این هفته ایران و شش قدرت جهانی در وین برای رسیدن به توافق نهایی تلاش کردند. اما هیئت آمریکا سعی کرد انتظارات را پایین بیاورد. یک مقام ارشد دولتی که برای خبرنگاران حرف می‌زد گفت: «هرکس پای میز می‌آید راه‌حل دیپلماتیک می‌خواهد، اما نیت چیزی را داشتن به معنای وقوع آن چیز نیست. صادقانه بگویم، خیلی خیلی سخت است. بااین‌که در حال تهیه پیش‌نویس هستیم، اما توافق به این زودی بدست نمی‌آید.»
اوایل بهار امسال دیپلمات‌های غربی از جدیت روحانی و جواد ظریف بسیار دلگرم شده بودند و رسیدن به توافق نهایی را محتمل می دانستند. همانطور که مقام آمریکایی گفته است هنوز شکاف بزرگی باید پر شود. موضوع اصلی، توان ایران است. این کشور حدود 19 هزار سانتریفیوژ نصب شده دارد که 11 هزار عدد از آن‌ها فعال است و گفته اند که به دنبال نصب تعداد بیشتری هستند.
غرب تمایل دارد که این تعداد به پنج یا شش هزار برسد تا ایران توان غنی‌سازی اورانیوم کافی برای ساخت سلاح هسته‌ای را نداشته باشد. غرب ترجیح می‌دهد ایران برای ساخت سلاح به حداقل یکسال زمان نیاز داشته باشد. برای روحانی و ظریف، از کار انداختن سانترفیوژهایی که سمبول غرور ملی است بسیار دشوار است.
اما یک موضوع دیگر نیز وجود دارد و آن، گذشته است. غرب اتفاق نظر دارد که ایران تا سال 2003 برنامه ساخت یک کلاهک را داشته است و اگر تحقیقات ادامه می‌یافت چیزهای بیشتری روشن می‌شد.
آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در مورد احتمال وجود ابعاد نظامی فعالیت‌های گذشته ایران تحقیق کرده است و اوایل امسال در مورد چگونگی ادامه تحقیقات با دولت روحانی به توافق جدیدی رسید. اما این توافق هنوز منجر به دیدار از سایت نظامی پارچین که غرب اعتقاد دارد زمانی آزمایش‌های اجزای انفجاری کلاهک در آن انجام می‌شده، نشده است. دیوید آلبرایت و برونو ترترائیس در وال استریت ژورنال امروز می‌گویند، ایران باید گذشته خود را پاک کند.
مشکل این موضوع این است که حتی اگر هم ایران در شروع جنگ با عراق کار بر روی ساخت سلاح را آغاز کرده باشد و اکنون بخواهد فعالیت‌ها را کنار بگذارد، ممکن است تمایلی به اعتراف کردن نداشته باشد. این می‌تواند با توجه به فتوای رهبر ایران علیه سلاح هسته‌ای، موجب شرمساری فراوانی شود. تهران نیز این اعتراف را به عنوان بهانه ای برای توجیه حمله نظامی علیه این کشور می‌داند.
دیپلمات‌ها این‌طور نشان می‌دهند که این موضوع فعلا نمی‌تواند باعث از بین رفتن توافق شود. یک راه‌حل که توسط گروه بین‌المللی بحران طی گزارشی ارائه شده، این است که این موضوع به بعد موکول شود. رسیدن به توافق نهایی ایران را متعهد به از بین بردن نگرانی‌های آژانس می‌کند. به ایران اجازه فرار نمی‌دهد و همچنین دستاوردهایی که عدم تکثیر سلاح اکنون می‌توانست بدست آورد را نیز از بین نمی‌برد.
دیوید آلبرایت این نظر را در بلاگ خود منتشر کرده است: «مشکل موکول کردن این مشکل به بعد این است که برداشته شدن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل سخت خواهد بود. اگر ایران اکنون در مورد چیزی که درخواست مشروع آژانس است همکاری نکند، چرا باید بعدا که تحریم‌ها برداشته شد همکاری کند. همچنین ایران می‌تواند بگوید که ما راست می‌گفتیم و برنامه سلاح نداشتیم. غرب فقط می‌خواست ما را از داشتن تکنولوژی هسته‌ای محروم کند. فضا برای اوباما و کسانی که یک توافق محکم و استوار را می خواهند بسیار مشکل خواهد بود.
منبع: گاردین - 16 مه 2
