ماجرای استاد تمساح

نویسنده

از اوایل بهمن ماه 78 و در حالی که فضای سیاسی کشور از فرارسیدن انتخابات مجلس ششم متأثر شده بود، هجوم تریبون های رسمی به مطبوعات نیز شدیداً افزایش یافت. در همان روزها اظهارات جنجال برانگیز آیت الله مصباح یزدی در قم منتشر شد که تأکید کرده بود رئیس سابق سازمان سیا با چمدانی پر از دلار برای پرداخت به برخی از روزنامه ها و مراکز فرهنگی وارد ایران شده است! او گفته بود: «این فرد بعنوان توریست وارد کشورمان شده و با چند مسئول نشریات و روزنامه ها تماس گرفته و دلارها را به خیر پدرش به آنان داده است» [روزنامه صبح امروز–هفتم بهمن 1378]

سید عطاالله مهاجرانی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بلافاصله با ارسال نامه ای به وزیر اطلاعات و رئیس دادگاه انقلاب اسلامی تهران، از آنان خواست تا درباره سخنان آیت الله مصباح یزدی درباره کمک سازمان سیا به مطبوعات ایران، واکنش نشان دهند. در نامه دکتر مهاجرانی به علی یونسی، وزیر اطلاعات و رهبرپور رئیس دادگاه انقلاب اسلامی تهران آمده بود: «حضرت آیت الله مصباح یزدی مطالبی را در مورد مسافرت رئیس سابق سازمان سیا با یک چمدان پول به ایران مطرح فرموده‌اند که خبر آن در روزنامه های روز پنجشنبه هفتم بهمن ماه نیز منعکس شد. انتظار می‌رود درباره چگونگی درستی و یا نادرستی داعیه ایشان پیگیری لازم صورت گیرد و اسامی روزنامه‌هایی که به قول جناب مصباح یزدی از رئیس سابق سازمان سیا دلار گرفته اند به هیات نظارت بر مطبوعات اعلام شود تا مطابق قانون مطبوعات اقدام شود و در صورت نادرستی ادعای جناب مصباح نیز ضرورت دارد که برای حفظ حرمت و اعتبار مطبوعات و روزنامه نگاران این ادعا تکذیب شود.»

چند روز بعد روزنامه آزاد کاریکاتوری منتشر کرد که در آن تمساحی با نام «استاد تمساح» خطاب شده بود و به این ترتیب جنجالی بزرگ برانگیخته شد. گفته می شد نظر نیک‌آهنگ کوثر، کاریکاتوریست مزبور اهانت به مصباح یزدی بوده است. فردای آن روز مدیر مسئول و کاریکاتوریست روزنامه آزاد در نامه های جداگانه از چاپ این کاریکاتور عذرخواهی کردند لیکن قاضی دادگاه مطبوعات حکم به بازداشت کاریکاتوریست این روزنامه، نیک آهنگ کوثر داد. همچنین روزنامه آزاد نیز از ادامه انتشار بازماند.

در همین زمان گروهی از افراد وابسته به موسسه آیت‌الله مصباح یزدی، در مسجد اعظم قم دست به تحصن زدند. آنان که خود را جمعی از طلاب و فضلای قم می نامیدند، از چهاردهم بهمن ماه تا شامگاه شانزدهم بهمن به تحصن خود ادامه دادند. گفته می شد نهایتاً این تحصن با نقل پیام شفاهی رهبر ایران توسط آیت الله مشکینی، پایان می‌یابد. معترضین روز پنجشنبه ابتدا در مسجد فیضیه تجمع کرده و در یک راهپیمایی تا مسجد اعظم، تحصن خود را آغاز کردند. آنان طی بیانیه‌ای تاکید داشتند که: «تحصن ما آرام و بدون تشنج است و در صورت دستور مقام معظم رهبری و یا مراجع عظام، تحصن را لغو خواهیم کرد». متحصنین دارای کارت مخصوص و سازماندهی منظم، ستاد اطلاع رسانی، واحد تبلیغات و تدارکات بوده و امکانات لازم برای اقامت آنان در مسجد از قبل مهیا شده بود. متحصنین همچنین خواستار عزل و محاکمه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بودند.

در این میان اتفاق جالبی هم افتاد. روزنامه محافظه‌کار «قدس» روز شانزدهم بهمن در پس زمینه یک آگهی فروش خودرو، عکس آیت الله مکارم شیرازی را چاپ کرد. بر همین اساس هیات نظارت، جلسه فوق العاده ای تشکیل داد. روزنامه قدس که زیر نظر تولیت آستان قدس منتشر می شد تا آن زمان چندین بار تذکر گرفته بود. در این جلسه هیات نظارت بر مطبوعات با توجه به عذرخواهی مدیر مسئول روزنامه قدس و اطلاعیه دفتر آیت الله مکارم شیرازی درباره عدم شکایت، به صاحب امتیاز و مدیر مسئول روزنامه قدس اخطار کتبی داد و خواستار دقت بیشتر در تنظیم صفحات این روزنامه شد. اما نشریه وابسته به خود مصباح یزدی هم از این قافله عقب نماند و کاریکاتوری توهین آمیز نسبت به آیت‌الله منتظری منتشر کرد.

هیات نظارت بر مطبوعات هم با توجه به چاپ کاریکاتور اهانت آمیز در هفته نامه «پرتو سخن» در شماره سیزدهم بهمن ماه، این کاریکاتور را از جمله موارد مذکور در ماده 27 قانون مطبوعات دانست و به تعطیلی هفته نامه پرتو سخن رای داد. هیات نظارت بر مطبوعات همچنین خواستار ارجاع پرونده هفته نامه پرتو سخن به دادگاه صالحه شد. پرتوسخن نشریه ای بود [والبته هنوز هم منتشر می‌شود] که زیر نظر موسسه موسوم به امام خمینی با مسئولیت مصباح‌یزدی منتشر می‌شد.

چند روز بعد عطاءالله مهاجرانی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پاسخ به انتقادات از مشی این وزارتخانه گفت: «استغفا نمی دهم چون سیاستهای ارشاد سیاستهای من نیست، بلکه سیاست رئیس‌جمهوری و دولت است که ادامه دارد و ما نمی توانیم از آنها عدول کنیم.»

مهاجرانی در مورد چاپ دو کاریکاتور در دو نشریه و واکنش وزارت ارشاد در این مورد گفت: «کاریکاتور نشریه پرتوسخن هتک مستقیم یک مرجع تقلید بود، اما کاریکاتور نشریه آزاد یک اهانت غیر مستقیم به یک شخص بود و اینکه چرا قوه قضاییه یک کاریکاتوریست را زندانی می‌کند و دیگری را احضار هم نمی کند باید از قوه قضاییه پرسیده شود.»

وزیر فرهنگ و ارشاد در پاسخ به این سوال که چرا مسئول نشریه پرتوسخن اکنون در لندن است اما کاریکاتوریست روزنامه آزاد در زندان، گفت: «باید مجال دهیم که دادگاه آیا می خواهد در مورد پرتوسخن کاری انجام دهد یا نه؟ البته شخصی که در لندن است مسئول موسسه آموزشی است که صاحب امتیاز نشریه پرتو سخن است». [روزنامه ایران-هجدهم بهمن 1378] در روزهای بعد اعتراضها نسبت به بازداشت نیک آهنگ کوثر گسترش یافت و نهایتاً او در روز 21 بهمن ماه با قرار ده میلیون تومان وثیقه آزاد شد.