرگ تدریجی آمریکا است.
میلانی می گوید: “ایران می خواهد که آمریکا کمی زخمی بشود اما نه آنقدر که وضعیت افغانستان را به مخاطره بیاندازد یا مشکل جدی برای دولت حامد کرزای بوجود بیاید.”
جان بولتون که در دوران بوش سفیر آمریکا در سازمان ملل بود معتقد است که سیاست ایران بر اساس برنامه های اتمی، حمایت از حزب الله در لبنان و نظامیان شیعه در عراق و حمایت از طالبان، بنا شده است و آمریکا باید سیاست های شدید تری را در قبال ایران اتخاذ کند. بولتون می گوید: “من معتقدم که تنها راه حل درازمدت در مورد ایران، تغییر حکومت در این کشور است.”
یو اس ای تودی، 22 ژوئیه
