نامه دو روز پیش ۴ وزیر کابینه به رئیس دولت یازدهم که هشدارهایی جدی در خصوص وضعیت اقتصادی کشور را مطرح می کرد، با واکنش های گسترده ای در میان نمایندگان مجلس، رسانه های اصولگرا و اصلاح طلب و برخی فعالین اقتصادی کشور مواجه شده است. این در حالی است که رئیس دولت یازدهم دیروز در جریان یک سخنرانی هیچ اظهارنظری در خصوص نامه مذکور نکرد.
احمد توکلی، نماینده تهران در مجلس روز گذشته در مصاحبه با خبرگزاری فارس نامه چهار وزیر دولت حسن روحانی را “سیاسی” توصیف کرده و گفته موید دغدغه های اقتصادی ای است که نمایندگان مجلس پیشتر به حسن روحانی گوشزد کرده اند. توکلی گفته است: “علی‌رغم تذکر نمایندگان مجلس به رئیس جمهور الان شاهدیم که وزرای اقتصادی نه تنها حرف ما را تایید می‌کنند، بلکه تذکر می‌دهند که در آستانه بحران هستیم.”
رئیس سابق مرکز پژوهش های مجلس در ادامه این مصاحبه مدعی شده انتشار این نامه به معنای این است که وزرای کابینه روحانی قادر نیستند دغدغه های خود را به طور شخصی با وی در میان بگذارند. توکلی متذکر شده است: “یکی از وزرای مهم دولت می‌گفت که برای کارهایم در حاشیه جلسه هیات دولت با رئیس‌جمهور مسائلم را مطرح می‌کنم، چون رئیس جمهور به ما وقت دیدار نمی‌دهد.”
روحانی دیروزسکوت کرد
حسن روحانی روز دوشنبه، ۲۴ ساعت پس از انتشار این نامه بحث برانگیز، در همایش ملی روز روستا سخنرانی کرد اما در هیچ بخش از آن اشاره ای به نامه مذکور نکرده و تاکنون موضع گیری در خصوص آن نگرفته است.
نامه ۴ وزیر اقتصاد، صنایع، رفاه و دفاع به رئیس دولت یازدهم هشدار می دهد که اگر وی “به صورت ضرب‌الاجل و بر اساس قواعد حاکم در شرایط بحران” درباره وضعیت اقتصادی و بازار سرمایه کشور تصمیم‌گیری نکند، “رکود فعلی” به “بحران” تبدیل خواهد شد.
چند ساعت پس از انتشار این نامه، محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت اعلام کرد که پس از مشورت با روحانی در این خصوص موضع گیری می کند اما همزمان علی طیب نیا، وزیر اقتصاد به خبرنگاران گفت که “در پی ارسال این نامه رئیس جمهور به هیات دولت دستور اکید داد که مسائل بازار سرمایه و بخش واقعی اقتصاد به صورت جدی مجددا مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم سیاست های جدیدی تهیه شود.”
اظهارات طیب نیا نشان می دهد که این نامه در ماه شهریور تهیه و به رئیس دولت ارسال شده اما هنوز مشخص نیست دلیل رسانه ای شدن آن چه بوده است. به همین دلیل ابهامات بر سر اینکه آیا این نامه به دلیل بی توجهی حسن روحانی منتشر شده و یا اینکه بر اساس سیاستی هماهنگ از سوی دولت و وزیرانش افشا شده ادامه دارد. گرچه سکوت رئیس دولت و سخنگوی وی احتمال اول را تقویت کرده است.
گزارش تابناک از پشت پرده رسانه ای شدن نامه
از سوی دیگر سایت تابناک ـ– متعلق به محسن رضایی (دبیر مجمع تشخیص مصلحت) ـ دیروز با انتشار یک گزارش تحلیلی کوشش کرد از “پشت پرده ” رسانه ای شدن این نامه ابهام زدایی کند: “اولین نکته ای که این نامه به ذهن متبادر می سازد، وجود شکاف در تیم اقتصادی دولت است؛ به عبارتی، سه وزیر اقتصادی به همراه وزیر دفاع که این نامه را امضا کرده اند، شاید نماینده طیفی در دولت هستند که عملا با سیاست ها و منش فعلی اقتصادی دولت مخالفت داشته و به آن انتقاد دارند. این موضوع البته از سوی طیب نیا تکذیب شده.”
تابناک در گزارش خود نقل قول هایی هم از وحید شقاقی، استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی، منتشر کرده که در تبیین دلایل رسانه ای شدن این نامه گفته: “این نامه نشان می دهد، این چهار وزیر حداقل در دولت نتوانسته اند حرف خود را به کرسی بنشانند یا کسی توجهی به حرف های آنها نکرده. شاید هم این نامه رسانه ای شده تا این وزرای تحت فشار اعلام کنند که مطالبه و حرف ما این است.”
در حالی که وزرای مذکور در نامه خود بر گزاره مبهم “تصمیم‌ها و سیاست‌های ناهماهنگ دستگاه‌ها” را از جمله علل اصلی بحران کنونی توصیف کرده اند، شقاقی خاطرنشان کرده است: “دولت جرأت گرفتن تصمیم های سخت اقتصادی را ندارد و سیاست های اشتباه را در اقتصاد اتخاذ کرده و این نامه بیانگر فشار بر وزرای اقتصادی دولت است. “
شرق: مخاطب نامه کمیسیون برجام است!
اما روزنامه اصلاح طلب شرق که از مواضع حسن روحانی دفاع می کند در تحلیلی کاملا متفاوت ادعا کرده که مخاطب این نامه نه حسن روحانی بلکه “کمیسیون برجام” در مجلس اصولگرایان است: “به گفته کارشناسان، این مسأله تلویحاً خطاب به نمایندگان مجلس در کمیسیون ویژه رسیدگی به برجام است تا بیش از این در راه دولت در مسیر خروج از رکود سنگاندازی نکنند تا با رفع تحریمهای ناشی از توافق هستهای، زمینه سرمایهگذاری ایرانی خارج از کشور فراهم شود و سرمایهگذاران خارجی به بازار ایران بیایند.”
این نشریه که ظاهرا تمایلی نداشته این نامه را در راستای شکاف میان اعضای دولت ارزیابی کند، کوشش کرده است ارتباطی میان نامه ۴ وزیر با سخنرانی چند روز پیش آیت الله ناصر مکارم شیرازی در خصوص برجام پیدا کند: “پیوستگی اخبار پیرامون این موضوع نیز چنین گمانی را تقویت میکند. دو روز پیش آیت‌الله مکارم شیرازی نیز خطاب به مجلس گفته بود: برجام را بیش از این معطل نکنید که هر روز که با تردید میگذرد مبالغ هنگفتی ضرر به کشور وارد می‌شود.”
حمله فارس به روحانی
از سوی دیگر خبرگزاری ها و رسانه های مخالف دولت نه تنها نامه را موید اختلافات عمیق در دولت توصیف کرده بلکه بر مبنای همین نامه، سیاست های اقتصادی دولت یازدهم را به باد انتقاد گرفته اند.
خبرگزاری فارس ـ نزدیک به سپاه ـ در یک گزارش بلند بالا ن امه ۴ وزیر را “تیر خلاص” به تئوری “بهشت اقتصادی بعد از توافق” توصیف و تصریح کرده است: “ افشای این نامه علاوه بر زیر سوال بردن جدی اظهارات رئیس جمهور مبنی بر خروج کشور از رکود - که البته پیش از این نیز با اظهارات افرادی نظیر نجفی، خدشه دار شده بود - آمارهای اقتصادی ارائه شده از سوی دولتمردان درباره افزایش نرخ رشد اقتصادی کشور را نیز با ابهام مواجه کرد.”
تاکید ۴ وزیر بر وجود “رکود اقتصادی” در کشور به ویژه از این منظر قابل تامل است که اختلاف ۱۸۰ درجه ای با ادعای سال گذشته حسن روحانی در خصوص وضعیت اقتصادی ایران دارد. شهریور سال ۹۳ رئیس دولت یازدهم در مشهد گفته بود: “ما به شما قول داده بودیم که بر رکود غالب خواهیم شد، ما طرح لازم برای عبور از رکود را آماده کرده‌ایم؛ بخشی از آن را که نیاز به قانون داشت تقدیم مجلس شورای اسلامی کرده‌ایم، اما امروز در کنار حرم علی‌ابن موسی‌الرضا(ع) به ملت ایران اعلام می‌کنم ما خوشبختانه از رکود عبور کردیم.”
فارس که حالا به بهانه این تناقض فرصت را برای حمله به دولت مغتنم شمرده در گزارش خود خاطرنشان کرده: “قطعا افکار عمومی از دولت سوال خواهند که چرا دقیقا در زمانی که در دولت آمارهای نگران‌کننده‌ای در نامه‌های مختلف میان وزرا و رئیس جمهور رد و بدل می شود، برخی مسئولان دولت از خروج کشور از رکود و همچنین نرخ رشد اقتصادی سخن می گویند؟”
سردار جلالی: شکاف در دولت جدی است
از سوی دیگر سردار غلامرضا جلالی،رئیس سازمان پدافند غیرعامل، در جریان یک سخنرانی در وزارت اقتصاد در واکنش به انتشار نامه روز یکشنبه گفته: “این نامه نشان می‌دهد که یک شکاف جدی در تیم اقتصادی دولت وجود دارد.” جلالی معتقد است: “دولت باید در حوزه اقتصاد فرمانده واحد داشته باشد.” و به باور وی “آن فرمانده هیچ کسی جز رئیس‌جمهور نیست.”
همزمان برخی گزارش ها حکایت از آن دارد که جلسه شورای پول و اعتبار که قرار بود روز سه شنبه بعد از ظهر در ساختمان میرداماد بانک مرکزی برگزار شود، به دلایل نامعلومی که ممکن است با نامه مذکور مرتبط باشد لغو شده است.
عسکر اولادی: دولت اعلام وضع اضطراری کند
در همین حال برخی فعالین سرشناس اقتصادی در جناح راست نیز دیروز پس از انتشار نامه به “وضعیت اضطراری” در اقتصاد کشور اذعان کردند، یکی از آنها اسدالله عسگر اولادی - از اعضای ارشد اتاق بازرگانی ایران و عضو جریان موتلفه-ـ است که دیروز در گفتگو با خبرگزاری تسنیم متذکر شد:“به اعتقاد بنده اگر مسئله رکود برطرف نشود اقتصاد کشور زمستان سختی را خواهد داشت حتی برخی از صنایع به مرز ورشکستگی خواهند رفت.” عسگراولادی صراحتا از حسن روحانی خواسته “وضع اضطراری اقتصادی” را اعلام کند، اما توضیح نداده است وضعیت به چه معنا خواهد بود و چه ویژگی هایی خواهد داشت.
عسگر اولادی نامه وزرا را “درددل” آن ها با حسن روحانی توصیف اما انتقاد ملایمی نیز علیه آن مطرح کرده است: “به‌اعتقاد بنده اگر این نامه به‌صورت محرمانه به رئیس جمهور ارسال می‌شد زیبایی بیشتری داشت.”
حسن روحانی در سال ۹۲ با شعار بهبود وضعیت اقتصادی و برداشتن تحریم های بین المللی علیه کشور بر رقبای اصولگرای خود پیروز شد، با این حال اوضاع معیشت شهروندان، قدرت خرید پایین طبقه متوسط و طبقه فرودست، و وجود رکود سنگین در صنایع و ادامه نرخ بالای بیکاری نشان می دهد وی هنوز در برآورده کردن شعارهای انتخاباتی خود موفق نبوده است؛حتی حامیان وی هم می گویند پس از توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم ها ممکن است چندین سال طول بکشد تا وضعیت اقتصادی از رکود برآمده از تحریم های اقتصادی و سومدیریت های شدید دولت محمود احمدی نژاد خارج شود، با این حال به باور ناظران نامه ۴ وزیر دولت وی نشان می دهد دولت در روند اجرایی پیشبرد تحولات اقتصادی نیز با مشکلات جدی روبرو است.
