دیوید سانگر
ایران اولین پیشنهاد خود را درباره بحران هسته ای، پس از دو سال ارائه داد و اعلام داشت به بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای سازمان ملل اجازه “نظارت کامل” بر فعالیت های هسته ای خود، ظرف پنج سال آینده را خواهد داد، به شرط آنکه تحریم های فزاینده علیه ایران لغو شود.
این پیشنهاد را فریدون عباسی، رئیس سازمان انرژی هسته ای ایران، که در سال 2007 از سوی سازمان ملل به عنوان دانشمند مرتبط با برنامه هسته ای و موشکی ایران شناخته شد، مطرح کرد. او سال گذشته از یک سوء قصد جان سالم به در برد.
پیشنهاد آقای عباسی با کلماتی مبهم بیان شد. معنی “نظارت کامل”، پس از اینکه ایران سال هاست از ارائه اسناد هسته ای خود به آژانس بین المللی انرژی هسته ای خودداری کرده است، مبهم به نظر می رسد. ایران همچنین تا کنون مکان های رفت و آمد بازرسان را نیز محدود ساخته است.
یک مقام ارشد دولت اوباما پیشنهاد تازه ایران را نشانه ای از اثرگذار بودن تحریم ها بر رهبری ایران خوانده است. این پیشنهاد کوتاه مدتی بعد از ارائه طرح گام به گام مسکو مطرح می شود. روسیه از ایران خواسته است تا با پیشنهادی جدی فشار تحریم ها را تخفیف دهد. دلیل نگرانی روسیه از یک سو امکان به خطر افتادن معاملات هسته ای این کشور با ایران است و از سو دیگر ناشی از آن که ایران اخیرا بخشی از تاسیسات غنی سازی خود را به سایت زیر زمینی انتقال داده است، که از طرفی باعث افزایش فشار های اسرائیل برای اقدام نظامی علیه تاسیسات هسته ای این کشور شده است.
سازمان ملل تاکنون چهار قطعنامه علیه ایران صادر کرده است که هدف آن افزایش فشار های اقتصادی بر ایران بوده است. ولی تاثیر این تحریم های پراکنده و اندک بوده است. با این وجود ایران در یافتن ابزار و قطعات مورد نیاز برای برنامه هسته ای خود دچار مشکل شده است.
آقای عباسی در ماه فوریه به کار فعلی خود گمارده شد، ولی قبل از آن توسط سرویس های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل فردی شناخته شده بود.
ناظران امور هسته ای و سرویس های اطلاعاتی معتقدند که آقای عباسی با محسن فخری زاده، یکی دیگر از متخصصین این رشته که گویا در راس مطالعات سلاح های هسته ای است، کار می کند. او نیز در فهرست سازمان ملل قرار دارد.
ایران قبلا در پی مذاکرات پائیز 2009 قبول کرده بود که فعالیت غنی سازی اورانیوم خود را در قبال مبادله اورانیوم غنی شده در برابر سوخت مورد نیاز راکتور هسته ای تهران متوقف کند.
این توافق، که در وین حاصل شد، توسط ایران زیر پا گذاشته شد. یکی از مشاوران اوباما می گوید این طرح “توسط رهبر ایران رد شد.”
ایران در سال های گذشته هم با برنامه های بازرسی آژانس بین المللی انرژی هسته ای موافقت کرده بود. ولی همه آنها بی نتیجه باقی مانده است.
رفتارهای متغییر ایران نشان می دهد که چرا باید عبارت “نظارت کامل” را با احتیاط تلقی کرد. اگر این بدان معنی باشد که بازرسان حق داشته باشند از تمام سایت ها بازدید کنند، با دانشمندان مرتبط با کار های نظامی مصاحبه کنند و اسنادی را که ایران از نشان دادن آنها سر باز زده است مطالعه کنند، آنگاه شاید بتوان گفت این پیشنهاد، تغییر مهمی بشمار می آید.
منبع: نیویورک تایمز – 5 سپتامبر
