مرده‌گان کیفر چشیده

نویسنده

» قاب

تشییع جنازه‌ی هما روستا و عبدالرحیم جعفری

تشییع جنازه‌ها که زمانی نمایشی از غم و اندوه بودند، آرام آرام در حال تبدیل به نمایشی امنیتی از اقتدار نظام در تمام حوزه‌ها هستند. پس از تغییر جو تشییع پیکر محمدعلی سپانلو، آن‌چنان که دوستان و هم‌راهان‌اش ترجیح دادند قافله‌ی عزا را رها کنند، این‌بار مراسم خاک‌سپاری هما روستا در چنین اتمسفری برگزار شد. در همان روزها، عبدالرحیم جعفری، ناشری که تا آخرین نفس برای گرفتن حق غصب شده‌اش با حکومت درگیر بود، از دنیا رفت تا تشییع او از جلو درهای بسته‌ی نشر امیرکبیر و در غربت کامل و عدم حضور چشم‌گیر هنرمندان و اهالی فرهنگ اتفاق بیفتد. قاب این هفته‌، تصاویری‌ست از عزا. تصاویری که نه فقط به خاطر غم، که شاید به خاطر حضور و جو امنیتی‌ست که این همه تیره به چشم می‌آیند.

 

یک- غربت هما

محمد آقازاده- روزنامه‌نگار- بر فیس‌بوک نوشته: “تشییع جنازه هما روستا در خانه هنرمندان امروز چقدر آزار دهنده بود، به جای فضای حزن زده و کاملا طبیعی با چیدن صندلی برای ایجاد وی آی پی برای آدم‌های خاص و حضور افراد با هیکل‌های درشت و سیاهپوش که با هدفون‌هایشان فضا را امنیتی کرده بودند و نمی‌گذاشتند افراد به ساده‌گی جابه‌جا شوند.”

غربت هما. تن ِ بی‌جان و حضور غریبه‌ها.

تصویر بازتر می‌شود. بسیجی دهان‌گشاد چهره‌ی یک می‌شود!

صف اول از حضور دوستان و هنرمندان خالی است. به سختی می‌توان آشنایی را در این خط تیره پیدا کرد.

 

از معدود قاب‌هایی که هنرمندان حضور دارند؛ البته در حاشیه. رضا کیانیان، علی دهکردی، محمدعلی سجادی، مهدی میامی و در پشت‌شان چهره‌ی آشنای “آقای دوربینی” که تعریف درست و امروزی مراسم شادی و عزاست؛ غریبه‌هایی که قاب را پر می‌کنند!

برخی از چهره‌های هنری کم از “آقای دوربینی” نیستند. مراسم بی‌خطر را شناسایی می‌کنند، عکس می‌گیرند و می‌روند!

 

دو- پشت درهای بسته‌ی امیرکبیر

وصیت عبدالرحیم جعفری چنین بود: تشییع از مقابل انتشارات امیرکبیر. انتشاراتی که ابتدای انقلاب توسط حکومت غصب شد و تا پایان عمر به این ناشر بازگردانده نشد. درهای امیرکبیر اما در روز تشییع جنازه بسته بود.

جمعیت چشم‌گیری برای بدرقه‌ی جعفری نیامده بودند. فقط حضور اهالی ادبیات، آن‌ها که می‌نویسند، برای برگزاری یک مراسم باشکوه کفایت می‌کرد.

در چنین مراسمی دیگر حضور نیروهای ویژه‌ی امنیتی برای کنترل جو ضرورتی ندارند. فضای سانسور و سرکوب پیش از این کار خود را کرده. آن‌ها که جعفری‌ها را می‌شناسند، اندک هستند.

احمد مسجدجامعی وزیر اسبق ارشاد از معدود افراد شناخته شده‌ای بود که که در مراسم حضور داشت. حتی نویسنده‌گان مطرح که سال‌ها با کتاب‌های نشر امیرکبیر آشنا بودند هم در مراسم شرکت نکردند.

بهمن فرمان‌آرا یکی از اندک هنرمندانی بود که در این مراسم بدون هیاهو و بدون حضور هزار عکاس شرکت کرده بود.

محمود دعایی یکی از افرادی بود که در هر دو مراسم، تشییع هما روستا و عبدالرحیم جعفری، حضور داشت و بر هر دو پیکر نماز خواند.