به دنبال تاکید رئیس اقلیم کردستان عراق بر برگزاری رفراندوم استقلال در یک ماه آینده، معاون وزیر خارجه از “افراد عاقل” در آن منطقه خواسته است مانع چنین تصمیمی شوند و همزمان از اعلام آمادگی تهران برای ارسال سلاح به عراق خبر داده است. همزمان وزیر دفاع و معاون ستاد نیروهای مسلح نیز به طور تلویحی از احتمال دخالت نظامی جمهوری اسلامی در بحران عراق خبر داده اند.
بحران در عراق و مواجهه جمهوری اسلامی با این بحران هر روز پیچیده تر از قبل می شود. نگرانی از پیشروی شورشیان اسلام گرای داعش و ابراز تمایل نیروهای سیاسی اقلیم کردستان عراق باعث شده است تا تهران واکنش های ملموس تری اتخاذ کند. برای نمونه دیروز حسین امیر عبدالهیان، معاون خاورمیانه جواد ظریف تصمیم گرفت هشداری ضمنی به کردهایی که مایل به استقلال از دولت مرکزی عراق هستند بدهد. وی گفت: “ایران اطمینان دارد که در میان سران کرد افراد عاقل هم حضور دارند که حاضر نمی‌شوند عراق تجزیه شود.”
احتمالا مسعود بارزانی رهبر اقلیم کردستان در زمره عاقلان مورد اشاره امیرعبدالهیان قرار ندارد، چرا که وی روز گذشته با اشاره به مساله “استقلال” از عراق تصریح کرده است: “از این پس دیگر مخفی نمی‌کنیم که هدف ما این است. عراق هم‌اینک عملاً تجزیه شده است.”
به گفته وی “ همه آنچه اخیراً رخ داده نشان می‌دهد که حق کردستان است که به استقلال برسد.”
عبداللهیان با بیان اینکه باید همه اقدامات لازم برای ممانعت از تقسیم عراق صورت بگیرد، خاطرنشان کرده است که “ایران «هر تدبیری» که وحدت و قدرت عراق را تضمین کند، اتخاذ خواهد کرد.”
درگیری های شدید و خونبار از ماه گذشته همزمان با لشکر کشی برق آسای اعضای “امارات اسلامی عراق و شام” به شهرهای بزرگ و سنی نشینی همچون موصل و تکریت آغاز شد. داعش در توئیت های خود اعلام کرده است که موضع گیری شدیدی با شیعیان و همچنین جمهوری اسلامی دارد. موصل در جوار اقلیم کردستان عراق و اقلیم کردستان نیز همجوارمرزهای ایران است.
امیر عبدالهیان به طور علنی اعلام کرده که جمهوری اسلامی آماده است تا “اگر لازم شد در چارچوب مبارزه با تروریسم به عراق سلاح ارسال کند.” با این حال در شرایطی که گفته می شود اعضای سپاه قدس – واحد ویژه عملیات برون مرزی سپاه – به رهبری سردار قاسم سلیمانی هم اکنون در عراق به سازماندهی مقابله با داعش مشغول اند معاون وزیرخارجه تصریح کرده است: “هیچ برنامه‌ای برای اعزام نیرو به عراق نداریم.”
با این حال روز دوشنبه وزیر دفاع دولت روحانی در جریان یک سخنرانی در در نشست نخبگان و استعدادهای عالی و مدیران جوان سازمان صنایع متذکر شده است: “داعش و حامیانش باید مجازات شوند.”
سردار حسین دهقان که گفته می شود فرمانده سپاه قدس در لبنان در دهه هشتاد میلادی بوده بدون رد حضور نظامی جمهوری اسلامی در نزاع عراق گفته است: “ایران اسلامی خواهان عراق یکپارچه، متحد، امن و پیشرفته می‌باشد و از هرگونه اقدامی در این راستا حمایت می‌کند.”
همزمان سردار جزایری، معاون ستاد کل نیروهای مسلح نیز به طور تلویحی از احتمال ورود نظامی جمهوری اسلامی به عراق سخن گفته است: “طبیعتا مراودات ما در عرصه های دفاعی، امنیتی و عرصه هایی که کمک می کند به حفظ امنیت و پایداری مرزها بوده و خواهد بود، و چنانچه دولت و مردم عراق در این شرایط احساس نیاز داشته باشند، حتما جمهوری اسلامی ایران به آنها کمک خواهد کرد.”
ناظران سیاسی می گویند یکی از دلایل حمایت یا سکوت ضمنی سنی های عراق ـ که در سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۲ با تشکیل شوراهای “بیداری” علیه نیروهای جهادی و نزدیک به القاعده جنگیده بودند- در مقابل تحرکات اخیر داعش به سیاست های دولت شیعه نوری مالکی علیه سنی های عراق باز می گردد. مالکی به ویژه در دوم نخست وزیری اش بین سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ به ندرت نیروهای سیاسی سنی را در ساختار قدرت و ارتش راه داده است. گفته می شود نوری مالکی به جمهوری اسلامی نزدیک است و تهران نیز از این سیاست ها ناراضی نبوده است.
نزاع خونبار در عراق در شرایطی ادامه دارد که فضای سیاسی این کشور نیز عمیقا بحرانی است و دیروز جلسه مجلس جدید این کشور برای انتخاب رئیس مجلس، نخست وزیر و رئیس جمهور به دلیل غیبت جمع کثیری از نمایندگان مخالف نوری المالکی و به حد نصاب نرسیدن، جلسه یک هفته به تعویق افتاد. نیروهای سیاسی مخالف انتخاب نوری المالکی به عنوان نخست وزیر برای دور سوم هستند. اما وی گفته قصد عقب نشینی ندارد.تهران نیز هنوز موضوع خود را در این ارتباط به طور صریح مطرح نکرده است.
