تازه های کتاب ایران…
راهنمای موضوعی حافظ شناسی: مجموعه 2 جلدی
نویسنده: کاووس حسن لی
1808 ص، شیراز: انتشارات نوید شیراز، 1388، چاپ اول
این کتاب، فهرست موضوعی دویست و سی کتاب منتشرشده در پیوند با«حافظ»، تا پایان سال 1380 خورشیدی است. برای تهیه این راهنمای موضوعی، نخست فهرستی از مدخل ها و کلیدواژه ها تهیه شد. برای این منظور، ابتدا بیست عنوان از کتاب های مربوط به «حافظ» چندین بار مطالعه و بررسی گردید تا عمده کلیدواژه ها، به صورت « ریز موضوعی»، استخراج، وارسی، اصلاح و تنظیم شود. پس از تهیه فهرست نهایی موضوعات (کلید واژه ها)، نوبت گام دوم رسید. در مرحله دوم، کتاب هایی که تا سال 1380 خورشیدی در پیوند با «حافظ» منتشر شده بود (230 جلد کتاب)، برپایه نتایج مرحله نخست، مطالعه و فهرست نویسی شد. مجموع فیش هایی که از 230 جلد کتاب استخراج گردید به بیش از 138000 برگه رسید. بنابراین همان گونه که ملاحظه می شود، این کتاب، راهنمای موضوعی« دیوان حافظ» نیست، بلکه راهنمای موضوعی کتاب هایی است که در پیوند با «حافظ» منتشر شده است. سومین گام اجرایی تالیف این راهنمای موضوعی، تهیه نرم افزار (Software) مناسب و واردکردن اطلاعات برگه ها (فیش ها) به رایانه بود. برای استفاده آسان تر از نتایج این پژوهش، موضوعات گوناگون استخراج شده در پنج بخش با این عناوین دسته بندی شده است: « زندگی»،« اندیشه»،« سخن»،« موارد دیگر» و« سرودهای بررسی شده».
روند زهد و تصوف و عرفان در گستره اسلامی ایران
گردآورنده: مصیب توسلی افشار
432 ص، زنجان: انتشارات دانش زنجان، 1388، چاپ اول
بسیاری از کتاب هایی که در باره تاریخ تصوف و عرفان در ایران نوشته شده، بیشتر به مبانی این جهان بینی پرداخته و یا آراء و افکار فرقه ای خاص و یا شخص معینی از متصوفه را مورد پژوهش قرارداده و کمتر به روند تاریخی پیدایش و گسترش تصوف و عرفان در ایران توجه کرده اند. در کتاب حاضر، مسیر کلی شکل گیری و رواج این اندیشه در ایران، از قرن دوم هجری تا آغاز نهضت مشروطیت، همراه با حوادث و رویدادهای سیاسی و اجتماعی مربوط به فرقه های گوناگون و تحولات آنها، مورد بررسی قرار گرفته است. عناوین فصل های چهارده گانه کتاب عبارت است از: «آراء محققین درباره پیدایش عرفان اسلامی»، «گسترش زهد و عرفان در نواحی ایران»، «عارفان و صوفیان در مرکز خلافت عباسی»، «عارفان و صوفیان شهرهای مختلف در قرن سوم و چهارم»، «درباره آداب و رسوم و تجمع و ستیز و دشمنی با صوفیان»، «دولت سلجوقیان و عارفان بزرگ»، «مشخصات تعلیم و تربیت و عارفان مشهور پایان قرن پنجم و آغاز قرن ششم هجری»، «حوزه های عرفان و تصوف بلاد اسلامی»، «هجوم مغول به ایران و پیامدهای متقابل آن»، «روابط صوفیان با شیعه و بیان دلایل آن»، «طریقت های عرفانی متمایل به شیعه»، «حوزه عرفانی جنوب دریای خزر و آذربایجان شرقی»، «وضع صوفیان اهل سنت در حکومت شیعیان»، «جغرافیای عرفانی شهرها و سلسله های صوفیه با شجره نامه های آنان».
ببینم نبض تان می زند؟!: مجموعه داستان
نویسنده: امین فقیری
120 ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ده داستان کوتاه است. نویسنده کتاب که کار داستان نویسی خود را با نوشتن «دهکده پرملال» آغاز کرد، طی مدتی کوتاه، نامی مطرح در حوزه داستان نویسی معاصر ایران شد. او به ویژه در حوزه جامعه شناسی روستایی و به تصویرکشیدن زندگی در روستاهای ایران، توانایی و قابلیت ویژه ای از خود نشان داد، چندان که نخستین اثرش، به زبان های روسی، آلمانی و انگلیسی ترجمه و چاپ شد. «فقیری» به تدریج، حوزه داستان نویسی اش را به زندگی شهری و روابط میان انسان های شهرنشین گسترش داد و آثاری در قالب داستان و نمایشنامه آفرید که عشق دست مایه اکثر آنها است؛ چه عشق های روزمره و چه عشق های ممنوع که اکثر به سامان نمی رسند. عنوان مجموعه داستان حاضر که مضمون و محتوای آن، زندگی مدرن شهری است، از نام نخستین داستانش گرفته شده است. دراین داستان دو شخصیت در مقابل یکدیگر قرار می گیرند: یک زن و یک مرد. از شخصیت مرد، تصویر دقیقی ارائه نمی شود؛ تنها می دانیم او شاعر و داستان نویس ماهری است. شخصیت زن، اما به روایت مرد به تصویر کشیده می شود. او تئاتر خوانده و روان پریش است، می خواهد نظر مرد شاعر و داستان نویس را در مورد اشعاری که می سراید، بداند. این داستان، با تصاویر غیرواقعی خود، رنگ و بویی از سوررئالیسم دارد.
هرازگاهی بنشین: مجموعه داستان
نویسنده: فریبا منتظرظهور
120 ص، تهران: انتشارات مروارید، 1388، چاپ اول
این مجموعه، شامل هفده داستان کوتاه است. این داستان ها، حکایت از نگاه جستجوگرانه و موشکافانه نویسنده می کنند؛ نگاهی که گاه به دنبال موضوع و گاه به دنبال چیستی و چرایی مضامین است. داستان ها، همه واقعیت محور و اجتماعی هستند و می توان آنها را، به گونه ای بازتاب زندگی اجتماعی امروز ایران در ذهن نویسنده دانست. ویژگی دیگر این مجموعه، نقش و جایگاه متفاوت زن است؛ زنانی که از حصار خانه و آشپزخانه بیرون آمده و وارد اجتماع شده اند. این زن ها، مادرانی سنتی و دخترانی امروزی و تجددطلب دارند. ازاین رو، در مرحله ای از گذار به سر می برند؛ مرحله ای که در آن، به ناچار به نقد سنت های رایج می پردازند.
فیروزشاه نامه: دنباله داراب نامه براساس روایت محمد بیغمی
به کوشش: ایرج افشار، مهران افشاری
752 ص، تهران: نشر چشمه، 1388، چاپ اول
این کتاب، دنباله و مجلد سوم کتابی است با عنوان «داراب نامه»، تالیف «مولانا محمد بیغمی» که در سال های گذشته در دو مجلد، به تصحیح زنده یاد «دکتر ذبیح الله صفا»، منتشر شده است.«دکتر صفا» از نسخه خطی مجلد سوم آگاه شده بود اما فرصت نیافت آن را تصحیح و منتشر کند. او در مؤخره مجلد دوم «داراب نامه بیغمی»، تصریح کرده است که نام درست کتاب، باید «قصه فیروزشاه» یا «فیروزشاه نامه» بوده باشد. نخستین تحریر این قصه بلند و زیبا، در قرن نهم ه.ق به وسیله قصه خوانی به نام «محمود دفترخان» انجام شده است، اما اصل قصه ممکن است حتی به پیش از قرن نهم مربوط باشد. ماجرای قصه، جنگ ها و پیروزی های «فیروزشاه»، پسر«داراب»، پادشاه ایران است. بن مایه های عیاری به این قصه، لطفی خاص بخشیده است و زبان ساده و زیبا و گیرای آن، این قصه را به یکی از مآخذ مهم برای بررسی های زبانی و دستوری و متنی، در تاریخ داستان پردازی ایران، تبدیل کرده است. استاد «محمدپروین گنابادی»، ارزش «فیروزنامه» و «سمک عیار» را در میان داستان های منثور فارسی، هم پایه ارزش «شاهنامه» در میان داستان های منظوم دانسته است. «فیروزشاه نامه» همچنین از اهمیت ویژه ای برای بررسی تاریخ اجتماعی ایران و فرهنگ مردم ایران، در قرن های هشتم و نهم هجری برخوردار است.
تاریخ ادبی ایران و قلمرو زبان فارسی
نویسنده: سید مهدی زرقانی
601 ص، تهران: انتشارات سخن، 1388، چاپ اول
در این کتاب تطور و دگردیسی ژانرهای ادبیات فارسی، تا میانه سده پنجم هجری، بررسی شده است. در مقدمه کتاب، نویسنده تصریح می کند:[من در کتاب حاضر یک نظریه ادبی خاص را اساس قرار نداده ام و رویکرد التقاطی را نیز علمی نمی بینم، بلکه باورم براین است تا ضمن برخورداری از نظریه های موجود، به تلفیقی نظام دار و منسجم از آراء مختلف دست پیدا کنم که در نگارش تاریخ ادبی ایران، کارآمدترین روش را در اختیار بگذارد….] با این حال، او تاکید می کند که در این پژوهش از اندیشه ها و آراء فرمالیست ها؛ ساختارگرایان و همچنین جامعه شناسان هنر، بهره برده است. عناوین مباحث اصلی کتاب عبارت اند از:«تکامل تدریجی یک سنت: نگارش تاریخ ادبی»،«مطالعه روش شناختی تواریخ ادبی ایران»،«مبانی نظری روش ها»،«شکل گیری ژانرها: از صبح اسلام تا اواخر سده سوم»،«برخورد فرهنگ ها، دگردیسی ژانرها»، «گذار از نظام هجایی به نظام عروضی»،«گفتاری در باره پیشینه رباعی/ دوبیتی»،«تولد ژانرها در هیئت نوین: از میانه سده سوم تا میانه سده پنجم»، «چشم انداز عصر؛ هم خوانی دو ساختار»، «رد پای آهوی کوهی»،«درلفظ دری» و…..
افسانه اقبال: زندگی سیاسی دکتر منوچهر اقبال
352 ص، تهران، انتشارات کویر، 1388، چاپ اول
این کتاب گزارشی است از زندگی سیاسی «دکتر منوچهر اقبال» که در آن نویسنده تلاش کرده است، جایگاه و نقش این شخصیت نامدار عصر پهلوی را، در رویدادهای آن دوره نشان دهد. « منوچهر اقبال» از شخصیت های سیاسی مناقشه انگیز تاریخ معاصر ایران است. حامیانش، او را با مرام، مردم دار، خاکی و بی آلایش و درویش می دانستند. مخالفان او، اما نظر دیگری دارند. آنها «اقبال» را مردی جاه طلب و مقام دوست می دانند که کاملا وفادار به سلطنت بود ودر سایه قدرت و مقامش، به زد و بندهای سیاسی می پرداخت. از دیدگاه آنان، «اقبال» مطیع ترین و متملق ترین نخست وزیر دوران «محمدرضا شاه» بود. کتاب حاضر سعی می کند بر اساس منابع و ماخذ موجود، و اسناد و مدارک به جا مانده از آن دوره، پرتویی جدید بر زندگی این شخصیت مورد مناقشه تاریخ معاصر ایران بیفکند.
کوچ، کوچ: تجربه نیم قرن زندگی در کهگیلویه و بویراحمد
نویسنده: عطا طاهری بویراحمدی
مقدمه: ایرج افشار
648 ص، تهران: انتشارات سخن، 1388، چاپ اول
این کتاب که بخشی از خاطرات «عطا طاهری بویر احمدی» است، خواننده را با سرزمین کم شناخته «بویراحمد و کهگیلویه» و زندگی کوه نشینان این منطقه زیبا و کوچ آنها آشنا می کند. علاوه برآن، این خاطرات، بخشی از تاریخ سیاسی و اجتماعی منطقه «بویراحمد و کهگیلویه» در دوران جنگ جهانی دوم را به تصویر می کشد و اطلاعات ارزشمندی در این زمینه، در اختیار علاقمندان قرار می دهد. پدران نویسنده این کتاب، از بزرگان منطقه بوده اند و خود او نیز پس از شهریور 1320، در چند حرکت اجتماعی و سیاسی آن سرزمین، نقش و شرکت داشته است. او در خاطرات ارزشمند خود، حوادث عمومی و اتفاقات سیاسی ایل را با نثری جذاب و آمیخته با عبارات ادبی و اصطلاحات لری محلی، ثبت کرده است. علاوه برآن، خاطرات «عطا طاهری»، خواننده را با فرهنگ مردم یکی از بکرترین و زیباترین مناطق ایران آشنا می کند. به تصریح استاد «ایرج افشار»، از این کتاب و اطلاعات ارائه شده در آن، مردم شناسان، زبان شناسان، جامعه شناسان و مورخان، می توانند بهره ور شوند.
تفاوت نسلی در ایران امروز
نویسنده: نسرین دانایی
131 ص، تهران: نشر قطره، 1388،چاپ اول
در این کتاب، نویسنده به ریشه یابی عوامل مؤثر بر تفاوت نسلی در ایران می پردازد و با توجه به دو عامل کلی روان شناختی و جامعه شناختی که هر کدام زیر مجموعه های خاص خود را دارند، تفاوت نسلی در کشور ما، علل و ویژگی های آن را، تجزیه و تحلیل می کند.
