دیدار اخیر جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، از کشورهای حاشیه خلیج فارس قرار است با سفر حسن روحانی، رئیس جمهور ایران به ترکیه تکمیل شود. ترکیه برخلاف همسایگان عرب ایران، از تواقفنامه ایران و شش قدرت جهان در ژنو، ابراز خرسندی کرد. اما سیاستمداران ترکیه به این امر واقف هستند که این توافقنامه ممکن است توازن شکننده قوا در خاورمیانه را برهم بزند.
از دید ترکیه، توافقنامه هسته ای، اگر با موفقیت اجرا شود و از یک توافقنامه شش ماهه به یک توافقنامه قطعی تبدیل شود، نگرانی های امنیتی بزرگی را به همراه خواهد داشت. رجب طیب اردوغان، نخست وزیرترکیه، ایران اتمی را برنمی تابد و نگران است رابطه متعادلی که قرن ها بین دو کشور برقرار بوده، برهم بخورد.
ترکیه در عین حال نمی پسندد که آمریکا در ایران دخالت نظامی بکند. دخالت نظامی مشکلات بیشتری را در منطقه بوجود می آورد و ثبات و امنیت را بر هم می زند. به همین دلیل سیاستمداران ترک از یک راه حل دیپلماتیک در مورد ایران استقبال کردند.
دلایل دیگری نیز وجود دارد که ترک ها از توافقنامه هسته ای استقبال می کنند. اول، آنها این توافق را حاصل تلاش بی نتیجه شان در ماه مه ۲۰۱۰ می دانند که طبق آن قرار بود ایران سوخت هسته ای اش را به کشور ثالثی بفرستند. وزیر امور خارجه ترکیه در بیانیه ای این نکته را عنوان کرد که توافقنامه هسته ای اولین پیشرفت مثبت در برنامه های اتمی ایران بعد از مذاکرات در سال ۲۰۱۰ بوده است.
ترکیه در عین حال از این موضوع خوشحال است که این توافقنامه، حقوق آن کشور را تحت پیمان منع گسترش و تولید سلاح اتمی، زیر سوال نبرده است. ترکیه همواره از اینکه کشورش بتواند تحت این پیمان، حق غنی سازی اورانیوم را داشته باشد، استقبال کرده است.
ترکیه، حتی در اوج تنش های دیپلماتیک با ایران از حق غنی سازی اورانیوم توسط ایران، دفاع کرد. اگرچه ترکیه در حال حاضر قصد تولید سوخت هسته ای را ندارد اما حق غنی سازی اورانیوم را که در پیمان ان پی تی ذکر شده، برای خود محفوظ می داند.
همچنین ایران و ترکیه بعنوان دو کشور همسایه، شرکای تجاری هستند که میزان تبادلات سالانه شان ۱۵ میلیارد دلار است. در نتیجه ترکیه بعنوان یکی از شرکای تجاری ایران، از تحریم هایی که علیه ایران اعمال می شد در حدود ۶ میلیارد دلار در نه ماه اول سال ۲۰۱۳ از دست داد. برداشته شدن تدریجی تحریم ها به سود صنایع صادراتی ترکیه است که در ایران خریداران زیادی دارد.
در نهایت، برخلاف کشورهای عربی مثل عربستان سعودی، ترکیه بطور کلی با این توافقنامه موافق است. بهتر شدن روابط ایران با غرب و کم شدن فشار های دیپلماتیک بر روی جمهوری اسلامی، برای ترکیه نگران کننده نیست. اما کشور های حاشیه خلیج فارس و اسرائیل، این سناریو یعنی باز شدن درها به روی ایرانی قوی که می تواند بر منطقه تاثیر بگذارد. این کشورها معتقدند که بعد از این توافقنامه، آمریکا موفق نخواهد شد که از تاثیرایران بر منطقه کم کند.
به همین دلیل تنش بین عربستان و ایران در سالی که پیش رو است، بیشتر خواهد شد و ثبات منطقه به هم خواهد خورد. در این جاست که نقش ترکیه بعنوان یک کشور سکولار که می تواند از تنش های مذهبی جلوگیری کند، برجسته می شود.
سیاستمداران ترکیه، از این فرصت استفاده می کنند تا بعنوان یکی از بازیگران مهم منطقه، مطرح شوند و از تجزیه شدن منطقه جلوگیری کنند.
منبع: دیلی استار، 4 ژانویه
