گزارش♦ سینمای ایران

نویسنده
مهدی کیانیان

‏محمد آفریده مدیرعامل سازمان گسترش سینمای مستند و تجربی، ازجمله معدود مدیران سینمایی است که در طول این ‏سال ها نشان داده اعتلای سینمای مستند از مهمترین دغدغه های اوست. او هم چنین در زمره مدیرانی قرار می گیرد ‏که سهم موثری در ورود نسل تازه سینماگران به این عرصه داشته است. خشنودیم که دغدغه هایش را با روز در میان ‏گذاشته است….


afarideh.jpg

گفتگو با محمد آفریده

ارگان ها مانعی برای شکوفایی استعدادها ؟!

افق های جدید مورد نظر گسترش سینمای مستند و تجربی در سال جاری چیست؟ این اهداف و افق ها چه ‏تغییری با اهداف و برنامه های سال های پیش کرده است؟

افق های مرکز گسترش از چند یال پیش چندان تغییر نکرده است، شرایط و مقتضیات زمان است که تغییر می کند. ‏اعتقاد من این است که ما امروز در شرایطی در جامعه جهانی قرار گرفتیم که باید از فانتوم سریع تر حرکت کنیم و ‏سرعت حرکت ما باید از سرعت نور هم بیشتر باشد. ما خیلی فرصت نداریم و عقب افتادگی هایی داریم که ناچاریم ‏جبران کنیم. زیاد اهل تعارف نیستم و فکر می کنم دوره ساعت ها حرف تکراری زدن گذشته است. مشکل اصلی و آنچه ‏مرا آزار می دهد این است که سازمان ها و نهادهایی که برپایه و اساس یک انرژی زیاد بنا نهاده شده و انرژی و ‏سرمایه زیادی نیز در دست دارند این روزها دچار افول شده و حتی بخشی از آنها خود به مانعی برای شکوفایی ‏استعدادهای جامعه تبدیل شده اند. ما برای رسیدن افق هایی که در فرهنگ مان ریشه دارد و چیزی جز خوبی، ‏وارستگی، ایثار و جامعه ای سرشار از عدالت نیست به همکاری همه ارگان های جامعه نیازمندیم. ‏

درباره برنامه هایتان برای گسترش سینمای مستند ایران بگویید؟

از سال 80 با راه اندازی مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی من بیست تا بیست و پنج جلسه با حضور دست ‏اندرکاران سینمای مستند، صنوف مرتبط با این حوزه سینما و فیلمسازان مستقل برگزار کردم تا به یک شمای کلی از ‏سینمای مستند ایران دست پیدا کنم؛ سینمای مستند به خاطر ذات محجوبش و حضور هنرمندان وارسته در این عرصه از ‏متن سینما خارج و در حاشیه بود. من فکرکردم ابتدا باید این سینما را از حاشیه به متن بیاورم و جامعه را نسبت به ‏سینمای مستند حساس کنم بنابراین با افزایش حجم تولید و تلاش برای انعکاس چشم اندازهای متعدد سینمای مستند در ‏مطبوعات تلاش کردم سینمای مستند از حاشیه به متن بیاید. سینمای مستند سینمایی اصیل است و می تواند بسیاری از ‏گره های جامعه را بازه کرده، مسائل و مشکلات جامعه را برطرف کند. احساس می کنم از این به بعد باید با مدیریت ‏دقیق تر و جدی تر با انرژی موجود در سینما برخورد کنیم و فیلمسازان را هدایت کنیم تا با تعمق، طمانینه و دانش ‏بیشتر، عشقی را که در وجودشان نسبت به سینما شعله می کشد با عقل و شعور بیشتری همراه کنند. هدایت فیلمسازان ‏در این راه از برنامه های مهم امسال ما است، مستقل کردن حوزه مستند در جشنواره ها و برگزاری کارگاه های ‏آموزشی نیز از تلاش ها و برنامه هایمان برای عملی شدن این برنامه هاست. ‏

با چه برنامه و راهکارهایی سعی می کنید سرمایه گذاری در سینمای مستند درست و دقیق انجام شود و به ‏اصطلاح از هدر رفتن سرمایه ممانعت به عمل آید؟

بودجه تولید در سینمای مستند ایران معادل ساخت 2 فیلم بلند سینمایی است، از سوی دیگر سینمای مستند می تواند به ‏تمام جامعه نزدیک شده و باعث رشد و ارتقاء جامعه شود و به آن حیات ببخشد. سینمای مستند اساسا با سینمای داستانی ‏تفاوت دارد و برخلاف آن سینما همیشه زنده است و تاریخ مصرف ندارد چرا که به بطن جامعه گره خورده است. ‏سینمای مستند سینمایی ماندگار است و به قول یکی از استادان سینما ما اساسا فیلم مستند بد نداریم. همچنین سینمای مستند ‏پشتوانه سینمای داستانی است و ما اگر می خواهیم سینمای داستانی آباد شود باید روی سینمای مستند حتی بیشتر از ‏سینمای داستانی سرمایه گذاری کنیم. ‏

درباره سینمای مستند امروز ایران و جایگاه آن در مقایسه با مستند روز جهان بگویید؟

سینمای مستند جهان بسیار تغییر کرده است، ریتم و ساختار این بخش از سینما با شرایط و شکل تازه ای در دنیا بروز ‏کرده است البته مستند سازان ایرانی انرژی و ویژگی های لازم برای رسیدن به سطحی هم تراز با سینمای مستند جهان ‏را دارند. نسل جوان کشورمان درحال ایجاد یک زبان تازه در سینمای مستند ایران است. مرکز گسترش سینمای مستند ‏و تجربی در این میان با توجه ویژه به آموزش روش های نوین مستند سازی، ترجمه کتاب های روز سینمای مستند، ‏راه اندازی کانون فیلم، ایجاد بانک فیلم مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و کتابخانه تخصصی سینمای مستند سعی ‏در هدایت و شکوفا کردن این استعداد های جوان را دارد. البته در سینما نمی شود با موعظه فیلمسازان را به تفکر و ‏تحقیق وا داشت بلکه باید با فراهم کردن شرایط ساخت چند فیلم امکان خاموش شدن ولع تولید در فیلمسازان را نیز فراهم ‏کرد. حوزه سینما حوزه پیچیده ای است و مدیران این عرصه با یک جامعه و دریای بیکران خلاقیت روبرو است ‏مدیریت فرهنگی روش متفاوتی دارد و یک مدیر باید بستر و فضا را برای رشد در حوزه خود آماده کند، نخبه ها خود ‏شناخته خواهند شد و فیلم های بی نظیر تولید خواهند کرد؛ در7 یا 8 سال اخیر در سینمای مستند کشور ما شاهکارهایی ‏ساخته شده است، اما ما آنها را درک نمی کنیم، باید یک یا دو دهه بگذرد تا متوجه شویم این مستند ها از فیلم های مطرح ‏تاریخ سینمای ایران هستند و در تاریخ سینمای ما ماندگار خواهند شد. ‏