تأکید آمریکا؛ سکوت ایران

نویسنده
حسین محمدی

» اوباما فاش کرد، نامه‌نگاری میان روحانی و اوباما

پس از انتشار چند خبر غیررسمی رسانه‌ای٬ باراک اوباما٬ رییس‌جمهور آمریکا٬ تایید کرد که چند پیام با حسن روحانی٬ رییس‌ جمهوری‌اسلامی٬ مبادله کرده است. وی در یک گفت‌وگوی تلویزیونی این مساله را گفته٬ اگرچه اشاره‌ای به جزییات این پیام‌ها و چگونگی رد و بدل شدن آن‌ها نکرده است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی اما این موضوع را نه تأیید و نه تکذیب می‌کند.

اوباما همچنین درباره امکان مذاکره با ایران گفته است: “مذاکره با ایران همیشه دشوار بوده است و من فکر نمی کنم که رئیس جمهور جدید ناگهان مذاکره را آسان کند… ایران نباید به این نتیجه برسد که چون آمریکا تا بحال دخالت نظامی نکرده به این معناست که آمریکا به ایران حمله نخواهد کرد. در عوض ایران باید به این نتیجه برسد که امکان حل مسئله از راه دیپلماتیک وجود دارد. اما به نظر من تهدید واقعی به استفاده از زور، در کنار تلاشهای جدی دیپلماتیک می‌تواند باعث توافق شود”.

پیش از این و پس از سفر سلطان قابوس٬ پادشاه عمان٬ به تهران٬ برخی رسانه‌ها مدعی شده بودند که وی واسطه آمریکا بوده است. پس از سفر وی نیز محمدجواد ظریف تلویحا تایید کرده بود پادشاه عمان حامل پیامی از سوی آمریکا برای جمهوری‌اسلامی بوده است.

محمدجواد ظریف٬‌ در پاسخ به سئوالی پیرامون این‌که ایا سلطان قابوس حامل پیامی از سوی آمریکا برای ایران بوده یا خیر٬ گفته بود: “آمریکا یکی از موضوعاتی است که وقتی دوستان ما به ایران سفر می‌کنند در مورد آن صحبت می‌کنند… آنها بعضا صحبت‌هایی با مقامات آمریکایی داشته‌اند و در این زمینه صحبت‌هایی مطرح می‌شود”.

ظریف بعدها نیز گفته بود که “بخش‌هایی از دیپلماسی ممکن است پنهان باشد و لذا نیازی نیست که در مورد ابعاد پنهان بنده اظهار نظری بکنم، نفیاً و اثباتاً، چون در غیر این صورت ما همه دیپلماسی را می‌توانستیم در رسانه انجام بدهیم. ممکن است پیام‌هایی به صورت شفاهی و یا غیر از آن، از انحای مختلف برای آقای رئیس جمهور ارسال شده باشد. پیام‌های دیگری که احتمالا در ملاقات‌ها و برداشت‌هایی که از دیدگاه‌های طرف آمریکایی در ملاقات‌ها برای ما مطرح شده، به صورت مناسب در همان ملاقات‌ها پاسخ داده شده است”.

روزنامه لبنانی الاخبار هم در همین زمینه نوشته بود: “سلطان قابوس پیش از سفر به ایران موافقت ضمنی آمریکا با ابتکار عمل خود را گرفته و قصد دارد به شکل جدی در رابطه ایران و آمریکا به عنوان یک میانجی ظاهر شود”.

این مساله مورد تایید روزنامه اصول‌گرای جمهوری‌اسلامی هم قرار گرفته و این نشریه پیش از سفر پادشاه عمان به ایران٬ نوشته بود که وی به قصد میانجی‌گری میان ایران و آمریکا٬ به عنوان اولین مهمان خارجی دولت روحانی٬ به ایران سفر کرده است.

اما علی جنتی٬ وزیر ارشاد دولت روحانی٬ این مساله را تکذیب کرده بود: “سفر پادشاه عمان به منظور تقویت روابط دوجانبه است، نه اینکه وی حامل پیامی از کشور دیگری باشد”.

براساس رسمی در ایران٬ این آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی است که پیرامون امکان مذاکره با آمریکا تصمیم می‌گیرد. وی تیرماه گذشته تاکید کرده بود که گرچه نسبت به مذاکره با این کشور خوش‌بین نیست٬ اما مسوولان را برای مذاکره در موارد خاص٬ منع نکرده است.

با وجود سخنان ظریف٬ علاءالدین بروجردی٬ رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی٬ پیرامون سفر سلطان قابوس٬ گفته بود: “نباید با حاشیه‌سازی و عنوان اینکه پادشاه عمان به عنوان میانجیگر یا اینکه پیامی از سوی آمریکا دارد، اهمیت این سفر را تحت الشعاع قرار گیرد”.

این البته نخستین بار نیست که هاشمی‌رفسنجانی خواستار مذاکره با آمریکاست. وی سال گذشته در گفت‌وگویی درباره رابطه با آمریکا چنین اظهارنظر کرده بود: “در سالهای آخر حیات حضرت امام نامه‌ای را خدمتشان نوشت… نوشتم بالاخره سبکی که الان داریم که با آمریکا نه حرف بزنیم و نه رابطه داشته باشیم، قابل تداوم نیست. آمریکا قدرت برتر دنیاست. مگر اروپا با آمریکا، چین با آمریکا و روسیه با آمریکا چه تفاوتی از دید ما دارند؟ اگر با آنها مذاکره داریم، چرا با آمریکا مذاکره نکنیم؟ معنای مذاکره هم این نیست که تسلیم آنها شویم، مذاکره می‌کنیم اگر مواضع ما را پذیرفتند و یا ما مواضع آنها را پذیرفتیم، تمام است… می‌خواستم با آمریکا با شروطی که گذاشته بودم، مذاکره را شروع کنم که [با مخالفت امام] نتوانستم؛ نتوانستم غیر از این است که نخواستم”.

از سوی دیگر روزنامه کیهان - که مدیرمسوول آن توسط رهبر جمهوری‌اسلامی انتخاب می‌شود - درباره امکان مذاکره با آمریکا نوشته بود: “آیا اختلاف موجود روبنایی و حل‌شدنی است یا آنها با اصل موجودیت ما مشکل دارند؟ به نحو دیگری هم می‌شود سؤال را مطرح کرد و آن این که آیا آمریکایی‌ها مثلا با شخص رئیس جمهور منتخب قبلی ملت ایران مشکل داشتند و با منتخب جدید دشمنی نمی‌ورزند؟ یعنی مسئله‌ای شخصی در میان بود و در این دو ماهی که دکتر روحانی به جای دکتر احمدی‌نژاد انتخاب شده، دولت و مجلس آمریکا پالس‌های ویژه‌ای- نظیر اعمال تحریم‌های خصمانه جدید از سوی دولت و تصویب تحریم‌های تازه از سوی مجلس نمایندگان!- ارسال نکرده‌اند که چشم بر واقعیت‌ها می‌بندیم”.

وزیر خارجه ایران درباره دریافت احتمالی “نامه باراک اوباما” از سوی حسن روحانی می‌گوید که این موضوع را نه تأیید و نه تکذیب می‌کند و افزوده است که ممکن است پیام‌هایی “به صورت شفاهی” برای آقای روحانی ارسال شده باشد.