با گذشت حدود سه ماه از آخرین نامه‌نگاری باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا با آیت‌الله خامنه‌ای، روزنامه وال‌استریت ژورنال نوشت که رهبر ایران پاسخ نامه‌ی اوباما را داده است.
وال استریت ژورنال به نقل از دیپلمات‌ها نوشت که پاسخ رهبر جمهوری‌اسلامی از طریق “راه‌های ارتباطی محرمانه” آیت‌الله خامنه‌ای ارسال شده و گرچه “محترمانه” بوده، اما “تعهدی برای همکاری” در آن وجود نداشته.
وال استریت ژورنال چند ماه پیش - اکتبر/ آبان - نوشته بود که باراک اوباما نامه‌ای خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته است. در این نامه محرمانه، ریس‌جمهور آمریکا پیرامون “منافع مشترک ایران و آمریکا” و “حملات آمریکا علیه داعش” سخن گفته بود.
هم‌زمان با انتشار خبر پاسخ آیت‌الله خامنه‌ای به اوباما، رسانه‌های داخل ایران نیز با اشاره به این موضوع، به بخش‌هایی از پاسخ ایت‌الله خامنه‌ای به اوباما اشاره کردند. ایسنا در این‌باره نوشت: “پاسخ رهبر معظم انقلاب به نامه رییس‌جمهور امریکا، جدید نیست و بر اساس اخبار بدست آمده، همان زمان محترمانه و البته صریح به نامه اوباما پاسخ داده شده بود”.
به نوشته ایسنا آیت‌الله خامنه‌ای “قبل از ارسال این نامه و متعاقب” دست به “افشاگری” پیرامون “جزییات درخواست مقامات امریکایی” زده و “مبانی و دلایل مخالفت جمهوری اسلامی با حضور در این ائتلاف” نیز برشمرده بود.
هم‌زمان نسیم نیز رویه مشابهی را در پیش گرفت. این خبرگزاری نزدیک به اصول‌گرایان در گزارشی، درباره پاسخ ایت‌الله خامنه‌ای به نامه باراک اوباما چنین نوشت: “نگاهی به مواضع عمومی و رسمی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ماه‌های اخیر درباره «همکاری با آمریکا در زمینه مبارزه با داعش» نشان می‌دهد که ایشان همواره با لحنی محترمانه ولی صریح پاسخ هرگونه ادعا در این زمینه را داده‌اند”.
روزنامه کیهان - که مدیرمسوول آن توسط آیت‌الله خامنه‌ای منصوب می‌شود نیز خبر روزنامه وال استریت ژورنال را “بازی خبری آمریکا با پاسخ قاطع رهبری به اوباما” و با هدف “فرار تحقیر” توصیف کرد و نوشت: “ادعای این روزنامه آمریکایی در حالی است که پاسخ اوباما همان ایام داده شده و برخلاف گزارش وال استریت ژورنال که پاسخ را محترمانه اما غیرصریح توصیف می‌کند، این نامه در عین محترمانه بودن، بسیار صریح نیز بوده است”.
پیش از این علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، گفته بود که نامه‌نگاری باراک اوباما با آیت‌الله خامنه‌ای “دارای سابقه چندین ساله است” و “در برخی موارد نیز پاسخ‌هایی به این مکاتبات ارائه شده”.
دبیر شورای عالی امنیت ملی البته به طور مشخص اشاره نکرده بود که کدام مقام یا نهاد جمهوری‌اسلامی به این نامه‌ها پاسخ داده، ولی می‌توان حدس زد که پاسخ این نامه از سوی آیت‌الله خامنه‌ای یا پس از تایید او ارسال شده.
شمخانی آن زمان گفته بود که در پاسخ به اوباما “مواضع صریح، شفاف و قاطع جمهوری اسلامی در موضوع هسته ای” یادآوری و “بر عدم پذیرش برنامه غنی سازی نمایشی از سوی جمهوری اسلامی ایران” تاکید شده بود.
نامه‌ای که رهبر ایران به آن پاسخ داده، چهارمین نامه‌ای است که اوباما در دوران ریاست‌جمهوری خود خطاب به آیت‌الله خامنه‌ای نوشته. سه نامه قبلی در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد ارسال شده بود. در سه مورد اول، این مقام‌های جمهوری‌اسلامی بودند که به شکل رسمی دریافت این نامه‌ها را اطلاع دادند. با این حال پیش از این هیچ منبعی درباره پاسخ جمهوری‌اسلامی به این نامه‌ها خبری نداده و جزییاتی را اعلام نکرده بود.
نامه‌ی اول اوباما به خامنه‌ای، پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۸۸ ارسال شد؛ نامه‌ای که آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نمازجمعه معروف خود در ۲۹ خرداد، یک هفته پس از برگزاری انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری سال ۸۸ به آن اشاره کرد.
او با اشاره به حمایت‌های اوباما از تظاهرات معترضان به نتیجه انتخابات، گفته بود که “از آن طرف نامه بنویسند، اظهار علاقه به روابط کنند، ابراز احترام به جمهوری اسلامی بکنند، از این طرف این حرف‌ها را بزنند. کدام را ما باور کنیم”؟
چند ماه بعد و پس از انتشار اخباری درباره ارسال نامه دوم اوباما، آیت‌الله خامنه‌ای اشاره کرد که رییس‌جمهوری آمریکا “به ما هم مکررا پیغام داد؛ شفاهی، کتبی، که بیایید صفحه را عوض کنیم، بیایید وضع تازه‌ای درست کنیم، بیایید در حل مشکلات عالم با همدیگر همکاری کنیم؛ تا این حد”.
خبر ارسال نامه بعدی از سوی علی مطهری اعلام شد. این نماینده مجلس، خبر از نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای و خط قرمز بودن بستن تنگه هرمز برای این کشور داد. به گفته مطهری “قسمت اول این پیغام از موضع تهدید و قسمت دوم هم از موضع دوستی و مذاکره بیان شده” بود.
بحث ارسال چهارمین نامه اوباما به آیت‌الله خامنه‌ای، هفته گذشته مطرح شد؛خبری که توسط رسانه‌های آمریکایی مطرح شد، اما اکنون با تایید شمخانی مواجه شده است.
این نامه‌ها در حالی رد و بدل می‌شود که علاوه بر مذاکرات در چهارچوب گفت‌وگوها بر سر برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، ایران و آمریکا در سال‌های گذشته مذاکرات محرمانه‌ای با یک‌دیگر داشته‌اند.
پیش از این برخی مسوولان جمهوری‌اسلامی و همچنین یک سایت نزدیک به سپاه پاسداران، خبر داده بودند که ایران و آمریکا پیش از روی کار آمدن دولت روحانی، نشست‌های محرمانه‌ای با یک‌دیگر داشته‌اند.
علی‌اکبر صالحی، وزیر امورخارجه دولت احمدی‌نژاد، در گفت‌وگو با شبکه العالم، گفته بود که برخی از مسوولان دولت احمدی‌نژاد معتقد بودند که باید با آمریکا به شکل مستقیم و دوجانبه مذاکره شود.
صالحی افزوده بود که آیت‌الله خامنه‌ای در نهایت به او گفته: “اشکالی ندارد، بروید و این کار [مذاکره با آمریکا] را انجام دهید، اما بدانید که این اتمام حجت خواهد بود. ما بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت و به مردم خودمان اعلام خواهیم کرد که از هر فرصتی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز این موضوع در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت استفاده می‌کنیم و بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت که آن‌ها با افکار عمومی بازی نکنند”.
همان زمان سایت ایران هسته‌ای، نزدیک به سپاه پاسداران، نوشته بود که برای مذاکره میان جمهوری‌اسلامی و آمریکا چهار شرط از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده بود، عدم حضور وزیر امورخارجه در مذاکرات و همچنین نتایج ملموس در کوتاه‌مدت، از جمله شرط‌های آیت‌الله خامنه‌ای بود.
این وب‌سایت همچنین نوشته بود که سیاست‌گذاری درباره این مذاکرات از سوی یک “کمیته سه نفره شامل سه تن از مسوولان ارشد دولت” انجام می‌شده، اما “محمود احمدی‌نژاد نقش چندانی در آن نداشته است”. مسوولیت این مذاکرات نیز “با یکی از معاونان کارکشته وزارت خارجه” بوده است. از سوی آمریکا، جیک سالیوان مشاور جو بایدن و بیل برنز قائم‌مقام وزارت خارجه در این مذاکرات شرکت داشته‌اند.
ماه گذشته نیز محمود نبویان، نماینده مجلس، به وب‌سایت دفاع‌پرس گفته بود که دولت حسن روحانی در یک سال گذشته “با اصرار زیاد تلاش کرده است تا از طرف نظام مجوز بگیرد تا خصوصی با آمریکا… جلساتی را در زمینه بررسی بحث هسته ای برگزار کند”. به گفته‌ی نبویان از آن زمان تاکنون “بیش از ده جلسه خصوصی با آمریکا در رابطه با مذاکرات هسته‌ای” برگزار شده است.
