حمله پیکارجویان دولت اسلامی به مناطق تحت کنترل اقلیم کردستان عراق پیامدهای سیاسی فراوانی در سطح منطقه‌ای و جهانی داشت اما مهمترین پیامد آن برای خود کردها همبستگی کم سابقه نیروهای نظامی احزاب کردستانی در یک جبهه واحد بود.
علاوه بر ورود نیروهای نظامی حزب کارگران کردستان (PKK) و یگان‌های مدافع خلق (YPG)، برخی از احزاب کرد ایرانی نیز تعدادی از نیروهای نظامی خود را برای مقابله با داعش به جبهه‌های جنگ فرستادند؛ موضوعی که به ویژه در ارتباط با نیروهای نظامی احزاب کرد ایرانی کمتر در رسانه‌ها منعکس شد.
در چند روز گذشته گزارش‌های مستندی منتشر شده که نشان می‌دهد حکومت اقلیم کردستان عراق تحت فشار سردار قاسم سلیمانی، از فرماندهان سپاه قدس، نیروهای پیشمرگه کرد ایرانی را به ارودگاه‌هایشان بازگردانده است. با این حال بر اساس گزارش‌های مستقلی که به روز رسیده، شماری از داوطلبان کرد ایرانی خارج از احزاب، همچنان در کنار نیروی پیشمرگه اقلیم در نزاع با داعش هستند.
اما این نیروها برای اربیل چه اهمیتی دارند و چرا از همراهی در جنگ با داعش باز ماندند؟
کردستان عراق در حدود دو دهه گذشته محل اقامت چندین حزب کرد مخالف جمهوری اسلامی بوده است. بر اساس توافق حکومت اقلیم با جمهوری اسلامی، این احزاب حق ندارند در خاک کردستان عراق به صورت مسلحانه علیه جمهوری اسلامی فعالیت کنند. بسیاری از این احزاب سالهاست مشی مسلحانه را کنار گذاشته و در توافقی جداگانه با حکومت اقلیم از به کار گیری خاک کردستان عراق برای رویارویی نظامی با ایران خودداری کرده‌اند.
باوجود پایبندی به این توافق، احزاب کرد ایرانی همواره یکی از محورهای مهم مناسبات اقلیم با ایران بوده است. با تبدیل شدن این احزاب به “کارت فشار”، دو طرف در مناسبات مختلف از آن در راستای تامین و تنظیم منافع خود استفاده کرده‌اند.
سال گذشته تعدادی از پیشمرگان این احزاب که در اعتراض به اعدام‌های سیاسی در کردستان ایران مقابل کنسولگری جمهوری در اربیل تجمع کرده بوددند، تحت فشار تهران از سوی نهادهای امنیتی اقلیم بازداشت و زندان شدند.
احزاب کرد ایرانی با اینکه در مواردی قربانی معاملات سیاسی اربیل و تهران شده‌اند اما برای رهبران کردستان عراق همواره اهمیتی استراتژیک داشته‌اند. هر چند این احزاب اجازه فعالیت قانونی در ایران ندارند و جغرافیا و میزان نفوذ آنها مشخص نیست اما تنها نیروهایی هستند که بخش‌هایی از مردم را نمایندگی می‌کنند و از این جهت برای احزاب کردستان عراق در سطحی فراگیر، دارای اهمیتی مضاعف هستند.
احزاب کرد در کشورهای محل سکونتشان به صورت تاریخی در رقابت با یکدیگر بوده و در دوره‌های مختلف سعی کرده‌اند علاوه بر تقویت جایگاه منطقه‌ای خود، در دیگر کشورهای محل سکونت کردها نیز نفوذ پیدا کنند.
در حال حاضر دو حزب کارگران کردستان (PKK) که کردهای ترکیه را نمایندگی می‌کند و حزب دمکرات کردستان عراق (PDK) که نماینده اکثریت انتخاباتی کردستان عراق است، فعال‌ترین احزاب در این زمینه هستند.
با این همه حمله داعش به مناطق کردنشین تحت کنترل اربیل این رقابت‌ها را معلق کرد و در اقدامی کم‌سابقه همه نیروهای نظامی احزاب کرد، پیشمرگه‌های خود را به جبهه جنگ علیه داعش اعزام کردند.
این اعلام آمادگی ابتدا از سوی رسانه‌های اقلیم کردستان سانسور شد اما به مرور به صورت اخبار کوتاه و در گزارش‌ها به صورت ضمنی حضور تعدادی از آنها تائید شد.
رویکرد ایران و ترکیه به بازنمایی رسانه‌ایِ مخالفانشان در رسانه‌های اقلیم کردستان در هر دوره‌ای تابع شرایط خاصی بوده است.
در دوره‌ای تحت فشار سرداران سپاه بخش فارسی سایت PUKmedia، ارگان رسمی اتحادیه میهنی کردستان که روزانه ده‌ها خبر و گزارش در مورد ایران و کردهای ایران به فارسی منتشر می‌کرد این کار را متوقف کرد و بعد از آن نیز تقریبا هیچ یک احزاب اصلی اقلیم سبز با وجود اهمیت استراتژیک استفاده از زبان فارسی جهت گسترش حوزه نفوذشان در کردستان ایران حاضر نشدند بخش فارسی به شبکه‌های خود اضافه کنند.
در اربیل علاوه بر خبرگزاری “پیامنیر” که سالها بخش فارسی فعالی داشت و به مرور در شرایط مشابه تعطیل شد، خبرگزاری نیمه رسمی “آکانیوز” هم، که مخاطبان زیادی کسب کرده بود قبل از آنکه به صورت کلی فعالیت خود را متوقف کند، مجبور به تعطیلی بخش فارسی و ترکی شد.
در حال حاضر اما موسسه رسانه‌ای “ روداوو” در برنامه‌های تلویزیونی خود یک نشریه خبر نیم ساعته خبری برای کردهای ایران در نظر گرفته که عمدتا شامل پوشش اخباری می‌شود که انتشار آنها برای ایران چندان دردسرساز نیست. کارشناسان و تحلیلگران سیاسی کرد هم بدون ممانعت از ایران با این شبکه در خصوص موضوعات مختلف مصاحبه می‌کنند.
در روزهای گذشته اما رسانه‌های نزدیک به حزب دمکرات کردستان عراق همچنان از بیان جزئیات اخبار مربوط به حضور پ‌ک‌ک و احزاب نزدیک به آن خودداری کرده‌اند؛ رویکردی که نسبت به نیروهای پیشمرگه کرد ایرانی پررنگ‌تر هم بوده است.
جلوگیری اقلیم از حضور نیروهای نظامی احزاب کرد در نبرد با داعش، نشان می‌دهد که حکومت کردستان عراق، در شرایط فعلی رابطه با ایران را به عنوان یک همسایه قدرتمند و دارای نفوذ در عراق، به حضور موقت احزاب کردستانی ترجیح می‌دهد. از طرف دیگر، حضور احزاب کردستانی در جنگ اقلیم کردستان عراق، می‌تواند به سرمایه نمادین برای آنها تبدیل شود و در دراز مدت توقعات و انتظاراتی را در آنها به وجود بیاورد.
جمهوری اسلامی هم از طرفی نگران است که این نیروها در جنگ با داعش، تجربه‌های نظامی جدیدی کسب کنند و از طرف دیگر در راستای همین نگرانی قصد دارد از انعکاس حضور نظامی آنها در جنگ با داعش، که احتمالا بر کردهای ایران تاثیرات نمادین خواهد داشت، جلوگیری کند.
اقلیم کردستان عراق در ماه‌های گذشته به کانون توجه رسانه های جهان تبدیل شده و این منطقه مرحله سرنوشت‌سازی را سپری می‌کند. یکی از موثرترین کشورها در تحولات اخیر اربیل، ایران است که در سایه همین تحولات روابطش با اقلیم کردستان عراق و به ویژه حزب دمکرات به سردی گراییده اما با وجود این به نظر می‌رسد اقلیم کردستان عراق حاضر نیست در مناقشه احزاب کرد ایرانی و جمهوری اسلامی، جانب کردها را بگیرد؛ حتی اگر آنها بتوانند نقش موثری در وضعیت فعلی بازی کنند.