دونالد ابر
از زمان عقد توافق ژنو در تاریخ ۲۴ نوامبر ۲۰۱۳ در رابطه با برنامه هسته ای ایران، شرکت های غربی به سوی ایران خیز برداشته اند. در اقدامی که ازسوی مدف [MEDEF سازمان کارفرمایان فرانسه و بزرگ ترین تشکل بخش خصوصی این کشور] انجام شد، هیأتی متشکل از شرکت های فرانسوی به ایران سفر کردند. دیدار با وزرا، رییس اتاق بازرگانی و اطرافیان رییس جمهور روحانی در این سفر سه روزه گنجانده شده بود. درحال حاضر لغو تحریم های بین المللی تنها به صورت موقت و جزئی صورت گرفته. تیری کوویل، پژوهشگر امور مربوط به ایران در مؤسسه روابط بین الملل و استراتژیک، به سؤالاتی دراین خصوص پاسخ داده است. این مصاحبه را می خوانید.
آیا بین ایران و شرکت های فرانسوی یک دلبستگی وجود دارد؟
پس از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، فرانسه روابط خود را از صفر آغاز کرد. شرکت های فرانسوی با ایران اختلافات بسیاری داشتند و تلاش کردند پول خود را پس بگیرند. موضوعات اختلاف برانگیز دیگری نیز مانند یورودیف [یکی از شاخه های شرکت آروا در زمینه غنی سازی اورانیوم که ایران نیز در آن سهم داشت] به تنش های میان دو کشور دامن زد. فرانسه نیز در زمان جنگ میان ایران و عراق از صدام حسین حمایت کرد.
روابط از چه زمانی گرم شد؟
در اواخر سال های ۱۹۸۰. ابتدا شرکت پژو، سپس رنو، سرمایه گذاری های خود را در این کشور ازسر گرفتند. شرکت توتال در سال ۱۹۹۷ در مناقصه پارس جنوبی، به عنوان بزرگ ترین ذخیره گازی جهان که ایران و قطر مالک آن هستند، برنده شد. در آن زمان قانون آماتو- کندی سرمایه گذاری های خارجی در ایران را مورد تهدید قرار داده بود، ولی ژاک شیراک مقاومت کرد و اتحادیه اروپا تهدید نمود که در صورت جریمه شدن توتال، از ایالات متحده در نزد سازمان تجارت جهانی شکایت خواهد کرد. نتیجه آن شد که در سال ۲۰۰۵ فرانسه با ۲ میلیارد یورو صادرات سالانه در رده دوم صادرکنندگان به ایران ایستاد. و ایران به اولین بازار فرانسه در خاورمیانه تبدیل شد.
و پس از آن نوبت تحریم ها شد…
پس از انتخاب نیکولا سارکوزی در سال ۲۰۰۷، فرانسه به طور رسمی روابط خود را با ایران قطع کرد. برخی شرکت های اروپایی ازطریق امارات متحده عربی به صادرات خود ادامه دادند: آنها کالاهای خود را به شرکت های ایرانی مستقر در دوبی می فروختند و سپس کالاها وارد ایران می شد. ایالات متحده تلاش کرد امارات را تحت فشار بگذارد، ولی ایران یک شریک بسیار مهم برای آنها بود. امارات در شش ماهه اول سال ۲۰۱۳ اولین تأمین کننده کالا به ایران بود و رقم صادرات آن به ۳ ممیز ۸ میلیارد یورو رسید که از این حیث قبل از چین، هندوستان، کره جنوبی و ترکیه قرار می گیرد.
و فرانسه؟
فرانسه از رده اول خارج شد. تحریم ها از سازمان ملل آغاز گردید که براساس آنها، فعالیت های خارجی حساس، به ویژه هسته ای، ممنوع اعلام شدند. ولی ممنوعیت های اروپا و آمریکا تأثیر اصلی را گذاشتند. در سال ۲۰۱۲، صادرات نفت ایران به نصف تقلیل یافت. ممنوعیت در مبادلات مالی واردات ماشین آلات را مشکل کرد و این مسأله باعث کاهش تولید شد. شرکت های خارجی این امکان را نداشتند تا سودهای خود را به کشورهایشان بازگردانند یا بودجه فعالیت هایشان در محل را تأمین کنند. ازسوی دیگر، ایالات متحده تهدید کرد که شرکت های فعال در خاک آمریکا در صورت عدم رعایت تحریم های وضع شده در دیگر کشورها، امکان ادامه فعالیت در ایالات متحده را ازدست خواهند داد.
و شرکت های فرانسوی از ایران خارج شدند…
بله. شرکت های آمریکایی که از سال ها قبل از ایران خارج شده بودند. درواقع این شرکت های اروپایی بودند که متحمل بیشترین زیان ازسوی تحریم ها شدند. پژو- سیتروئن در همان روزها ایران را ترک کرد، در صورتی که از سال ها قبل در ایران مستقر شده بود. برای توتال نیز همین اتفاق افتاد. رنو با ظرافت عمل بیشتری کار کرد و به تولید لوگان ادامه داد. در این مدت، نگاه ایران بیشتر به سوی کشورهای آسیایی، به ویژه چین و کره، معطوف گردید.
دورنمای کنونی برای شرکت های فرانسوی چیست؟
در سال ۲۰۱۲ پول رایج ایران سقوط کرد. و امروز نرخ تورم در حدود ۵۰ درصد است و این باعث ایجاد نابرابری می شود. نرخ بیکاری به طور رسمی ۱۲ درصد است، ولی درواقع ۲۲ درصد می باشد. و همچنین یک اقتصاد موازی نیز وجود دارد. با این حال، ایران یک کشور توسعه یافته است و در زیرساخت های عمومی سرمایه گذاری کرده؛ جامعه آن شهری و تحصیلکرده است. اکثریت دانشجویان در دانشگاه ها دختر هستند.
کدام بخش ها دارای پتانسیل قابل توجهی هستند؟
۷۰ درصد اقتصاد این کشور بر پایه درآمد نفتی است. ذخایر گازی عظیمی نیز وجود دارد. نیاز به زیرساخت ها [آب و برق] به خوبی احساس می شود. شبکه خودروسازی و همچنین هواپیماهای غیرنظامی باید بازسازی شوند. از این پس، کارشناسان ایرانی براین نکته تأکید دارند که قراردادهای نفتی باید بازبینی شوند و ایران می تواند به سرزمین گمشده شرکت های آمریکایی که به تدریج درحال برقرار کردن تماس هستند تبدیل شود. حتی بحث ایجاد پرواز مستقیم نیویورک- کیش نیز مطرح شده است. سود فرانسوی ها در این است که زیاد منتظر نمانند.
شرایط بازگشت شرکت های غربی به ایران چیست؟
۸۰ درصد اقتصاد این کشور دولتی است. و ایران بخاطر عدم ثبات و بوروکراسی شهرت دارد. رییس جمهور روحانی در نظر دارد بخش خصوصی را گسترش دهد. او محمد نهاوندیان، رییس سابق اتاق بازرگانی ایران را به عنوان رییس کابینه اش انتخاب کرده. و او روز سه شنبه پذیرای هیأت فرانسوی بود. با این حال، شرکت های فرانسوی اکنون تنها می توانند تماس برقرار کنند و خود را آماده سازند تا زمان توافق جامع و لغو کلی تحریم ها فرا رسد.
منبع: نوول ابزرواتور، ۷ فوریه
