ایران در جریان گفتگوهای آخر هفته گذشته با شش قدرت بزرگ دنیا در استانبول اعلام کرد، “دیگر علاقمند” به طرح پیشنهادی واشنگتن و سایر کشورها برای مبادله سوخت نیست. این مطلب را روز دوشنبه یکی از دیپلمات های ارشد غربی اعلام کرد.
کاترین آشتون سرپرست مذاکره کنندگان غرب در استانبول گفت همتای ایرانی وی، سعید جلیلی، از گفتگو درباره جزئیات پیشنهاد قبلی مبنی بر معاوضه بخش اعظم ذخیره اورانیوم خلوص پائین این کشور با سوخت هسته ای، جهت تأمین سوخت رآکتور تولید کننده ایزوتوپ پزشکی، خودداری کرده است.
خانم آشتون به نمایندگی از اعضای دایم شورای امنیت سازمان ملل و آلمان، پس از برشمردن گزینه های پیشنهادی در طول مذاکرات، روز شنبه به خبرنگاران گفت: “من برای آنها روشن کردم که باید یکی از گزینه ها را مدنظر قرار دهند و به ما پاسخ دهند.” وی در پاسخ به این سؤال که آیا آقای جلیلی با این پیشنهاد موافقت کرده یا خیر، گفت: “او گوش می داد اما نگفت بله، این کار را خواهیم کرد.”
مقامات آمریکایی نیز در گفتگو با خبرنگاران، واکنش آقای جلیلی را گنگ و مبهم توصیف کردند و گفت پیشنهادهای ارائه شده بر روی میز مذاکره باقی خواهند ماند و گروه شش آماده گفتگوی بدون پیش شرط بود.
یک دیپلمات ارشد غربی که نخواست نامش فاش شود با جزئیات بیشتری به این موضوع پرداخت و گفت، آقای جلیلی به خانم آشتون و سایر قدرت ها گفت ایران دیگر مایل (به گفتگو درباره) رآکتور تهران نیست زیرا برای خود منابع اورانیوم پیدا کرده است و می تواند سوخت مورد نیاز رآکتور را خود بسازد.
هرچند ممکن است دیدگاه ایران تغییر کند، اما سخنان پشت پرده جلیلی با گروه شش امکان ازسر گرفته شدن گفتگوها در آینده نزدیک را کمتر کرده است. احتمالاً این تحولات باعث بالا گرفتن فشارها بر باراک اوباما برای تشدید تحریم ها علیه ایران، و در حین حال انتظار برای تغییر عقیده ایران، خواهد شد. ممکن است روسیه و چین در فاصله چند ماه پس از تصویب دور آخر تحریم های سازمان ملل علیه ایران، تمایلی برای حرکت به سوی تصویب تحریم های بیشتر نداشته باشند.
این دیپلمات گفت آقای جلیلی چندین بار خواسته خود برای صدور بیانیه ای ازسوی گروه شش مبنی بر “به رسمیت شناخته شده حق ایران برای غنی سازی” و رفع فوری تحریم ها را به عنوان پیش شرط کشورش برای هرگونه مذاکره ای در آینده تکرار کرد.
هر شش قدرت، شامل آمریکا، روسیه، چین، انگلستان، فرانسه و آلمان از پذیرش این پیش شرط ها خودداری کردند و گفتند پیش از برداشته شدن تحریم ها، ایران باید به مفاد پیمان منع اشاعه (ان پی تی) و خواسته های آژانس بین المللی انرژی هسته ای عمل کند.
هرچند غرب حق ایران برای دراختیار داشتن برنامه صلح آمیز انرژی هسته ای را بر اساس پیمان ان پی تی به رسمیت می شناسد، اما معنی آن، پذیرش حق غنی سازی نیست. شورای امنیت سازمان ملل به دفعات از ایران خواسته است غنی سازی را متوقف کند زیرا این کشور در قبال برنامه هسته ای خود غیر شفافت بوده و تمایلی به پاسخگویی به تمامی سؤالات مطرح شده از سوی آژانس هسته ای ندارد.
پیشنهاد مبادله سوخت در اکتبر2009 از سوی آمریکا و به عنوان ابزاری برای اعتماد سازی مطرح شد. هدف از آن نیز کاهش 75 درصدی ذخیره اورانیوم خلوص پائین ایران، حدود 300 کیلوگرم، و تا حدکمتر از دخیره مورد نیاز برای ساخت یک بمب هسته ای بود. اما اکنون ذخیره اورانیوم خلوص پائین ایران به حدود سه برابر افزایش یافته است و ضمناً این کشور حدود 40 کیلوگرم اورانیوم با خلوص 19.75 درصد در اختیار دارد که نیمی از راه لازم برای بدست آمدن خلوص تسلیحاتی را طی کرده است.
این دیپلمات گفت پیشنهاد ارائه شده به ایران به عدد خاصی اشاره نمی کند اما همان هدف را دنبال می کند، یعنی تنها 300 کیلوگرم اورانیوم با خلوص بین 3.5 تا 5 درصد برای این کشور باقی بماند.
منبع: نیویورک تایمز- 24 ژانویه
