شیراز در چند سال گذشته یکی از شهرهایی بوده که به خاطر داشتن پرونده های حقوق بشری، مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است. احکامی چون پرتاب از کوه، سنگسار، اعدام نوجوانان زیر 18 سال، پرونده دانشجویان و از این قبیل. در باره این پرونده ها، پرونده با غلامحسین رئیسی، مسوول کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای فارس گفت و گو کرده ایم.
آقای رئیسی چند پرونده در شیراز از دید حقوق بشری، توجه زیادی را به خود جلب کرد. یکی از این پرونده ها مربوط به صدور حکم پرتاب از کوه برای یک مرد بود. کار این پرونده به کجا رسید؟
البته شیراز مثل خیلی از مراکز استانها و شهرهای مهم دیگر پرونده های حقوق بشری داشته و دارد که می شود گفت که در حال حاضر پرونده های مربوط به قصاص ( اعدام ) کسانی که در زمان ارتکاب جرم زیر 18 ساله بوده اند، مهمترین آنهاست. اما در مورد پرونده ای که از آن یاد کردید، شعبه چهارم دادگاه کیفری استان فارس، بر اساس ماده 110 قانون مجازات اسلامی حکمی صادر کرده بود مبنی بر مجازات مرگ برای فردی که با اتهام لواط دستگیر شده بود. شیوه اجرای حکم بر اساس همان ماده قانونی در اختیار دادگاه گذاشته شده بود و دادگاه، بر اساس برخی منابع فقهی، پرتاب از کوه را برای وی در نظر گرفته بود. آخرین خبر این پرونده این بوده که شاکی پرونده پس از باخبر شدن از چنین حکمی، با این عنوان که با رضایت خود اساس موضوع را زیر سوال می برد، اعلام کرد که موضوع شکایتش به کلی منتفی است و رضایت می دهد و درخواست مختومه کردن پرونده را می کند. اما در چنین احکامی به جهت دارا بودن جنبه حق الهی، رضایت شاکی کافی نیست، اگر چه می تواند موجب اعاده دادرسی شود که این اتفاق افتاده و این حکم متوقف شده است.
از پرونده افسانه.ر که پیش از این نیز خبر تایید حکم سنگسارش در سایت روز منتشر شده بود، خبر تازه ای نیست؟
بعد از انتشار خبر تایید حکم سنگسار افسانه، دادستان شیراز دستور داد که اجرای حکم متوقف شود. و البته ایشان خبر اجرای حکم را تکذیب کردند که خب ما هم نگفته بودیم حکم اجرا شده. بلکه گفته بودیم دیوان حکم را تایید کرده است. البته توقف اجرای حکم افسانه به نظر من دلیل دیگری هم دارد. زیرا او دو حکم دارد. یکی حکم سنگسار و دیگری حکم قصاص نفس (اعدام) به اتهام مباشرت در قتل همسرش.
آیا این حکم تایید شده؟
بله استیذان هم گرفته و آماده اجراست. البته تلاش برای جلب رضایت خانواده مقتول ادامه دارد و کمیته حمایت از حقوق زنان و کودکان دادگستری استان فارس هم تلاش هایی را در این باره انجام داده که هیچ یک فعلا به نتیجه نرسیده است.
در چند ماه گذشته، پرونده دانشجویان شیرازی هم یکی از مهمترین پرونده های خبری رسانه ها در حوزه حقوق بشر بود. از این دانشجویان چه خبر؟
متعاقب برگزاری مراسم بزرگداشت روز دانشجو که در شیراز روز 18 آذرماه برگزار شده بود، به خاطر انتقاد شدید برخی از دانشجویان از سخنان آقای لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی در شیراز، ده نفر از دانشجویان احضار شدند و اتهام اقدام علیه امنیت ملی و اهانت به مسوولان نظام، به آنها تفهیم شد. همه این دانشجویان به جز دو نفر، تاکنون با قرارهای وثیقه و کفالت آزاد شده اند.
این دو نفر که هستند و چرا هنوز بازداشتند؟
یونس میرحسینی و همسرش سحر یزدانی. میرحسینی آخرین دانشجوی احضار شده بود. متعاقب بازداشت موقت وی و انتقالش به بازداشتگاه اداره اطلاعات، همسر وی خانم سحر یزدانی برای پی گیری وضعیت شوهرش به دادسرای عمومی و انقلاب مراجعه می کند که به دلیل اینکه ایشان را به درون دادسرا راه نداده بودند، اظهار ناراحتی می کند و بعد ایشان را هم اول به داخل دادسرا می برند و بعد به اتهام توهین بازداشت می کنند.
از پرونده های زنان چه خبر؟ زنان محکومی که هم محکومند و هم قربانی؟
یکی از مهمترین پرونده های محکوم به قصاص در شیراز که خیلی هم تکان دهنده است، پرونده دختری است که در 15 سالگی مرتکب قتل همسرش شده است. نام او زربی بی خواجه است و تابعیت افغان دارد.
زیر 18 سالگی مرتکب قتل شده؟! و الان حکمش در چه مرحله ای است ؟ استیذان هم دارد؟
بله. مراحل قضایی پرونده اش طی شده و استیذان هم دارد. پرونده الان در بخش اجرای احکام است.
علت ارتکاب جرم چه بوده؟
ظاهرا زر بی بی با اصرار خانواده اش و به زور شوهر داده می شود. او را از تحصیل باز می دارند و به خانه بخت! می فرستند. در حالی که او عاشق مدرسه و درس خواندن بود. همسرش نه تنها به او اجازه ادامه تحصیل نمی دهد، بلکه به شدت او را مورد آزار قرار می داد و معمولا در خانه زندانی اش می کرد. و بالاخره یک روز زر بی بی تصمیم به قتل او می گیرد و تصمیمش را هم عملی می کند. آن هم در سن 15 سالگی. او خودش می گوید وقتی ماموران آگاهی مرا گرفتند و بردند، آن روز تازه احساس کردم آزاد شده ام! یعنی ببینید چه زندگی داشته که زندانی شدن برایش حکم آزادی داشته است.
وضعیت فعلی اش چطور است ؟ آیا فرزندی هم دارد؟
زر بی بی یک دختر 5 ساله دارد که تا سه سالگی با خودش در زندان بود و الان نزد خواهرش است.خانواده خودش از او حمایتی نمی کنند. در زندان خیاطی می کند و هزینه هایش را تامین می کند.
آیا از پرونده های دیگر زیر 18 ساله در شیراز هم خبر دارید؟ البته به جز رحیم احمدی کمال آبادی که “روز” خبر او را به نقل از وکیلش منتشر کرده بود.
شعبه پنجم دادگاه کیفری استان فارس، اخیرا حکم قصاص امین کاراندیش را که در زمان ارتکاب جرم ( قتل)، 17 ساله بود صادر کرده است. یعنی حکم در مرحله بدوی است. که البته من به عنوان وکیلشان برایش تجدیدنظرخواهی کرده ام که پرونده برای بررسی باید به دیوان فرستاده شود.
و بالاخره اینکه پرونده ابومسلم سهرابی که او نیز با اتهام قتل در زیر 18 سالگی دستگیر شده بود و بعد حکم اعدام دریافت کرد به کجا رسید؟
متاسفانه با وجود اینکه قاضی صادر کننده رای اولیه این پرونده اعلام نمود که در صدور این رای اشتباه کرده است، دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی بنده را نپذیرفت و مراحل رسیدگی به پرونده خاتمه یافت و امکان اجرای حکم قصاص (اعدام) ابومسلم که در 17 سالگی مرتکب قتل شد وجود دارد. البته تلاشهای برای جلب رضایت از خانواده مقتول انجام شده و فعلا هم از قاضی ماظر زندان درخواست شده، جلوی اجرای حکم گرفته شود و وقت مناسبی برای جلب رضایت خانواده مقتول اعمال بفرمایند.
(سایت روز پیش از این درباره ارتکاب جرم ابومسلم نوشته است که طبق اولین اعتراف های وی که تا امروز نیز آن را تایید کرده است، وی به کرات مورد تجاوز فرد مقتول قرار گرفته بود و در روز حادثه نیز برای دفاع از خود مرتکب قتل شد. اما دادگاه بدوی رای به قتل به خاطر دزدی موتور مقتول داد و با وجود اینکه بعد از صدور رای، قاضی دادگاه در نامه ای بصراحت عنوان کرد که مستندات موجود و زیبایی ابومسلم نشان می دهد که احتمالا به او تجاوز شده است، با اینجال سیر پرونده به سمتی پیش رفت که اینک پرونده او در مرحله اجرای حکم قرار دارد.)