مرگ دو زن در یک حادثه آتش‌سوزی در خیابان جمهوری تهران به چالشی جدی برای سازمان آتش‌نشانی و شهرداری تهران تبدیل شده است. اکنون تحقیقات قضایی در حال انجام است و دو آتش‌نشان نیز بازداشت شده‌اند. ضمن این که شهرداری و دولت هم وعده بررسی و ارائه گزارش داده‌اند.
این دو زن پیش از دست به کار شدن ماموران نجات، از طبقه پنجم ساختمان به پایین سقوط کردند اما با واکنش گسترده کاربرن ایرانی در فضای مجازی و پوشش رسانه‌ای گسترده از جزییات حادثه، حتی مطالبه استعفای شهردار و مدیران ارشد شهری مطرح شده و در سوی مقابل رسانه‌هایی به حمایت از قالیباف برخاسته و انتقدات طرح شده را سیاسی دانسته‌اند. اما آخرین برگ این پرونده تا پایان روز شنبه، از سوی یک وبسایت خبری رو شده است. وبسایت پیام نو اسنادی را منتشر کرده که در آنها شرکت سازنده خودروهای مورد استفاده آتش‌نشانی نسبت به وجود نقص فنی و ضرورت رفع آنها بارها هشدار داده اما پاسخی از سوی شهرداری نگرفته است.
احتمال خطرآفرینی به شهرداری گوشزد شده بود
“بدینوسیله به اطلاع می‌رساند که در حال حاضر برخی از خودروهای سازمان آتش‌نشانی به علت نیاز مبرم به سرویس و تعمیرات اساسی مجدد، آماده عملیات نبوده و یا انجام عملیات با آنها بسیار خطرناک می‌باشد، ولی متاسفانه برخی از مسوولین محترم آن سازمان اهمیتی به این مهم نداده و از بیش از ۶ ماه پیش هیچ‌کدام از ایرادات و خرابی‌های خودروها را جهت رفع نقص به این شرکت اعلام ننموده و راسا به طور یک‌جانبه ارتباط سازمان را با این شرکت قطع نموده‌اند.”
این جملات بخشی از نامه‌ای است که در تاریخ ۲۵ تیر ماه ۹۲ از سوی نمایندگی شرکت “ایویکو ماگیروس” -سازنده خودروهای آتش‌نشانی مورد استفاده در تهران- خطاب به عبداللهی، معاومت خدمات شهری شهرداری تهران نوشته شده است. (عکس سند: 1، 2، 3 )
در ادامه نامه هم به شکل صریحی تاکید شده که “با توجه به جدیت بعضی از مشکلاتی که اخیرا برای بعضی از این خودروها پیش آمده و نیز با توجه به این که بعضی از قطعات این خودروها باید در فواصل زمانی مشخص و منظم تعویض و یا تنظیم گردند، این شرکت امیدوار است که انجام عملیات با این خودروها، سبب اختلال در امدادرسانی در شرایط بحرانی نشده و باعث بروز اشکالات و خرابی‌های بیشتر آنها نشده و یا خود سبب بروز حوادث جانی و مالی و تلخ و ناگوار دیگری نگردد.”
پیش از این هم بین این شرکت و مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی تهران نامه‌نگاری‌هایی شده بوده که به ادعای مدیرعامل شرکت ایویکو ماگیروس در ایران، بی‌جواب مانده است. وحید ممتحنی همچنین از انجام تعمیرات خودسرانه شهرداری بر روی خودروهای این شرکت خبر داده است. درحالی که این خودروها کاملا تخصصی و بسیار حساس محسوب می شوند و تعمیر و خدمات آنها باید کاملا با نظارت مستقیم شرکت سازنده انجام شود.
ممتحنی همچنین در گفت‌وگو با خبرآنلاین توضیح داده است: “خبر داریم ماشین مخصوص آتش نشانی را برده اند در گاراژی در جنوب شهر و تعمیر کرده اند. جایی که کامیون های معمولی و اسقاطی را تعمیر می کنند. ماشین آتش نشانی، کامیون معمولی نیست، مانند هواپیما باید متخصص آن را تعمیر کند. مثلا می گویند سنسور خراب شده، خب معلوم است، شما نمی توانید هر سنسوری را از بازار بخرید و جایگزین سنسورهای اصلی دستگاه کنید، ولی اینها این کار را کرده اند. کارشناسی که این تعمیرات را تایید کرده و مسئولان آتش نشانی، مقصر باز نشدن نردبان خودرو هستند.”
به گفته او، تحریم‌ها هیچ نقشی در بروز این اتفاق نداشته و شرکت آماده تجهیز و دراختیار گذاشتن قطعات لازم بوده اما شهرداری و سازمان آتش‌نشانی بی‌اعتنایی کرده است.
بازداشت دو آتش‌نشان در جریان تحقیقاتِ ناتمام
صبح روز یکشنبه ۲۹ دی ماه، در شرایطی که کشور در تعطیل رسمی به سر می‌برد، کارگران یک تولیدی پوشاک به محل کار خود در طبقه پنجم یک ساختمان در خیابان جمهوری، تقاطع ابوریحان رفتند. کمی قبل از ظهر، واحدی که کارگران در آن حضور داشتند در محاصره شعله‌های آتش قرار گرفت و راه فرار مسدود شد. ساختمان قدیمی و غیراستاندارد هم مجهز به راه‌پله‌های اضطراری نبود؛ پس شیرین فروتنی ۴۴ ساله و آذر حق‌نظری ۶۰ ساله تصمیم گرفتند به سمت پنجره‌ها بروند.
زن جوان‌تر در همان دقایق ابتدایی به پایین سقوط می‌کند در حالی که تنها ماشین آتش‌نشانی حاضر در محل، یک نیسان با حداقل امکانات بوده است. دقایقی بعد این اتفاق هولناک برای آذر حق‌نظری هم که با تلاش بسیار به نرده‌های پنجره آویزان مانده بود، تکرار شد. بعد از این سقوط بود که تازه نردبان آتش‌نشانی برای نجات محاصره‌شدگان حرکت کرد. ضمن اینکه تا پیش از سقوط این دو شهروند هم هیچ اثری از بالشتک نجات نبود. ۲۵ کارگر دیگر اما توسط نیروهای آتش‌نشانی از ساختمان آتش‌گرفته جانِ سالم به در بردند.
در نخستین اظهارنظرهای سخنگوی سازمان آتش‌نشانی، دو زنی که جان خود را از دست داده بودند مقصر معرفی شدند. معاون خدمات شهری شهرداری تهران هم کشته شدن دو نفر از شهروندان در حادثه آتش سوزی خیابان جمهوری را خواست و مشیت الهی دانست که این سخنان با اعتراض خانواده دو کارگر جان‌باخته و افکار عمومی مواجه شد.
محمد باقر قالیباف، شهردار تهران سه روز پس از حادثه قول داد تا علت اصلی ظرف ۱۵روز مشخص شود. او خطاب به آنهایی که او را مقصر میدانستند، با کنایه گفت: “مردم شاهد بوده‌اند در جریان اتفاقاتی که در گذشته دور و نزدیک رخ داده است، همیشه گفته‌اند رسیدگی می‌کنیم، اما در انتهای کار بنده هم به‌عنوان یک شهروند نفهمیده‌ام که نتیجه چه شد. به‌عنوان مثال در حادثه برخورد دو قطار در نیشابور و همچنین فرود هواپیما در خارج از باند در اصفهان متوجه نشدیم چه کسی مقصر اعلام شد؟ در حوادث اخیر در جاده قم هم تعداد کثیری از مردم در جریان آتش‌سوزی کشته شدند و مقرر شد که این حوادث به سرعت رسیدگی شود اما در آخر متوجه نشدیم که چه اتفاقی افتاد.”
وزیر کشور هم که به دستور رییس‌جمهور مامور رسیدگی شده، از مشخص شدن نتیجه نهایی طی دو هفته خبر داده است. اما تا قبل از همه این بررسی‌ها، فعلا از میان تمام مسوولان و مقصران احتمالی، پای دو آتش‌نشان به میان آمده و مسئول ایستگاه آتش‌نشانی و اپراتور خودروی مجهز به نردبان بازداشت شده‌اند. دادستان تهران هم از محل حادثه بازدید کرده و اعلام کرده که تحقیقات همچنان ادامه دارد.
انتقام‌گیری سیاسی از قالیباف؟
تاکنون تعدادی از اعضای شورای شهر نسبت به وقوع این حادثه و حواشی مربوط به آن موضعگیری کرده‌اند. برخی از آنها منتقد مدیریت ارشد شهرداری تهران بوده و برخی نیز به شدت از قالیباف و همکارانش دفاع کرده‌اند؛ فصل مشترک این اظهارات اما وعده پیگری و بررسی ماجراست. در این بین رسانه‌های اصولگرایان برخلاف جو عمومی فضای مجازی، به دفاع از شهردار تهران پرداخته و اصلاح‌طلبان را به تلاش برای سوءاستفاده از حادثه آتش‌سوزی متهم کرده‌اند. روزنامه جوان، یکی از رسانه‌های سپاه پاسداران، این “اتفاق نامبارک” را همان فرصتی دانسته که اصلاح‌طلبان “مدت‌ها در انتظارش بودند تا شهرداری پایتخت را فتح کنند و به سمت مجلس بعدی خیز بردارند.”
روزنامه سیاست‌روز هم معتقد بود که اصلاح‌طلبان “چشمِ دیدنِ مدیریت جهادی” قالیباف را ندارند. کیهان هم نوشت: “طی سالیان گذشته از جمله در دوران اصلاحات سوانح و فجایع به مراتب بدتری رخ داده بود و واکنش خاصی از سوی دولت وقت مشاهده نشد و کسی نیز استعفا نداد اما اصلاح‌طلبان شورای شهر به بهانه حادثه خیابان جمهوری خواستار استعفای شهردار پایتخت شده‌اند.”
خبر ویژه روز پنج‌شنبه کیهان، با عنوان “حالا دیدی که به جای باقر باید محسن شهردار می‌شد” به “برخورد دوگانه تندروها با موضوعات غیرسیاسی” پرداخته و اصلاح‌طلبان شورای شهر را مورد سوال قرار داده است که “سقوط هواپیما، حادثه قطار نیشابور در سال ۸۲، تصادف اخیر دو اتوبوس اسکانیا در اتوبان تهران - قم و… از جمله حوادث سنگینی بودند که نه تنها استعفایی به دنبال نداشتند بلکه حتی اندکی اذهان فعالان و رسانه‌های اصلاح‌طلب را به خود مشغول نکرد.”
خبرگزاری تسنیم، منتسب به نهادهای امنیتی نیز معتقد بود که “به تکاپو افتادن اعضای اصلاح‌طلب شورا برای کناره‌گیری شهردار تهران در پی این حادثه ممکن است در نگاه اول، همدردی با خانواده قربانیان این حادثه باشد اما این اظهارنظر، حکایت از عمق نگرانی آنان از ادامه سکانداری شهرداری تهران توسط یک اصولگرا دارد چرا که درخواست استعفای شهردار در پی این حادثه همانند درخواست استعفای رئیس‌جمهوری به دلیل مسمومیت سه هزار نفر از مردم پردیس است.”
روزنامه‌های همشهری، متعلق به شهرداری تهران و تهران امروز، رسانه حامی قالیباف نیز منتقدان را به بیان اظهارات غیرکارشناسی و انتقام‌گیری سیاسی متهم کرده‌اند.
